Dịch tả lợn châu Phi, nhìn từ điểm nóng: Phú Thọ, Hưng Yên căng mình chống dịch (Bài 1)

LTS.Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong tháng 7 vừa qua đã có 29 tỉnh, thành phố phát sinh 571 ổ dịch tả lợn châu Phi (ASF); tổng số heo chết và bị tiêu hủy là 73.488 con. So với tháng 6, số ổ dịch tăng 347 ổ, tương đương gấp 2,54 lần; số heo chết và tiêu hủy tăng 64.652 con, tương đương gấp 8,42 lần. Đây là tháng có tỷ lệ ổ dịch cao nhất từ đầu năm đến nay.

Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa phải có công văn yêu cầu các địa phương tăng cường các biện pháp phòng chống.

Để có cái nhìn toàn cảnh của tình hình dịch tả lợn châu Phi hiện nay, Dân Việt khởi đăng loạt bài: Dịch tả lợn châu Phi – Nhìn từ điểm nóng.

Căng mình trong điểm nóng Phú Thọ

Tỉnh Phú Thọ, nơi có tổng đàn heo và đàn gia cầm lớn thứ 2 cả nước sau khi sáp nhập các tỉnh Vĩnh Phúc và Hòa Bình là địa phương đang oằn mình vì dịch bệnh. Dịch tả lợn châu Phi xuất hiện gần như trên toàn tỉnh Phú Thọ với 111/148 xã, phường có dịch. Theo thống kê, đến giờ phút này tỉnh Phú Thọ là một trong 5 tỉnh có mức độ thiệt hại cao nhất cả nước, cùng với các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Tuyên Quang.

Nhà chức trách cho biết, mức độ ảnh hưởng của dịch rất nghiêm trọng với hơn 5.300 hộ có lợn mắc bệnh; tổng số lợn ốm, chết buộc phải tiêu hủy vượt 53.000 con, với khối lượng lên tới trên 3.180 tấn (tính đến ngày 8/8).

Đến thời điểm hiện tại, Phú Thọ đã có 85 xã, phường chính thức công bố có dịch, trong đó khu vực Hòa Bình cũ có 37 xã, khu vực Phú Thọ cũ có 38 xã và khu vực Vĩnh Phúc cũ ghi nhận 10 xã bị ảnh hưởng. Trước diễn biến này, các địa phương trong tỉnh Phú Thọ đã thiết lập 210 chốt kiểm soát vận chuyển nhằm kiểm tra, ngăn chặn việc vận chuyển trái phép lợn và các sản phẩm từ lợn.

Phú Thọ đang là một "điểm nóng" của Dịch tả lợn châu Phi khi Dịch tả lợn châu Phi đã xuất hiện tại 111 xã, phường trên toàn tỉnh. Ảnh: NH

Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Thọ đã huy động toàn bộ cán bộ chuyên môn, tổ chức 6 đoàn công tác và 8 tổ chuyên môn phụ trách khu vực. Hơn 20.600 lít hóa chất khử trùng và 91 tấn vôi bột đã được sử dụng để tiêu độc, khử trùng cho trên 26.800 hộ chăn nuôi và 53 chợ, với tổng diện tích hơn 5,1 triệu m2. Các lực lượng gồm Quân đội, Công an, Quản lý thị trường, Thú y... đều đã được huy động vào cuộc.

Ghi nhận của PV Dân Việt, không khí chống dịch tại các địa phương trên địa bàn Phú Thọ trở nên khẩn trương, khi mà nhiều nơi xuất hiện hiện tượng người dân lén thả xác lợn chết xuống sông, suối, gây nguy cơ phát tán mầm bệnh ra môi trường. Chính quyền các cấp buộc phải triển khai nhiều biện pháp mạnh, từ thành lập các tổ kiểm tra, tăng cường giám sát, đến xử lý nghiêm các hành vi cố tình giấu dịch, bán chạy lợn bệnh hoặc không thực hiện tiêu hủy theo quy định.

Tuy nhiên, công tác phòng chống dịch vẫn còn đối mặt với vô vàn khó khăn. Tại xã miền núi Thung Nai, dịch bệnh bùng phát mạnh từ đầu tháng 7 khiến cả xã lao đao. Thiếu cán bộ chuyên môn, thiếu thuốc sát trùng, chưa nắm rõ quy trình tiêu hủy... đã khiến xã lúng túng trong khống chế dịch. Phải đến khi có sự hỗ trợ từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, tình hình mới dần được kiểm soát.

Không riêng Thung Nai, xã Toàn Thắng cũng rơi vào tình trạng tương tự. Ông Bùi Đức Hiển, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, sau sáp nhập, địa bàn quản lý rộng nhưng lực lượng mỏng, chỉ có một tổ tiêu hủy lưu động phục vụ cả xã. “Trong những ngày nắng nóng trên 38 độ C, lực lượng này phải chôn hàng chục con lợn mỗi ngày mà không có trang phục bảo hộ, không có chế độ hỗ trợ; người dân cũng ngần ngại tham gia, thậm chí lo ngại nguy cơ mang mầm bệnh về nhà”, ông Hiển cho biết thêm.

Một nguyên nhân quan trọng được chỉ ra là từ ngày 1/7/2025, khi tỉnh Phú Thọ thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và sáp nhập xã, cấp huyện bị bãi bỏ thì toàn bộ mạng lưới cán bộ thú y cơ sở cũng không còn. Điều này dẫn tới việc các xã không có đủ cán bộ có năng lực chuyên môn để kịp thời giám sát, xử lý và hướng dẫn người dân khi dịch bệnh bùng phát.

Bên cạnh thiếu nhân lực, nhiều địa phương cũng đang đối mặt với thiếu kinh phí nghiêm trọng. Nhiều xã không thể mua hóa chất khử trùng, vật tư bảo hộ, thậm chí phải vận động cán bộ ứng tiền cá nhân để chống dịch. Có nơi vì lo thiếu tiền mà ngại công bố dịch, dẫn đến nguy cơ dịch âm thầm lan rộng và bùng phát mạnh hơn.

Trước diễn biến nghiêm trọng, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành chỉ đạo khẩn, yêu cầu các sở ngành và chính quyền địa phương quyết liệt triển khai các biện pháp phòng chống dịch. Tỉnh đã lập 52 chốt kiểm dịch tạm thời để kiểm soát hoạt động vận chuyển, giết mổ và xử lý xác lợn chết. Đồng thời yêu cầu các cơ sở chăn nuôi tuân thủ nghiêm nguyên tắc 5 không: không giấu dịch; không mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn bệnh, lợn chết; không vứt xác ra môi trường; không dùng thức ăn thừa chưa xử lý nhiệt để nuôi lợn.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã thành lập 6 đoàn công tác và 8 tổ chuyên môn phụ trách các khu vực để hỗ trợ các xã. Đến nay, hơn 17.000 lít hóa chất khử trùng và 56 tấn vôi bột đã được phân bổ về địa phương để phục vụ công tác dập dịch...

Tuy nhiên, để khống chế dịch tả lợn châu Phi trong dài hạn, Phú Thọ xác định nhiệm vụ then chốt là nâng cao nhận thức cho người chăn nuôi. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Nguyễn Khắc Hiếu, tỉnh đang tập trung tuyên truyền về chăn nuôi an toàn sinh học, hướng dẫn vệ sinh chuồng trại, sử dụng hóa chất khử trùng, tiêm phòng vaccine Dịch tả lợn châu Phi đầy đủ. Đồng thời, các cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ, không đảm bảo điều kiện an toàn sẽ không được khuyến khích tái đàn trong thời điểm hiện tại.

Ngoài ra, tỉnh cũng kiểm soát chặt chẽ hoạt động giết mổ, mua bán lợn giống và lợn thịt. Các địa phương được yêu cầu xây dựng sẵn kịch bản ứng phó nếu dịch lan rộng hơn, đảm bảo nguồn lực cho công tác phòng chống, duy trì chế độ báo cáo nhanh, không để dịch bùng phát mất kiểm soát.

Chủ hộ chăn nuôi ở Hưng Yên như "ngồi trên đống lửa"

Tại tỉnh Hưng Yên, số liệu được phát đi từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hưng Yên) cho biết, luỹ kế đến hết ngày 5/8/2025, trên địa bàn tỉnh này Dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 38 hộ, 29 thôn của 16 xã. Số lợn mắc, chết và tiêu huỷ là 583 con, khối lượng tiêu huỷ hơn 20.000 kg.

Chiều 8/8, ghi nhận của Dân Việt tại xã Lê Quý Đôn (xã này được thành lập trên cơ sở hợp nhất 3 xã Minh Tân, Độc Lập, Hồng An của huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình cũ), địa bàn vừa phát sinh một ổ dịch bệnh mới tại hộ ông Trần Hữu Quang (thôn Bắc Sơn) với tổng đàn 17 con lợn thịt.

Trong ngày 5/8, xã Lê Quý Đôn là 1 trong 5 xã có phát sinh Dịch tả lợn châu Phi trên toàn tỉnh Hưng Yên, và Lê Quý Đôn là xã mới phát sinh dịch bệnh. Trao đổi với PV, ông Quang cho biết, đàn lợn nhà ông cách đây vài ngày có dấu hiệu ốm khoảng 6 con, sau đó có 1 con chết. Ngay sau khi thấy dấu hiệu này, gia đình ông Quang đã báo cáo tới chính quyền sở tại.

Các biện pháp phòng, chống dịch bệnh đã ngay lập tức được chính quyền xã Lê Quý Đôn và hộ chăn nuôi triển khai. Con lợn bệnh chết đã được đưa đi tiêu huỷ bằng phương pháp chôn lấp, đảm bảo đúng quy định. Theo quan sát của PV, toàn bộ khu vực nhà của ông Quang đã được rắc vôi bột khử trùng. Phía trong khu chuồng chăn nuôi, vôi bột được rắc khử trùng trắng xoá cả khu vực. Chủ hộ chăn nuôi cho biết, có khoảng 10 con lợn đang được nuôi nhốt tại đây.

Ngay bậc cửa bước vào khu chăn nuôi, gia đình ông Quang đã để các tấm xốp nhúng dung dịch khử trùng để khử trùng khi ra, vào chuồng nuôi. Các biện pháp phun khử trùng, rắc vôi bột được lực lượng chức năng xã Lê Quý Đôn hướng dẫn, gia đình ông thực hiện hàng ngày để đảm bảo phòng, chống dịch.

“Hiện tại số lợn còn lại ăn khoẻ, không thấy dấu hiệu bỏ ăn. Gia đình chúng tôi tiếp tục phun khử trùng, tiêm vaccine theo hướng dẫn của xã. Nếu đàn lợn gặp vấn đề hết, thiệt hại xảy ra với gia đình chúng tôi là rất lớn” – ông Quang nói.

Theo báo cáo, trên địa bàn xã Lê Quý Đôn có 4 trang trại chăn nuôi lợn quy mô vừa, 4 trang trại quy mô nhỏ và chăn nuôi nông hộ là 270 hộ. Đến thời điểm ngày 8/8, xã ghi nhận duy nhất ổ dịch phát sinh tại nhà ông Quang. Cũng trao đổi với Dân Việt, ông Trần Hữu Hưng – chủ một trang trại lợn quy mô 1.200 con tại xã Lê Quý Đôn cho biết, ông đang như “ngồi trên đống lửa” trước các tình huống phát sinh dịch bệnh trên địa bàn xã cũng như toàn tỉnh.

Theo ông Hưng, do trang trại có quy mô lớn nên ngay từ khâu chọn con giống, tiêm vaccine phòng bệnh, ông đã phải chuẩn bị rất kỹ. Trong việc phòng, chống Dịch tả lợn châu Phi, cách đây từ nhiều tháng gia đình ông đã chủ động phun khử trùng, tiêu độc chuồng trại, rắc vôi bột để đảm bảo an toàn cho đàn lợn.

Hiện tại trại lợn của ông có khoảng hơn 1.000 con và sắp xuất chuồng khoảng 200, 300 con, vì vậy công tác phòng, chống dịch được ông đặc biệt chú trọng. “Một tháng tôi phải dùng 400 - 500 lít dung dịch khử trùng để tiêu độc trong trang trại. Một mặt chúng tôi phun khử trùng định kỳ bên ngoài, một mặt trong trại thì dùng nước vôi khử trùng hành lang, khử trùng lối đi lại” – ông Hưng chia sẻ.

Cũng theo ông Hưng, bây giờ trang trại lợn của ông giống như “nội bất xuất, ngoại bất nhập”, hạn chế tối đa người ra vào để phòng, chống dịch bệnh. “Thời điểm này không vào được trại. Mỗi tháng tôi xuất đi vài trăm con lợn thịt, nếu không chủ động phòng tránh thì khi xảy ra sự cố sẽ thiệt hại cực kỳ lớn” – chủ trang trại Trần Hữu Hưng chia sẻ về lý do hạn chế cho người ngoài tiếp xúc gần trang trại.

Ông Hưng cũng cho biết, lực lượng chức năng xã và các đơn vị liên quan thường xuyên trao đổi, gọi điện hỏi thăm tình hình phòng, chống dịch bệnh và phát nước khử trùng cho trang trại.

Về phía chính quyền sở tại, Chủ tịch UBND xã Lê Quý Đôn Nguyễn Duy Hoan cho biết, tổng đàn lợn trên địa bàn xã này vào khoảng hơn 8.000 con, tình hình dịch bệnh từ đầu năm đến hết tháng 7/2025 ổn định. Tuy nhiên, khi các xã trên địa bàn tỉnh phát sinh ổ bệnh, UBND xã đã khẩn trương thực hiện các biện pháp cần thiết để phòng chống dịch bệnh, đồng thời thành lập các tổ công tác kiểm tra, rà soát các hộ gia đình, cá nhân chăn nuôi và kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ sở giết mổ, kinh doanh, chế biến…

UBND xã Lê Quý Đôn đã vận động người dân ký cam kết; hướng dẫn tiêu độc khử trùng chuồng trại, tiêm vaccine phòng bệnh, đồng thời vận động người dân không giấu dịch, bán chạy lợn bệnh. Qua đó, 11/11 cơ sở giết mổ, hộ kinh doanh ký cam kết; 269/269 hộ gia đình chăn nuôi lợn ký cam kết đảm bảo phòng, chống dịch.

Về trường hợp ổ dịch phát sinh mới tại nhà ông Quang, theo Chủ tịch UBND xã Lê Quý Đôn, đến sáng ngày 6/8, kết quả xét nghiệm mẫu bệnh chính thức xác định hộ gia đình ông Quang phát sinh Dịch tả lợn châu Phi. Chính quyền xã sau đó đã phản ứng nhanh với các biện pháp khử trùng, tiêu độc, xử lý tiêu huỷ lợn mắc bệnh, nghi mắc bệnh với số lượng 2 con ở thôn Bắc Sơn.

Vị Chủ tịch UBND xã Lê Quý Đôn cũng bày tỏ, đặc điểm về quy mô chăn nuôi của xã mới rộng hơn, chủ yếu quy mô hộ gia đình nhỏ lẻ nên công tác phòng, chống dịch bệnh phần nào gặp khó khăn. Cùng với đó, nguồn cán bộ thú y cơ sở chưa bố trí, sắp xếp kịp thời sau sắp xếp và thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp cũng là một trong các khó khăn mà chính quyền sở tại đang gặp phải.

Thái Nguyên dùng cả loa truyền thanh chống dịch

Tính đến ngày 4/8, trên toàn tỉnh Thái Nguyên, bệnh Dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 824 hộ chăn nuôi thuộc 287 thôn, xóm của 58 xã, phường. Tổng số lợn mắc bệnh, chết và phải tiêu hủy là 5.795 con, với trọng lượng tiêu hủy hơn 311,04 tấn.

Dù vậy, mức độ thiệt hại vẫn được đánh giá là chưa gây ảnh hưởng lớn đến tổng đàn gia súc và sản lượng thịt của tỉnh. Tỷ lệ lợn tiêu hủy chỉ chiếm 0,65% tổng đàn và sản lượng thịt hơi giảm 0,12%. So sánh với đợt dịch năm 2019, số liệu dịch bệnh lần này tại Thái Nguyên đã giảm đáng kể. Cụ thể, số xã có dịch giảm từ 291 xuống 58, và số lợn tiêu hủy giảm từ 185.773 con xuống còn 5.795 con.

Dịch bệnh tại Thái Nguyên xảy ra tại 23 xã, phường phía Bắc và 35 xã, phường phía Nam của tỉnh. Trao đổi với Dân Việt, bà Đinh Thị Hồng Chiêm - Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Thái Nguyên cho biết, dịch ở các xã phía Bắc (tỉnh Bắc Kạn cũ) về cơ bản đã được khống chế, nhiều xã đã qua 21 ngày không phát sinh dịch bệnh mới.

“Mật độ chăn nuôi lợn thưa thớt và khoảng cách giữa các thôn ở các xã thuộc khu vực phía Bắc của tỉnh xa nhau cũng đã hạn chế điều kiện lây nhiễm. Trong khi đó, tại các xã phía Nam, tình hình cũng đã tương đối ổn định” - bà Chiêm nói.

Một số xã của tỉnh Thái Nguyên đã khống chế được dịch bệnh, không phát sinh tiêu hủy, bao gồm Thượng Quan, Dân Tiến, P.Gia sàng (đã qua 21 ngày) và An Khánh, Chợ Rã (đã qua 19-20 ngày). Ngoài ra, 7 xã khác cũng đã qua 10-15 ngày không có lợn mắc bệnh DTLCP phải tiêu hủy.

Là xã xuất hiện dịch bệnh khá sớm, ông Chu Minh Triều, Chủ tịch UBND xã Yên Phong, tỉnh Thái Nguyên cho biết, ngay khi phát hiện có tình trạng lợn nhiễm bệnh, chúng tôi đã tiến hành tiêu hủy, tiêu độc, phun khử trùng toàn bộ đồng chuồng trại, đồng thời khoanh vùng, kiểm soát việc vận chuyển mua bán lợn trên địa bàn xã.

“Cùng với các biện pháp trên, chúng tôi đẩy mạnh tuyên truyền trên bản tin, loa truyền thanh, cổng thông tin điện tử của xã và tuyên truyền bằng văn bản. Địa bàn xã tuy rộng nhưng do việc tiến hành các biện pháp phòng dịch, khử khuẩn và tuyên truyền kịp thời, đến nay xã Yên Phong chúng tôi đã khống chế được dịch bệnh” - ông Triều cho biết.

Được biết, trước những khó khăn, đặc biệt là việc lực lượng thú y viên cơ sở thiếu hụt, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên đã huy động 72 công chức, viên chức có chuyên môn thành lập hai Tổ công tác để trực tiếp hỗ trợ các xã. Lực lượng này đã kiểm tra và làm việc trực tiếp tại 37 xã, phường có dịch để hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc và triển khai đồng bộ các biện pháp phòng chống.

Trước đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên đã chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản cấp khoảng 8.500 lít hóa chất cho các xã có dịch và xã nguy cơ cao. Song song đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã cấp thêm 2.344 lít hóa chất từ nguồn dự trữ quốc gia để hỗ trợ cho tỉnh.

Bên cạnh việc phun hóa chất, các hộ chăn nuôi được cơ quan chuyên môn yêu cầu chủ động sử dụng vôi bột và hóa chất để vệ sinh, khử độc chuồng trại hằng ngày. Tại các địa phương có dịch, các hộ chăn nuôi được yêu cầu phải phun hóa chất tiêu độc khử trùng hằng ngày trong tuần đầu tiên, sau đó giảm xuống 3 lần/tuần trong hai tuần tiếp theo.

Đáng chú ý, công tác kiểm dịch vận chuyển lợn ra ngoài tỉnh Thái Nguyên vẫn thực hiện bình thường theo đúng quy định. Trong tháng 7, đã có 46.398 con lợn giống và 32.294 con lợn thịt được kiểm dịch.
(Còn nữa)

×