Hệ thống khuyến nông chuyển biến mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp

Góp phần nâng cao trình độ, nhận thức và tăng thu nhập cho nông dân 

Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông quốc gia, trong năm 2024, đơn vị đã triển khai thực hiện 122 dự án khuyến nông trung ương trên phạm vi cả nước, trong đó lĩnh vực trồng trọt 41 dự án, lĩnh vực chăn nuôi 30 dự án, lĩnh vực thủy sản và nghề muối 33, lĩnh vực lâm nghiệp 18 dự án.

Ở lĩnh vực trồng trọt, thực hiện Quyết định số 1748/QĐ-TTg ngày 30/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển trồng trọt đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, các chương trình, dự án khuyến nông lĩnh vực trồng trọt đã có sự chuyển biến mạnh mẽ, đặc biệt là sự chuyển biến từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. 

Trong đó, lĩnh vực trồng trọt tập trung tăng cường dụng tiến bộ kỹ thuật (giống, kỹ thuật canh tác, công nghệ sau thu hoạch) để phát triển bền vững các cây trồng chủ lực: lúa, rau màu, cây công nghiệp, cây ăn quả theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh; Chuyển đổi một phần diện tích trồng lúa hoặc cây trồng có hiệu quả kinh tế thấp sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao hơn; nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất thông qua việc bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý, cải tạo đất và bảo vệ môi trường.

Xây dựng và phát triển các vùng nguyên liệu đối với sản xuất lúa, cây ăn quả, cây công nghiệp theo hướng hàng hoá tập trung, ổn định theo chuỗi giá trị, khai thác tối đa lợi thế tại mỗi địa phương, phù hợp với điều kiện sinh thái và nhu cầu thị trường.

Xây dựng các mô hình giảm chi phí đầu vào, sử dụng phân bón, thuốc BVTV an toàn, chất lượng cho nhóm cây rau màu, cây công nghiệp và cây ăn quả. Sản xuất cây trồng theo hướng hữu cơ, kinh tế tuần hoàn nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; Nâng cao nhận thức của người dân về sử dụng vật tư, phân bón hiệu quả, an toàn và bền vững.

Xây dựng và phát triển các vùng nguyên liệu phục vụ phát triển ngành nghề, sản phẩm OCOP gắn với du lịch nông thôn. Các mô hình áp dụng cơ giới hoá đồng bộ trong sản xuất lúa và một số cây công nghiệp nhằm tăng năng suất lao động, giảm chi phí sản xuất, tăng thu nhập và hiệu quả sản xuất. Xây dựng mô hình các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao (rau, hoa, cây công nghiệp), áp dụng công nghệ cao và chuyển đổi…

Đáng chú ý, các mô hình khuyến nông lĩnh vực trồng trọt đều cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với mô hình canh tác truyền thống của người dân từ 15 – 30%. Thông qua các hoạt động xây dựng mô hình, đào tạo tập huấn đã góp phần nâng cao trình độ, nhận thức của người nông dân về tổ chức sản xuất, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới, liên kết thị trường... Tác động về xã hội và môi trường của các dự án được thể hiện rõ thông qua diện tích nhân rộng mô hình đều đạt trên 50% sau khi kết thúc.

Đối với lĩnh vực chăn nuôi, các dự án khuyến nông bám sát các chủ trương, định hướng của Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2045 được phê duyệt tại Quyết định số 1520 của Thủ tướng Chính phủ. Khuyến nông chăn nuôi đổi mới theo hướng chuyển giao ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến, chăn nuôi an toàn sinh học, chăn nuôi an toàn dịch bệnh, chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAHP. Xây dựng các mô hình chăn nuôi hữu cơ, chăn nuôi tuần hoàn, ứng dụng các chế phẩm vi sinh xử lý chất thải chăn nuôi, chăn nuôi gắn với du lịch sinh thái, gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu, sản phẩm OCOP…

100% hộ tham gia mô hình được chứng nhận VietGAHP nhằm tạo sản phẩm thịt đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm. Đồng thời các mô hình đều chú trọng liên kết với các HTX và doanh nghiệp để giết mổ tập trung, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, có thị trường ổn định và giá bán cao hơn 5 - 10%, giúp chăn nuôi tại địa phương có hiệu quả, bền vững. Một số sản phẩm tiêu biểu đã ra đời với sự hỗ trợ của dự án khuyến nông như Xúc xích Công Danh, Thịt lợn tươi Thiên Thuận Tường, Sữa chua Hanamilk, Sữa tươi Hanamilk, Sữa chua nếp cẩm Hanamilk...

Mô hình chăn nuôi lợn theo hướng hữu cơ, sử dụng chế phẩm vi sinh phối trộn thức ăn, làm đệm lót sinh học, áp dụng kỹ thuật chăn nuôi theo hướng hữu cơ giúp sức đề kháng của vật nuôi tăng lên, giảm sử dụng nước, tiết kiệm chi phí đầu vào, chất lượng sản phẩm được nâng cao.

Liên kết với Tập đoàn Quế Lâm giết mổ tập trung và tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu "Thịt heo hữu cơ Quế Lâm". Mô hình chăn nuôi gà theo hướng hữu cơ, 100% số hộ đạt trên 70% tiêu chí hữu cơ, để tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, tạo được lợi thế cạnh tranh.

Việc thực hiện liên kết tiêu thụ sản phẩm giúp nông dân bán sản phẩm được chủ động, ổn định, giá bán cao hơn so với sản phẩm ngoài mô hình.

Tạo niềm tin cho nông dân học hỏi, chuyển đổi mô hình sản xuất 

Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, các dự án tập trung chủ yếu vào chương trình trồng rừng gỗ lớn và cây lâm sản ngoài gỗ. Theo đó, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã phối hợp với các địa phương xây dựng được 375ha rừng gỗ lớn bằng các giống tiến bộ kỹ thuật (Keo lai mô các dòng, Vù hương). Các mô hình áp dụng quy trình quản lý rừng bền vững gắn với chứng chỉ rừng nhằm nâng cao giá trị của rừng gỗ lớn, năng suất rừng trồng đạt từ 25-30 m3/ha/năm. 

Thực tế cho thấy, trồng rừng gỗ lớn đem lại hiệu quả kinh tế cao gấp 2 - 3 lần trồng rừng gỗ nhỏ, với chu kỳ 10 năm đạt đến giá trị 200 triệu đồng/chu kỳ kinh doanh.  

Mô hình trồng rừng thâm canh gỗ là điểm trình diễn để người dân học tập làm theo, tạo lòng tin cho người dân trong chuyển hướng kinh doanh rừng trồng đem lại giá trị kinh tế cao. Các dự án đã góp phần tạo công ăn việc làm cho hơn 700 hộ nông dân, giúp người dân thay đổi nhận thức về sử dụng giống mới, giống có chất lượng cao và trồng rừng gắn với chứng chỉ (FSC, VFCS).

Bên cạnh đó, các dự án khuyến nông cũng xây dựng được 471ha rừng trồng các cây lâm sản ngoài gỗ, dược liệu (như Ba kích, Sơn tra, Quế, Hồi, Cát sâm, Đinh lăng, Trám, Giổi...). 

Các mô hình đã góp phần nâng cao thu nhập từ 15-20% cho người trồng rừng, đặc biệt góp phần tăng cường đa dạng sinh học, giải quyết việc làm cho trên 2.000 nông dân vùng miền núi tham gia vào trồng và liên kết tiêu thụ lâm sản ngoài gỗ nhằm phát huy giá trị đa dụng của rừng và giảm tác động vào rừng tự nhiên để hiện thực hóa Đề án bảo tồn và phát triển lâm sản ngoài gỗ của Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng như Chiến lược phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến 2050. 

Tương tự, trong lĩnh vực thủy sản, hoạt động khuyến ngư tập trung triển khai các mô hình nuôi thủy sản theo hướng nuôi cá biển, tôm sú, tôm thẻ chân trắng tập trung công nghiệp, ứng dụng công nghệ hiện đại xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu; các mô hình chuỗi liên kết tổ hợp tác/HTX, liên kết tiêu thụ sản phẩm hướng thân thiện với môi trường thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua các hoạt động xây dựng mô hình trình diễn, đào tạo, tuyên truyền các mô hình nuôi hữu cơ, VietGAP, tuần hoàn, nuôi biển bằng vật liệu HDPE thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Mô hình khai thác hải sản xa bờ, hiện thực hoá định hướng, chủ trương phát triển khai thác thuỷ sản Việt Nam theo QĐ 339/QĐ-TTg của chính phủ, chống khai thác IUU.

Triển khai 26 dự án nuôi thủy sản nước ngọt với quy mô 250 ha ao/hồ, 400 m2 bể và 6.363m3 lồng nuôi. Các chỉ tiêu kỹ thuật đảm bảo theo quy trình: nuôi trong lồng năng suất đạt 10-15 kg/m3; năng suất ao/hồ trên 12 tấn/ha; tôm sú lúa trên 500kg/ha,…; hiệu quả kinh tế tăng tối thiểu 15% so với ngoài mô hình, 100% mô hình được ký kết hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Triển khai 04 dự án khai thác, chế biến và bảo quản sản phẩm với quy mô 03 dự án khai thác với 50 tàu và 01 dự án chế biến và bảo quản sản phẩm. Các dự án góp phần giảm tổn thất sau thu hoạch dưới 12%, hiệu suất sử dụng nước đá so với mô hình truyền thống, hiệu quả kinh tế tăng hơn 15%.

Triển khai 02 dự án về nghề muối với quy mô thực hiện 06 ha. Các dự án thực hiện đầy đủ các nội dung, sản phẩm muối sạch, năng suất muối tăng ≥10% so với phương pháp sản xuất muối truyền thống. Sản phẩm đạt tiêu chuẩn TCVN 9638:2013 muối thô (natri Clorua); nâng cao năng lực cho THT/HTX.

Để tiếp tục chuyển biến mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, thời gian qua hệ thống khuyến nông cả nước đã tích cực triển khai thực hiện Đề án thí điểm "Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng". 

Chỉ riêng trong năm nay, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã phối hợp với các địa phương, đơn vị triển khai các hoạt động Đề án như: xây dựng 05 video clip về khuyến nông cộng đồng (KNCĐ); tổ chức 90 lớp tập huấn nâng cao năng lực, nhân rộng mô hình tổ KNCĐ; tổ chức 15 đoàn tham quan học tập các mô hình KNCĐ tiên tiến và hoạt động hiệu quả; tổ chức 08 toạ đàm truyền thông về KNCĐ; tổ chức 02 Hội thảo cấp vùng gắn với Đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, giảm phát thải gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL; tổ chức hội nghị toàn quốc sơ kết 02 năm triển khai Đề án KNCĐ tại tỉnh Gia Lai với sự tham gia của hơn 300 đại biểu trung ương và địa phương. 

Đến thời điểm hiện nay, cả nước đã có 57 tỉnh, thành phố thành lập được 5.167 tổ KNCĐ với 47.293 thành viên tham gia. Các tổ khuyến nông cộng đồng đã triển khai được nhiều hoạt động thiết thực phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn ở các địa phương như: chuyển giao kỹ thuật; tư vấn phát triển HTX; liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; tư vấn, dịch vụ; xây dựng nông thôn mới…

×