Giữ gìn đệ nhất làng mai miền Nam giữa lòng TP Hồ Chí Minh: Để xuân này không kém xuân xưa

Cách cầu Bình Triệu khoảng 2km là làng mai vàng Thủ Đức. Từ xa xưa, nơi đây đã được xem là "lãnh địa" của cây mai vàng, không những ở TP mà cả khu vực Đông Nam Bộ. 

Nói về những nghệ nhân trồng mai lâu năm ở đây, phải kể đến ông Năm Đông, Ba Sơn, Bảy Nên, Năm Nga, Út Bảy, Sáu Thông, Tư Liên, Ba Thành, Xương Rồng…

Người trẻ băn khoăn giữ làng mai vàng Thủ Đức

Khoảng 10 năm trước, vào thời điểm trước Tết Nguyên đán, chỉ cần bước chân vô làng mai vàng Thủ Đức đã thấy thợ làm mai lố nhố cột kẽm, sửa mai.

Thế nhưng, những năm gần đây, khi làn sóng đô thị hóa quét qua, những vườn mai giảo đã lùi sau những hàng rào kiên cố. Muốn xem thợ sửa mai, khách phải cần chủ vườn cho vào.

Mới đây, chúng tôi có dịp về làng mai Thủ Đức để khảo sát những vườn mai được chủ vườn đăng ký là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu của TP năm 2021.

Tại vườn mai của anh Nguyễn Ngọc Phương (phường Hiệp Bình Chánh), hơn chục thợ sửa mai đang lúi cúi quắn kẽm, sửa mai.

Theo anh Phương, hiện anh đang có 2 vườn mai vàng với 3.500 gốc mai bonsai lớn, nhỏ. Xung quanh vườn mai, anh Phương cho lắp cả chục camera để chống trộm.

Cứ mỗi mùa Tết Nguyên đán, anh Phương cho thuê khoảng 3.000 gốc mai bonsai khắp cả nước. 

Cứ mỗi chậu mai vàng bonsai cho thuê anh Phương lấy 30 – 60 triệu đồng.

Ngoài việc cho thuê mai chơi xuân trong nước, mỗi dịp Tết, anh Phương còn xuất mai vàng sang thị trường Campuchia với khoảng 40 chậu mai vàng loại lớn.

Tại vườn mai Vũ Huyền, chị Nguyễn Thị Bích Huyền (phường Tam Phú) chủ vườn mai cho biết, chị theo nghề mai từ năm 1995.

Hiện, trong vườn chị có 400 cây mai bonsai có đường kính gốc 20cm trở lên. Đây là những gốc mai có tuổi fđời hàng chục năm.

Theo chị Huyền, chị đang nhắm vào phân khúc chơi mai hạng sang của các doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng trong nước và thị trường Campuchia.

Giá cho thuê mai chơi Tết có khi lên đến 300 triệu đồng/gốc.

Chị Huyền cho biết, việc lựa chọn này mang đến nhiều cái lợi, như giá cho thuê mai cao, tiền thuê thợ sửa mai thấp…

Hiện, trong vườn chị Huyền có những gốc mai giảo mới siêu bông.

"Hầu hết các gốc mai đều là giống mai giảo Thủ Đức do ông bà để lại", chị Huyền chia sẻ.

Tuy nhiên, từ khi dịch Covid-19 bùng phát vào cuối năm 2019, mai Thủ Đức có nguy cơ mất miếng ăn ở thị trường Campuchia.

Anh Lê Hoàng Minh Phụng, chủ vườn mai khủng ở phường Phú Hữu cho biết, trước đây, mỗi dịp Tết Nguyên đán, anh xuất sang thị trường Campuchia khoảng 50 gốc mai vàng loại lớn.

Nhưng từ năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát, anh Phụng không xuất hàng đi Campuchia nữa.

Lý do đầu tiên anh Phụng đưa ra là thủ tục xuất mai sang thị trường Campuchia quá rườm rà, khiến việc thu hồi mai chậm dẫn đến yếu cây, hoặc mất cây.

"Mặc dù trên danh nghĩa nếu làm mất cây mai, thương lái sẽ chịu trách nhiệm. Nhưng trên thực tế rất khó để bồi thường thương lái", anh Phụng chia sẻ.

Hiện, anh Phụng có 3.000 chậu mai vàng loại lớn. Vào dịp Tết Nguyên đán, giá cho thuê mỗi chậu mai 30 – 400 triệu đồng.

Chứng kiến người dân Sài thành vất vả chống chọi đợt dịch Covid-19 thứ tư càn quyét, ông Nguyễn Anh Tuấn, chủ vườn mai vàng ở P.Hiệp Bình Chánh bất an cho thị trường mai Tết.

 "Doanh nghiệp sẽ "rớt" nhiều, còn ai đủ sức thuê mai lớn chơi Tết nữa. Tết năm nay, người làm mai sẽ thất thu lớn", ông Tuấn bộc bạch.

Tuy nhiên, cũng theo ông Tuấn, với bất cứ lý do gì, thì người làng mai vẫn phải chăm sóc cây mai. Nếu bỏ bê chăm sóc, phân thuốc vườn mai vàng tiền tỷ sẽ tàn lụi.

Làng mai vàng Thủ Đức một thời vang bóng

Không ai biết chính xác làng mai vàng Thủ Đức có tự bao giờ. Nhưng theo ông Năm Đông (Nguyễn Văn Đông, P.Linh Đông), một nghệ nhân kỳ cựu của làng mai vàng Thủ Đức, gia đình ông có ba đời trồng mai tại làng mai vàng Thủ Đức.

Ông Năm Đông nhớ lại, trước kia ở làng mai này có rất nhiều người trồng mai. Vào dịp cuối năm, khách ra vào tấp nập chọn mua mai chơi Tết. Nhiều hộ gia đình trồng mai nhờ đó mà khá giả lên.

Thế nhưng, những năm gần đây, số người trồng mai trong làng giảm sút rất nhiều, nhiều vườn mai đã bị xóa sổ.

Theo ông Năm Đông, trước đây ông có đến ba vườn mai. Nhưng giờ chỉ còn cái vườn mai nhỏ này.

"Trồng mai giờ không có lời nhiều, nhưng những người đã gắn bó với cây mai từ nhỏ như tôi thì không thể bỏ nghề được. Đó là niềm vui và cả duyên nợ nữa. Giờ người trồng mai trong làng chủ yếu là cho thuê mai", ông Năm Đông bộc bạch.

Hiện, vườn mai của ông Năm Đông có hơn 2.000 cây. Số đơn đặt hàng thuê, mua mai từ ngoài Bắc bằng một nửa so với thời hoàng kim.

Nghệ nhân Năm Đông cho hay, trước kia mai ở Thủ Đức được xuất khẩu sang nhiều nước, như: Canada, Úc, Mỹ...

Thế nhưng, những năm gần đây không còn nhà vườn nào xuất khẩu mai nữa, bởi quy định kiểm dịch rất gắt gao, cũng như điều kiện bảo quản không có.

Từ tháng 3/2006, UBND TP.HCM đã ra quyết định thành lập Làng hoa kiểng Thủ Đức trên cơ sở phát triển vùng trồng mai truyền thống ở 3 phường: Linh Đông, Hiệp Bình Chánh và Hiệp Bình Phước.

Thế nhưng, cho đến nay, dự án này vẫn chưa thể đi vào thực tế bởi quỹ đất, vốn cho người dân... vẫn chưa được giải quyết.

Thậm chí, một lãnh đạo Phòng Kinh tế TP.Thủ Đức cho biết, kế hoạch thành lập làng hoa kiểng Thủ Đức đã "chết non".

"Không thể làm được vì không đạt yêu cầu như đề án đưa ra. Làng mai vàng Thủ Đức giờ bị xé nát do đô thị hóa", vị lãnh đạo này thổ lộ.

Trước làng mai vàng Thủ Đức có khoảng 70 hộ trồng mai. Nhưng theo Phòng Kinh tế TP.Thủ Đức giờ làng mai chỉ còn hơn chục hộ giữ nghề.

Mai giảo Thủ Đức có màu sắc hoa vàng tươi, mùi thơm nhẹ. Mỗi hoa có 6 - 8 cánh, có khi lên đến 10 - 12 cánh.

"Khác với làng mai Cái Mơn (Bến Tre), An Nhơn (Bình Định), Phước Định (Vĩnh Long)…, mai Thủ Đức được ghép mắt, cắt bỏ các cành, chờ cây đâm chồi bằng đầu đũa mới ghép, tạo dáng, thế bonsai. Như thế, mai sẽ có nhiều nụ và tuổi thọ cao", ông Năm Đông chia sẻ.

Cái hồn Tết miền Nam sẽ vơi đi ít nhiều, khi hình ảnh cây mai giảo Thủ Đức chỉ còn lác đác trong nhà mỗi người dân.

×