Dịch tả lợn châu Phi, nhìn từ điểm nóng: Thiếu lực lượng thú y cơ sở khiến dịch bùng phát trở lại (Bài cuối)

Để có cái nhìn toàn cảnh của tình hình dịch tả lợn châu Phi hiện nay, cũng như giải pháp ứng phó, phòng bệnh từ sớm, từ xa, PV Dân Việt đã có cuộc phỏng vấn ông Phan Quang Minh - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Thời gian vừa qua, dịch tả lợn châu Phi đã bùng phát mạnh trở lại, gây thiệt hại cho người chăn nuôi ở nhiều địa phương. Ông có thể cho biết công tác phòng, chống dịch bệnh được triển khai thế nào trong thời gian gian qua?

- Nhìn chung, trong năm 2025, tình hình dịch bệnh Dịch tả lợn Châu Phi ghi nhận gia tăng và cao điểm trong tháng 7/2025; dịch bệnh xảy ra chủ yếu tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, không thực hiện tốt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, vệ sinh phòng bệnh.

Do có sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và sự quan tâm của cả hệ thống chính trị, hầu hết chính quyền các cấp và sự phối hợp của các doanh nghiệp và người chăn nuôi nên từ cuối tháng 7 đến nay dịch bệnh đang có chiều hướng giảm dần.

Tuy nhiên, nguy cơ dịch bệnh tiếp tục phát sinh và lây lan trong trong thời gian tới vẫn rất cao nếu không triển khai quyết liệt, đồng bộ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh.

Thưa ông, vậy đâu là nguyên nhiên khiến dịch tả lợn châu Phi bùng phát mạnh trở lại? Cục Chăn nuôi và Thú y triển khai đã triển khai những giải pháp căn cơ nào để “hạ nhiệt” tình hình dịch bệnh?

- Dịch tả lợn châu Phi bùng phát trở lại do một số nguyên nhân chính sau đây:

Virus dịch tả lợn châu Phi có sức đề kháng cao, khó tiêu diệt và tồn tại lâu ngoài môi trường; trong khi đó, thời gian qua thời tiết biến đổi thất thường, đặc biệt mưa nhiều tại các tỉnh miền Bắc và Trung làm phát tán virus dịch tả lợn châu Phi.

Tổng đàn vật nuôi lớn nhưng chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ cao, không đảm bảo được các biện pháp an toàn sinh học trong chăn nuôi, an toàn dịch bệnh.

Người chăn nuôi lợn tại một số địa phương nhận thức chưa đầy đủ tính chất nguy hiểm của bệnh dịch tả lợn châu Phi, chưa tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học; vẫn còn hiện tượng giấu dịch, bán chạy lợn ốm, vứt xác lợn ra môi trường.

Giết mổ nhỏ lẻ còn chiếm chủ yếu; việc kiểm soát buôn bán, vận chuyển, giết mổ lợn bệnh, không rõ nguồn gốc chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Hệ thống thú y tuyến cơ sở còn rất mỏng, chưa tham mưu kịp thời, hiệu quả các biện pháp kiểm soát dịch bệnh.

Về giải pháp: Để kiểm soát tốt dịch bệnh trong thời gian tới cần tập trung mọi nguồn lực để tổ chức triển khai đầy đủ, kịp thời, có hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo đúng quy định của Luật Thú y, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật; cụ thể:

Ưu tiên, tập trung huy động nguồn lực, kịp thời bố trí kinh phí, hóa chất khử trùng để tổ chức xử lý dứt điểm các ổ dịch, không để phát sinh ổ dịch mới;

Tổ chức đấu tranh ngăn chặn, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm trường hợp buôn bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ lợn bệnh, nghi mắc bệnh, vứt xác lợn chết ra ngoài môi trường;

Người chăn nuôi hàng ngày thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh, sát trùng bằng vôi bột, hoá chất khu vực chuồng nuôi và khu vực xung quanh; có biện pháp ngăn chặn, xử lý các loài côn trùng, ruồi muỗi, loài gặm nhấm, không để vào chuồng nuôi lợn; xử lý thức ăn, nước uống, chất thải, nước thải; yêu cầu chủ hộ chăn nuôi, cơ sở chăn nuôi có lợn bệnh, nghi mắc bệnh, lợn buộc phải tiêu hủy do dịch bệnh phải thực hiện đầy đủ việc sát trùng, vệ sinh, tiêu độc để tiêu diệt mầm bệnh, không để phát tán làm lây lan dịch bệnh.

Các lực lượng tham gia chống dịch áp dụng nghiêm các biện pháp bảo hộ cá nhân, vệ sinh, sát trùng, tiêu độc để không làm lây lan dịch bệnh trong quá trình xử lý, vận chuyển, tiêu hủy lợn bệnh; thường xuyên kiểm tra khu vực hố chôn và có biện pháp xử lý sự cố tại các hố chôn không để phát sinh nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Tăng cường kiểm soát vận chuyển lợn và các sản phẩm từ lợn theo đúng quy định; kiểm soát chặt chẽ khu vực biên giới (đối với các tỉnh giáp biên giới) không để lợn và sản phẩm từ lợn nhập lậu từ nước ngoài vào Việt Nam.

Tăng cường thông tin, tuyên truyền sâu rộng bằng nhiều hình thức về tính chất nguy hiểm của bệnh Dịch tả lợn Châu Phi, nguy cơ dịch bệnh tái phát, lây lan, các biện pháp phòng, chống dịch bệnh.

Việt Nam hiện đã có 3 loại vaccine dịch tả lợn châu Phi được cấp phép lưu hành, vì sao tỷ lệ “phủ” vaccine vẫn thấp, giải pháp để “phủ” vaccine là gì, thưa ông?

- Tỷ lệ tiêm vaccine còn thấp đến từ nguyên nhân chủ yếu do người chăn nuôi còn tâm lý e ngại khi sử dụng vaccine; việc cung ứng, tổ chức tiêm phòng vaccine tại thực địa còn nhiều khó khăn; hiện mới chỉ có vaccine dịch tả lợn châu Phi tiêm cho lợn thịt trên 4 tuần tuổi; chưa có vaccine cho lợn nái và đực giống để bao phủ các đối tượng lợn nuôi; vaccine hiện tại chỉ có hiệu quả với chủng virus thuộc genotype II, trong khi đã xuất hiện chủng virus tái tổ hợp (genotype I và II).

Để sử dụng vaccine hiệu quả, các doanh nghiệp sản xuất vaccine cần nghiên cứu sản xuất vaccine phù hợp để bao phủ cho các đối tượng lợn nuôi khác nhau; đồng thời, tiếp tục nghiên cứu sản xuất vaccine phòng bệnh hiệu quả với chủng virus dịch tả lợn châu Phi tái tổ hợp.

Như ông vừa thông tin, virus dịch tả lợn châu Phi đã có những biến chủng mới. Về phía Cục Chăn nuôi và Thú y sẽ tham mưu gì cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường để kịp thời ứng phó với loại virus biến chủng này?

- Như đã nêu ở trên, các loại vaccine hiện nay chưa hiệu quả để phòng bệnh do chủng virus dịch tả lợn châu Phi tái tổ hợp gây ra.

Vì vậy, giải pháp quan trọng nhất hiện nay là áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học (theo Hướng dẫn thực hiện biện pháp an toàn sinh học cho cơ sở chăn nuôi ban hành kèm theo Quyết định số 05/QĐ-CNTY-KHCNMT ngày 18/3/2025 của Cục Chăn nuôi và Thú y); theo đó cần áp dụng tổng hợp các biện pháp kỹ thuật và quản lý nhằm ngăn ngừa và hạn chế sự lây nhiễm của tác nhân gây bệnh, theo nguyên tắc chung: (i) Ngăn chặn, phòng ngừa mầm bệnh từ bên ngoài xâm nhập vào cơ sở chăn nuôi lợn; (ii) Vệ sinh thường xuyên trong khu vực chăn nuôi nhằm loại bỏ tác nhân chứa mầm bệnh; (iii) Khử trùng, tiêu độc nhằm tiêu diệt tác nhân gây bệnh.

Sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào hoạt động từ 1/7, tại nhiều xã đã “trắng” thú y cơ sở. Trong loạt bài của Dân Việt cũng nêu ở Tuyên Quang có tới 21 xã “trắng” cán bộ thú y. Vậy theo ông đây có phải là một trong những nguyên nhân khiến dịch tả lợn châu Phi bùng phát trở lại trong thời gian qua?

- Nguyên tắc chung trong công tác phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm nói chung, bệnh dịch tả lợn châu Phi nói riêng là phát hiện sớm, ứng phó kịp thời. Vì vậy, việc thiếu lực lượng thú y cơ sở dẫn đến dịch bệnh không được phát hiện và báo cáo kịp thời, dẫn đến khó khăn trong công tác ứng phó khi dịch bệnh đã lây lan; đây cũng là một trong các nguyên nhân khiến dịch bùng phát trong thời gian qua như đã nêu ở trên.

Như vậy có thể khẳng định hệ thống thú y cơ sở có vai trò rất quan trọng trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Vậy, thời gian tới, Cục Chăn nuôi và Thú y sẽ tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường để cùng phối hợp với các địa phương để xây dựng hệ thống thú y cơ sở, từ đó, phòng, chống dịch bệnh từ sớm, từ xa?

- Để bảo đảm các nguồn lực tổ chức triển khai có hiệu lực, hiệu quả các nhiệm vụ phòng, chống dịch bệnh động vật, trong đó có bệnh dịch tả lợn châu Phi; trong thời gian tới, các địa phương cần khẩn trương kiện toàn và tăng cường năng lực hệ thống thú y các cấp theo quy định của Luật Thú y năm 2015, Quyết định số 414/QĐ-TTg ngày 22/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp, giai đoạn 2021 - 2030 và Quyết định số 889/QĐ-TTg ngày 25/7/2023 về việc phê duyệt “Kế hoạch quốc gia triển khai các nhiệm vụ trọng tâm nhằm tăng cường năng lực quản lý, kiểm soát dịch bệnh động vật và bảo đảm an toàn thực phẩm có nguồn gốc động vật, giai đoạn 2023 - 2030”.

Xin cảm ơn ông!

×