Đô thị thông minh, người dân là trung tâm và chủ thể của mọi hoạt động

UBND TP.HCM vừa có chỉ đạo Sở Xây dựng chủ trì việc lấy ý kiến góp ý dự thảo “Đề án phát triển đô thị thông minh giai đoạn 2026 – 2030”, trước khi triển khai toàn diện.

Nhìn về quá khứ, hướng đến kỷ nguyên mới

Đề hoàn thành Đề án “siêu đô thị thông minh” trong kỷ nguyên mới, TP.HCM cũng nhìn lại bài học kinh nghiệm của những giai đoạn trước.

Cụ thể, trong giai đoạn 2017-2025, Thành phố đã đạt được một số kết quả quan trọng.

Trong đó, đã xây dựng được bộ khung kiến trúc ICT, hình thành Kho dữ liệu dùng chung và bước đầu phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở.

Hệ thống bản đồ số (GIS) và Trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC) cũng đã được triển khai, giúp tích hợp các nguồn thông tin để lãnh đạo nắm bắt tình hình và chỉ đạo kịp thời.

Trong các lĩnh vực ưu tiên, nhiều dự án thí điểm đã được triển khai như hệ thống giám sát giao thông thông minh, vé điện tử cho xe buyt, quan trắc môi trường tự động, bệnh án điện tử tại các bệnh viện lớn…

Tuy nhiên, quá trình này cũng bộc lộ một số hạn chế, như hạ tầng dữ liệu dùng chung còn hạn chế về phạm vi kết nối. Nhiều giải pháp thông minh chỉ dừng ở mức thí điểm nhỏ lẻ, thiếu tính liên thông giữa các ngành. Nguồn nhân lực chuyên trách còn thiếu, chưa có cơ chế đủ mạnh để huy động khu vực tư nhân tham gia đầu tư.

Qua những hạn chế nêu trên, TP.HCM đánh giá, trong đề án mới cần ưu tiên phát triển chính quyền điện tử làm nền tảng ban đầu, kết hợp đầu tư hạ tầng số và con người để đảm bảo các dự án đô thị thông minh được vận hành hiệu quả.

Người dân là trung tâm, công nghệ là động lực

Sau sáp nhập, TP.HCM đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử, không chỉ là Trung tâm kinh tế, văn hóa của Việt Nam mà còn là một đô thị lớn của khu vực, hướng tới tầm nhìn siêu đô thị thông minh.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Thành phố đã xây dựng “Đề án Phát triển đô thị thông minh giai đoạn 2026-2030”, một chiến lược toàn diện và đột phá, lấy công nghệ làm động lực, dữ liệu làm nền tảng và người dân làm trung tâm.

Mục tiêu cốt lõi của Đề án là cụ thể hóa các chủ trương, định hướng của Trung ương và Thành phố về phát triển đô thị thông minh trong kỷ nguyên mới.

Thông qua đó, Thành phố hướng đến ba mục tiêu chiến lược: Nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng sống; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và chuyển đổi số để giải quyết các vấn đề cấp bách như ùn tắc giao thông, ngập nước, ô nhiễm môi trường, và an ninh trật tự.

Đồng thời, cải thiện chất lượng dịch vụ công và tiện ích đô thị, nâng cao sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, chú trọng phát triển kinh tế số và xã hội số, với những hướng đi: Xây dựng hạ tầng thông tin và dữ liệu hiện đại, thúc đẩy kinh tế số, đổi mới sáng tạo, và hình thành hệ sinh thái số toàn diện.

Đề án đặt mục tiêu đóng góp của kinh tế số đạt khoảng 40% GRDP vào năm 2030.

Hạt nhân thúc đẩy khu vực Đông Nam Bộ

Theo UBND TP.HCM, Đề án không chỉ hướng tới một siêu đô thị thông minh tiêu biểu của cả nước, mà còn đủ sức cạnh tranh trong khu vực, trở thành hạt nhân thúc đẩy vùng Đông Nam Bộ.

Theo đó, Đề án xác định một số yêu cầu cơ bản, bao gồm: Tính toàn diện và đồng bộ (triển khai đầy đủ các trụ cột và lĩnh vực thiết yếu); kế thừa và phát triển (tiếp nối các thành quả đã có và ứng dụng công nghệ 4.0); rõ ràng, khả thi và hiệu quả (mọi nhiệm vụ phải có nội dung, cơ quan chủ trì, và lộ trình cụ thể); hợp tác và tham gia (khuyến khích người dân và doanh nghiệp cùng kiến tạo); và an toàn, bảo mật (tuân thủ các quy định về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu).

Đề án xác định rõ tầm nhìn đến năm 2030, TP.HCM sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của cả nước, với hạ tầng số đồng bộ, đời sống đô thị an toàn, tiện ích, và quản trị minh bạch.

Mục tiêu lớn nhất là hình thành một không gian đô thị thông minh tích hợp, lấy quản trị số và chính quyền điện tử làm nòng cốt.

Theo đó, Đề án tập trung vào sáu trụ cột chính:

Quản trị thông minh: Chuyển từ quản lý "bị động" sang "chủ động" dựa trên hệ thống dự báo và phân tích dữ liệu lớn.

Các nền tảng điều hành thông minh (IOC) sẽ được tích hợp giữa ba địa phương (TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) để giám sát và ứng phó kịp thời với các thách thức.

Hạ tầng thông minh: Đây là nền tảng thiết yếu để hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững.

Cụ thể là trung vào phát triển hạ tầng viễn thông, mạng lưới IoT, giao thông công cộng, năng lượng, cấp thoát nước, và chiếu sáng thông minh.

Môi trường thông minh: Ứng dụng công nghệ số, AI và IoT để giám sát, dự báo và xử lý kịp thời các vấn đề ô nhiễm không khí, nước, rác thải, và biến đổi khí hậu. Kinh tế đô thị thông minh.

Đẩy mạnh kinh tế số, tài chính số, thương mại điện tử, logistics thông minh. Mục tiêu là xây dựng hệ sinh thái minh bạch, hiện đại, có sức cạnh tranh toàn cầu. Qua  đó, đô thị thông minh trở thành động lực tăng trưởng và thu hút đầu tư bền vững.

Công dân thông minh: Người dân là trung tâm và chủ thể của mọi hoạt động. theo đó, Đề án hướng tới trang bị kiến thức, kỹ năng số cho người dân, khuyến khích họ tham gia vào quản trị và phát triển xã hội bằng công nghệ hiện đại.

Đời sống xã hội thông minh: Cung cấp các dịch vụ số hóa liên thông trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, an sinh xã hội, giao thông công cộng.

Các dịch vụ như hồ sơ sức khỏe điện tử, đăng ký việc làm trực tuyến sẽ được triển khai toàn diện.

Thành lập Ban Chỉ đạo chương trình đô thị thông minh

Để đảm bảo thành công của Đề án, Thành phố sẽ tập trung vào ba nhóm giải pháp chính về quản lý, nguồn lực và thể chế.

Về cơ chế điều phối, Thành phố sẽ thành lập “Ban Chỉ đạo Chương trình đô thị thông minh”, do lãnh đạo Thành phố làm Trưởng ban, để chỉ đạo thống nhất các sở ngành và địa phương.

Về nguồn vốn, Sở Tài chính sẽ chủ trì cân đối ngân sách, đồng thời nghiên cứu các cơ chế đặc thù như xã hội hóa, thuê dịch vụ CNTT, và PPP để huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân.

Về nhân lực, sẽ tập trung đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức am hiểu kỹ thuật đô thị thông minh. Mục tiêu là 100% cán bộ phụ trách tại các sở ngành, phường, xã được đào tạo chuyên sâu về quản trị dữ liệu, an toàn thông tin, và vận hành dịch vụ số.

Theo UBND Thành phố, sau sáp nhập, Thành phố không chỉ mở rộng quy mô mà còn tăng cường khả năng kết nối liên vùng, phát huy thế mạnh tổng hợp để trở thành một siêu đô thị thông minh, bền vững và đáng sống.

Để rút kinh nghiệm, Đề án đã tham khảo mô hình của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Bình Dương (cũ) đã thành công với mô hình hợp tác "3 Nhà" (Nhà nước - Nhà doanh nghiệp - Nhà trường) và kiên trì theo đuổi các tiêu chí của Diễn đàn Cộng đồng thông minh thế giới (ICF). Thành công này cho thấy tầm quan trọng của tầm nhìn chiến lược nhất quán và cơ chế thu hút đầu tư, nhân tài.

Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đã nổi bật với việc phát triển chính quyền số, với 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện được cung cấp trực tuyến mức độ 4.

×