Điều tra việc cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương khai được Công ty Trung Nam Thuận Nam “đút lót” 1,5 tỷ

Trong vụ án xảy ra tại Bộ Công Thương, cựu Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng bị Cơ quan an ninh điều tra Bộ Công an đề nghị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ". Ông Vượng bị cáo buộc vì động cơ vụ lợi đã lợi dụng chức vụ Thứ trưởng để thống nhất cho các dự án điện mặt trời của Solar Farm Nhơn Hải và Trung Nam Thuận Nam được hưởng giá bán điện mặt trời ưu đãi, vượt phạm vi Thủ tướng Chính phủ cho phép.

Ông Hoàng Quốc Vượng bị đề nghị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ"

Cơ quan điều tra xác định, ông Vượng "vì động cơ vụ lợi" đã tạo cơ chế và lợi dụng chức vụ, quyền hạn để "cố ý xin cơ chế giá" cho các dự án điện mặt trời

Ông còn bị cáo buộc "cố ý điều chỉnh câu chữ, thay đổi diện đối tượng được hưởng chính sách giá điện ưu đãi", không đúng với Nghị quyết số 115. Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam do đó đã được đưa vào diện hưởng giá điện ưu đãi trong Quy hoạch điện VII, với mức giá là 2.086 đồng/kWh, chưa bao gồm VAT. Ngoài ra, Nhà máy điện mặt trời Solar Farm Nhơn Hải, một công ty khác không đủ điều kiện, cũng được hưởng lợi từ chính sách này.

Ngoài ra, trong vụ án còn có trách nhiệm của nhiều người liên quan như cựu Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng; cựu Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhưng họ không bị xử lý hình sự. Cơ quan an ninh điều tra kiến nghị các đơn vị có thẩm quyền xử lý nghiêm về hành chính, kỷ luật Đảng với 2 vị này cũng một số người khác.

Hồ sơ vụ án thể hiện, năm 2017, Thủ tướng có quyết định số 11/2017 khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, quy định giá mua điện từ các dự án mặt trời nối lưới là 9,35 UScents/kWh, áp dụng đến hết tháng 6/2019. Bộ Công Thương sẽ đề xuất cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời áp dụng sau thời gian này.

Trong giai đoạn 2016 - 2018, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, ngoài 3 dự án điện mặt trời đã có, Thủ tướng phê duyệt bổ sung 5 dự án vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh, Bộ Công Thương phê duyệt bổ sung 24 dự án vào Quy hoạch phát triển điện lực tỉnh Ninh Thuận với tổng công suất khoảng 2000 MW.

Từ cuối năm 2017, Công ty Cổ phần Điện mặt trời Trung Nam đề xuất, được UBND tỉnh Ninh Thuận chấp thuận, có văn bản gửi Bộ Công Thương đề nghị bổ sung Dự án Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam, công suất 50 MW vào Quy hoạch điện VII.

Bộ Công Thương đã thực hiện một số thủ tục thẩm định, lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị liên quan. Tuy nhiên, ngày 10/5/2018, Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng với nội dung chỉ xem xét bổ sung vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh với các dự án đã hoàn thành thẩm định.

Do đó, Bộ Công Thương dừng việc thẩm định, bổ sung quy hoạch đối với các dự án điện mặt trời nói chung, trong đó có nhà máy của Trung Nam - Thuận Nam.

Điều chỉnh câu chữ

Trong giai đoạn này, ông Phương Hoàng Kim là Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Bộ Công Thương đã trực tiếp chỉ đạo Phòng Kế hoạch và Quy hoạch thực hiện thủ tục thẩm định và trực tiếp ký các văn bản gửi các cơ quan, đơn vị, đề nghị góp ý về việc bổ sung quy hoạch dự án. Ông Hoàng Quốc Vượng lúc đó là Thứ trưởng Bộ Công Thương đã trực tiếp ký báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình phát triển các dự án điện mặt trời.

Năm 2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân giai đoạn 2018 – 2023. Văn bản này có nội dung cho các dự án năng lượng mặt trời tại tỉnh Ninh Thuận được hưởng giá bán ưu đãi 9,35 UScents/kWh đến hết năm 2020, thay vì chỉ đến tháng 6/2019 như quyết định 11/2017 trước đó.

Thực hiện Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng, tháng 8/2018, Bộ Công Thương lập Tổ soạn thảo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam (Dự thảo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg), gồm 26 thành viên. Trong đó, bị can Phương Hoàng Kim làm tổ trưởng.

Tổ soạn thảo đã đưa nội dung vào dự thảo là: "Đối với tỉnh Ninh Thuận, giá bán điện từ các dự án điện mặt trời nối lưới có ngày vận hành thương mại trước ngày 1/1/2021, với tổng cộng suất không quá 2.000 MW đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận triển khai là 2.086 đồng/kWh (tương đương 9,35 UScents/kWh)...".

Tháng 4/2019, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng chủ trì cuộc họp về việc xây dựng nội dung dự thảo và chỉ đạo thay đổi nội dung trên theo hướng, quy định áp dụng cho "các dự án điện mặt trời nối lưới đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp".

Việc thay đổi như trên sẽ khiến số lượng các đơn vị được bán điện giá cao cho Tập đoàn điện lực EVN "đã rộng còn mở rộng thêm". Tuy vậy, các cán bộ tại Bộ Công thương vẫn nhất quyết thực hiện, bất chấp sự phản đối của Bộ Tư pháp và yêu cầu xem xét lại từ Bộ Tài chính.

Tháng 11 cùng năm, Thủ tướng Chính phủ lúc đó là ông Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu "thực hiện nghiêm" Nghị quyết số 115/2018/NQ-CP.

Tuy nhiên, ông Hoàng Quốc Vượng vẫn gửi dự thảo Tờ trình kèm theo không đề cập đến giá điện mặt trời, nhưng tại khoản 2 Điều 5 Dự thảo Quyết định số 13/2020 lại có nội dung: "Đối với tỉnh Ninh Thuận, giá mua điện từ các dự án điện mặt trời nổi lưới đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp và có ngày vận hành thương mại trước ngày 01/01/2021 với tổng công suất tích lũy không quả 2.000 MW là 2.086 đồng/kWh".

Tháng 4/2020, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng ký Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam, bao gồm nội dung nói trên.

Sau khi Quyết định số 13/2020 ban hành, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận có tổng cộng 30 dự án được hưởng chính sách giá điện 9,35 UScents/kWh. 

Hai doanh nghiệp này được EVN thanh toán tiền mua điện theo giá ưu đãi sai quy định, gây thiệt hại hơn 99 tỷ đồng tại Solar Farm Nhơn Hải và hơn 944 tỷ đồng tại Trung Nam Thuận Nam; tổng thiệt hại hơn 1.043 tỷ đồng.