Đề xuất nâng ngưỡng miễn thuế hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng: Tăng "lượng" nhưng còn thiếu "chất"?

Chính sách đã "nới"

Phân tích về đề xuất mới nhất đối với thuế hộ kinh doanh, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín Nguyễn Văn Được cho rằng, trước đây nếu ngưỡng miễn thuế là 100 triệu đồng/năm, hộ kinh doanh chỉ cần đạt doanh thu 101 triệu đồng thì phải chịu thuế trên toàn bộ 101 triệu đồng đó; tức là chỉ vì vượt 1 triệu đồng, họ phải gánh nghĩa vụ thuế cho cả phần lẽ ra được miễn. Điều này tạo ra sự thiếu công bằng rất lớn. Còn lần này, Bộ Tài chính sẽ đánh thuế ở mức trên 500 triệu đồng, nghĩa là nếu doanh thu từ 501 triệu thì chỉ đánh thuế 1 triệu chứ không đánh thuế cả 501 triệu đồng.

Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, cách tiếp cận như đề xuất của Bộ Tài chính là hợp lý và bám sát bản chất của thuế thu nhập: chỉ đánh thuế khi phát sinh thu nhập thực. Đây cũng là bước đi phù hợp với xu hướng cải cách, đơn giản hóa thủ tục và tăng tính minh bạch trong quản lý thuế.

Nói về ngưỡng tính thuế với hộ kinh doanh, ông Nguyễn Văn Được đánh giá mức nâng từ 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng/năm về nguyên tắc tài chính thì đối tượng được miễn thuế sẽ tăng và nguồn thu ngân sách sẽ giảm đi.

Tuy nhiên, ở góc nhìn cụ thể dường như vẫn chưa đảm bảo công bằng với mức thuế của người làm công ăn lương.

Theo đó, nếu tính mức lợi nhuận 10% thì cần phải nâng mức đánh thuế với hộ kinh doanh lên doanh thu 1 tỷ đồng/năm và mức thu nhập bình quân 8,4 triệu đồng/tháng.

Song song, Tổng Giám đốc Thuế Trọng Tín cũng cho rằng, việc đánh thuế hộ kinh doanh không nhất thiết phải cào bằng mà nên lựa chọn đối tượng được hỗ trợ ở những ngành hàng, mặt hàng có lợi nhuận thấp.

Mặt khác, ông lưu ý cần đặt chính sách thuế đối với hộ kinh doanh trong mối tương quan với doanh nghiệp.

Cùng nêu đánh giá về đề xuất của Bộ Tài chính, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas Lê Văn Tuấn đưa ra 3 luận điểm. Thứ nhất, ngưỡng doanh thu tính thuế 500 triệu đồng được Bộ tài chính đề xuất dựa trên cơ sở số lượng hộ, cá nhân kinh doanh ngành thuế quản lý.

Theo số liệu của Bộ tài chính tính đến tháng 10/2025 có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên thì dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu (khoảng 90%) hộ kinh doanh không phải nộp thuế.

Thứ hai, hướng tới đảm bảo tính công bằng tương đối với việc thu thuế TNCN đối với các loại thu nhập khác (trong đó có thu nhập từ tiền lương, tiền công). Bộ tài chính đang nói đến việc người có thu nhập từ tiền lương, tiền công được giảm trừ bản thân, người phụ thuộc, bảo hiểm, chi phí giáo dục, đào tạo, y tế… phần thu nhập tính thuế còn lại sau đó mới tính thuế.

Thứ ba là đảm bảo tính công bằng tương đối giữa cá nhân kinh doanh không phải nộp với cá nhân kinh doanh phải nộp thuế, trong đó bao gồm cả thuế GTGT (là khoản mà hộ, cá nhân kinh doanh thu của người mua và nộp vào ngân sách nhà nước).

Theo đó, về nguyên tắc thu thuế, thuế GTGT cần phải nộp bất kể doanh thu bao nhiêu, nhưng thuế thu nhập cá nhân chỉ nộp khi có thu nhập. Ví dụ, với mức doanh thu chung phổ biến là 1 tỷ, với chi phí giá vốn là 800 triệu đồng, chi phí lao động và các chi phí khác 200 triệu đồng.

Trường hợp này xem như hộ kinh doanh không lãi, không lỗ, nên không phải thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân. Khi đó, hộ kinh doanh phải thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT là 10 triệu đồng/năm. Bởi doanh thu 1 tỷ x 1% = 10 triệu đồng.

Với đề xuất mới và với doanh thu 1 tỷ, hộ kinh doanh sẽ được trừ ra 500 triệu đồng, để đóng thuế phần còn lại là 500 triệu đồng. 500 triệu đồng x 1,5% = 7,5 triệu đồng. Tức, gần tương đương với mức mà hộ kinh doanh không có lãi, chỉ thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT.

Nhìn chung, mức 500 triệu đồng này là phù hợp và công bằng giữa các đối tượng có thu nhập từ tiền lương, tiền công, và cũng công bằng trong nguyên tắc thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT và thuế TNCN của hộ kinh doanh.

Cần hỗ trợ trước rủi ro kinh doanh

Biết ngưỡng miễn thuế 500 triệu vừa được đề xuất, chị Nguyễn Oanh, chủ hộ kinh doanh mẹ và bé kèm đồ ăn vặt cho trẻ tại xã Đan Phượng (Hà Nội) tỏ ra đồng tình. Bởi mức này phù hợp với doanh thu hiện tại của cửa hàng. Đồng thời với việc chỉ phải tính thuế trên mức lợi nhuận vượt ngưỡng sẽ giúp chị dễ cân đối hơn.

"Đặc thù cửa hàng chỉ bán sản phẩm nhập từ hãng, do đó việc chứng minh nguồn gốc sản phẩm, chi phí đầu vào rất đơn giản với tôi", chị Oanh nói.

Nhưng ở khu vực tâm, chị Nguyễn Lan, chủ một cửa hàng bún-phở cho biết trung bình mỗi ngày cửa hàng bán ra khoảng 135 bát (dao động khoảng 120-150 bát ngày thường, 180 bát ngày nghỉ). Với giá 40 nghìn đồng một bán, nghĩa là mỗi ngày cửa hàng có doanh thu 5,4 triệu đồng và 162 triệu đồng mỗi tháng. Theo cách tính này, hằng năm doanh thu cửa hàng lên tới 1,9 tỷ đồng, vượt xa ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng.

So với mỗi bát bún vùng ngoại thành, giá bán tại cửa hàng của chị Lan có thể đang cao hơn 10 nghìn đồng. Nhưng vấn đề ở chỗ 10 nghìn đồng này không vào túi của hộ kinh doanh mà dàn trải cho chênh lệch chi phí mặt bằng, nhân công.

"Giá bán cao hơn đồng nghĩa với doanh thu cao hơn so với vùng nông thôn, nhưng với mức chi phí, sinh hoạt khác nhau nên khả năng chịu đựng của các hộ ở khu vực trung tâm, trong khi nghĩa vụ thuế lại giống nhau", chị Lan chia sẻ.

Có thể nói, việc nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng/năm, kèm cách tính mới chỉ đánh thuế phần vượt là bước tiến đáng ghi nhận, giúp giảm áp lực cho đa số hộ kinh doanh và phản ánh tốt hơn mặt bằng thu nhập hiện nay.

Tuy nhiên, ông Lê Văn Tuấn bày tỏ băn khoăn rằng Bộ tài chính chưa đề cập đến một điều quan trọng là sự hỗ trợ của Nhà nước. Đặc biệt trong trong môi trường kinh doanh khắc nghiệt và nhiều rủi ro.

Đầu tiên về chi phí phục vụ cho việc tuân thủ chính sách thuế, Nhà nước đang đẩy mạnh hóa đơn điện tử, và minh bạch nền kinh tế, và trên hết, chính bản thân hộ kinh doanh phải gánh chịu chi phí tuân thủ chính sách thuế này. Do đó, ngưỡng tính thuế phải cân nhắc cả yếu tố này, để giúp hộ kinh doanh có thêm nguồn lực để thực hiện việc tuân thủ chính sách thuế.

Chi phí để trang bị các thiết bị máy tính tiền, phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, chữ ký số… là một khoản đầu tư ban đầu không hề nhỏ so với quy mô của các hộ kinh doanh. Hiện tại, trọn gói đầy đủ các khoản này khoản 20 triệu đồng, chưa kể chi phí duy trì hàng năm.

"Theo các thống kê, có đến 90-95% người kinh doanh khởi nghiệp thua lỗ và biến mất sau 3 năm bắt đầu kinh doanh. Điều này thể hiện sự khắc nghiệt của việc kinh doanh. Với hộ kinh doanh nộp thuế theo % doanh thu, họ phải gánh chịu toàn bộ nghĩa vụ thuế dù cho kết quả kinh doanh của họ thua lỗ", ông Tuấn nói.

Xét về nghĩa vụ thuế, hộ kinh doanh rõ ràng chịu nhiều rủi ro hơn người có thu nhập tiền lương. Do đó, cần được xem xét khi tính ngưỡng áp thuế của hộ kinh doanh. Mục đích để người dân nhận thấy được sự đồng hành của Nhà nước trong quá trình khởi nghiệp của hộ kinh doanh.

Tương tự, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín Nguyễn Văn Được cho rằng mức thuế đối với hộ kinh doanh cần tiếp tục nghiên cứu cho phù hợp.

"Dự thảo nghị định hướng dẫn Luật Thuế TNDN đang áp dụng mức thuế suất tỷ lệ trên doanh thu thấp hơn so với mức hộ kinh doanh đang chịu. Vì vậy, mức thuế với hộ kinh doanh cần được thiết kế tương đồng để bảo đảm bình đẳng và giảm áp lực thuế. Nếu thuế suất không hợp lý, nó sẽ ‘ăn vào lợi nhuận’ khiến hộ kinh doanh gặp khó khăn", ông Nguyễn Văn Được nhấn mạnh.

Do đó, ông Được đề xuất cần giảm thuế suất đối với hộ kinh doanh theo hướng tương thích với Luật Thuế TNDN, tạo sự nhất quán pháp lý, thể hiện tinh thần "khoan sức dân" và hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi.

×