Bình luận
0
Hồ Quý Ly (1336 – 1407) là vị hoàng đế đầu tiên của nhà nước Đại Ngu trong lịch sử Việt Nam. Đến nay, cuộc đời về vị vua quê ở Thanh Hoá còn nhiều tranh cãi. Nhưng cách đây mấy trăm năm, vào thời Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Quý Ly đã được nhận xét trong tập Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ.
Chuyện bữa tiệc đêm ở Đà Giang là một truyện nằm trong tập Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ. Truyện kể về cuộc trò chuyện giữa Hồ Quý Ly trong đêm ở rừng với hai người lạ. Hai người lạ này là do cáo và vượn già biến hoá thành.
Đà Giang được chú thích là châu đời nhà Trần, gồm khu vực hai bên tả, hữu sông Đà, tương đương với miền tây tỉnh Sơn Tây và miền đông tỉnh Phú Thọ, Hòa Bình ngày nay.
Chuyện kể vào thời vua Trần Phế Đế có niên hiệu Xương Phù. Vua Phế Đế cai trị đất nước từ năm 1377 đến khi bị phế vào năm 1388, là vị hoàng đế thứ 11 của nhà Trần. Sách Đại Việt Sử ký Toàn thư đánh giá Trần Phế Đế: “Đế u mê, nhu nhược, không làm nổi việc gì, uy quyền ngày càng về tay kẻ dưới, xã tắc lung lay, đến thân mình cũng không giữ được”.
Chuyện kể năm Bính Dần (1386), vua Trần Phế đế đi săn, đỗ lại trên bờ bắc sông Đà, đêm mở bữa tiệc ở trong trướng. Trong chuyến đi này có Hồ Quý Ly. Như chúng ta đã biết, Hồ Quý Ly thời vua Phế Đế có quyền lực rất lớn trong triều. Hồ Quý Ly có hai người cô ruột là vợ của vua Trần Minh Tông – vị hoàng đế thứ 5 của nhà Trần.
Cáo và vượn già sợ mình sẽ nguy mất, để ý thấy trong đám đi theo hầu vua “phần nhiều là võ nhân, bụng không bác vật như Trương Hoa, mắt không cao kiến như Ôn Kiệu, vậy chắc không việc gì mà sợ”, tức không ai biết nhìn người, không mấy tài giỏi, nên đã hoá “làm hai người đàn ông mà đi, một người xưng là tú tài họ Viên, một người xưng là xử sĩ họ Hồ”.
Hai người này đến gõ cửa hành cung, nhờ nội thị chuyển lời đến vua là không nên săn bắn, tranh phần việc của người khác, trong khi “thánh nhân trị vì, càn khôn trong sáng, minh vương sửa đức, chim muông hòa vui. Nay chúa thượng đương kỳ thái hạnh, làm chủ dân vật”.
Vua Phế Đế lúc này say rượu nên sai thủ tướng Hồ Quý Ly tiếp đãi. Gặp Hồ Quý Ly, người họ Hồ nói với Hồ Quý Ly: “Đương mùa hạ mà giở những công việc khổ dân, là không phải thời, giày trên lúa để thỏa cái ham thích săn bắn là không phải chỗ; quanh đầm mà vây, bọc núi mà đốt, là không phải lẽ, ngài sao không tâu với thánh minh, tạm quay xa giá, để khiến người và vật đều được bình yên…
Đó là tôi thương những giống chim hèn muông yếu và xin nài cho chúng. Chứ còn những giống tinh khôn lanh lẹn thì tự nhiên chúng biết xa chạy cao bay đàng nam núi Nam, đàng bắc núi Bắc, há chịu trần trần một phận ấp cây đâu!”.
Hồ Quý Ly trả lời: “Nhà vua đi chuyến này, không phải vì ham thích chim muông, chỉ vì nghe ở đây có giống hồ tinh nghìn tuổi, nên ngài muốn đại cử đến để tiễu trừ, khiến loài yêu gian không thể giở trò xằng bậy được, còn các loài khác không can dự gì”.
Qua cách trả lời này, ta thấy Nguyễn Dữ để Hồ Quý Ly vào thế là người mê tín dị đoan, không biết can gián vua chăm lo cho dân, lại cùng vua vào rừng săn bắn loài hồ tinh nghìn tuổi không có thật.
Người họ Hồ phân tích cho Hồ Quy Ly thấy rằng, Chế Bồng Nga - vua Chiêm Thành đang quấy nhiễu biên cương, nhà Minh thì sách nhiễu, trong nước cũng chưa được yên ổn. Rồi nói tiếp:
“Sao không giương cái cung thánh nhân, tuốt lưỡi gươm thiên tử, lấy nhân làm yên khấu, lấy nghĩa làm chèo lái, lấy hào kiệt làm nanh vuốt, lấy trung tín làm giáp trụ, cẩn thận lồng cũi để giá ngự những tướng khó trị, sửa chuốt cung tên để dọa nạt những nước bất phục, tóm bắt giặc giã, đóng cũi về, khiến cho gần xa quang sạch. Cớ sao bỏ những việc ấy không làm, lại đi lẩn quẩn ở công việc săn bắn dù được chim muông như núi, chúng tôi cũng lấy làm không phục”.
Hồ Quý Ly không biết trả lời làm sao, tức giận nói: “Ta từng tranh luận với người Trung Hoa, người Chiêm, chưa hề chịu khuất lý bao giờ, thế mà nay phải lúng túng với các gã này. Các gã nếu chẳng phải yêu núi ma rừng thì sao nói năng được nhọn sắc như vậy!”.
Hai người là cáo và vượn già hoá thành, trách Hồ Quý Ly: “Ông là thủ tướng đáng lẽ nên tiến dẫn nhân vật để làm đồ dùng cho quốc gia, cớ sao lại ghen người hiền, ghét người tài, há phải là cái nghĩa ở trong Kinh Thư đã nói: “Kẻ khác có tài, coi như ta có!”. Sau đó, hai người này đọc thơ rồi ra về. Hồ Quý Ly cho người theo sau, “khi gần đến lưng chừng núi, thấy cả hai hóa làm con cáo và con vượn mà đi biến mất”.
Cuối truyện có lời bình: “Than ôi! Trời đất sinh ra mọi loài mà riêng hậu đối với loài người, cho nên người ta là giống khôn thiêng, hơn muôn vật. Tuy phượng hoàng là giống chim thiêng, kỳ lân là giống thú nhân, cũng chỉ là loài vật mà thôi. Cuộc nghị luận ở Đà Giang, cớ sao loài người mà lại phải chịu thua loài vật? Cái đó là vì có duyên cớ. Bởi Quý Ly tâm thuật không chính, cho nên giống yêu quái ở trong loài vật mới có thể đùa cợt như vậy”.
Qua truyện này, ta thấy Nguyễn Dữ phê phán Hồ Quý Ly. Coi Hồ Quý Ly có tâm thuật không chính. Như chúng ta đã biết, Nguyễn Dữ sinh sau Hồ Quý Ly trong khoảng trên dưới 100 năm (?), nên Nguyễn Dữ đương nhiên biết được việc Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần. Có lẽ trong mắt nhà nho, Nguyễn Dữ lên án việc cướp ngôi này.
Đến hôm nay, đánh giá về Hồ Quý Ly vẫn còn nhiều tranh cãi. Nhưng qua câu chuyện kỳ quái này của Nguyễn Dữ, chúng ta có thêm một góc nhìn khác về Hồ Quý Ly. Đặc biệt, góc nhìn này chỉ cách sau thời Hồ Quý Ly không lâu.
Người ta vẫn gọi nghề đánh cá, trong đó có đánh bắt cá kích thước lớn trên sông Đà Hòa Bình (nay là tỉnh Phú Thọ mới) là "nghề săn thủy quái". Những câu chuyện về săn lùng, đánh bắt loài cá kích thước lớn "khổng lồ" nơi dòng sông hùng vỹ nhất Việt Nam này khiến chúng tôi không khỏi lạnh người.
Kết luận 205 mở ra cơ chế đột phá để thu hút nhân tài, nhưng thách thức lớn nằm ở khâu thực thi. Làm sao bảo đảm cam kết, ràng buộc, giám sát đủ chặt, tránh lợi dụng chính sách và dám mạnh dạn tuyển đúng người?
Chia sẻ
Nghệ sĩ Nhân dân Ái Liên, Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hương đều có hai cô con gái nổi danh trong làng nhạc Việt bởi cả thanh và sắc.
Chia sẻ
Chuyển đổi số đang là chìa khóa, giúp người dân xã Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn thuận lợi trong canh tác nông nghiệp, bán hàng, kiến tạo một môi trường sống thông minh, đảm bảo an ninh trật tự… góp phần vào thành công trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
Chia sẻ
Xã Pa Tần (Lai Châu), một xã biên giới vừa được sắp xếp lại từ các địa bàn cũ (gồm các xã Nậm Ban, Trung Chải của huyện Nậm Nhùn và xã Pa Tần của huyện Sìn Hồ) đang có một cuộc chuyển mình mạnh mẽ, những ngôi nhà tạm, nhà dột nát đang được các cấp chính quyền địa phương huy động các nguồn lực để sửa chữa, xây mới cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, gia đình chính sách, giúp họ an cư, yên tâm lao động sản xuất và góp phần bảo vệ biên giới.
Chia sẻ
Triển khai Nghị quyết 411/NQ-HĐND, TP.HCM chính thức áp dụng mức thu lệ phí 0 đồng đối với các thủ tục hành chính thực hiện trên dịch vụ công trực tuyến, kèm danh mục hàng trăm thủ tục thuộc nhiều lĩnh vực được miễn phí ngay từ năm 2025–2026.
Chia sẻ
Chiều 28/11, tại Hà Nội, Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì Hội nghị giao ban Bộ Tổng Tham mưu tháng 11 năm 2025.
Chia sẻ
Trường hợp cần hỗ trợ chuyên môn, các địa phương chủ động đề xuất cơ quan chức năng phối hợp xử lý, bảo đảm tính kịp thời và hiệu quả.
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa có chỉ đạo khẩn, yêu cầu tăng cường chấn chỉnh việc quản lý và sử dụng lòng đường, vỉa hè. Trong đó, giao trách nhiệm rõ ràng cho Chủ tịch UBND cấp xã và Công an TP.HCM phải kiên quyết xử lý, đồng thời chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng lấn chiếm trong phạm vi quản lý.
Chia sẻ
Hà Nội tiếp tục đưa loạt quỹ đất lớn lên sàn, trong đó lô 6.500 m2 tại Phú Diễn được đấu giá với mục đích xây nhà ở thấp tầng. Các khu đất đắc địa khác như Cao Bá Quát hay Quảng Oai cũng nối tiếp vào cuộc đua cuối năm.
Chia sẻ
Cuối năm 2025, vận may sẽ gõ cửa ba con giáp đặc biệt này, mang đến cơ hội vàng để thay đổi cuộc sống, giúp họ bước sang một chương mới tràn đầy hạnh phúc.
Chia sẻ
Miền quê cách trung tâm Đà Nẵng 10 phút lái xe có siêu đô thị 160 ha có nhà xã hội, chung cư, đất nền, thông tin vừa được UBND xã Hoà Vang cho biết.
Chia sẻ
Bộ tài chính vừa có đề nghị điều chỉnh ngưỡng doanh thu không chịu thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh từ 200 lên 500 triệu đồng mỗi năm. Nếu được thông qua, đề xuất này có thể đưa khoảng 2,3 triệu hộ, tương đương 90% số hộ kinh doanh thường xuyên, ra khỏi “vòng tính thuế”.
Chia sẻ
Saigon Urban Street Fest by artLIVE - lễ hội nghệ thuật đường phố thường niên - sẽ chính thức trở lại trong ba ngày 5-7/12 tại Bưu điện Trung tâm Sài Gòn, TP.HCM. Nét đặc biệt năm nay là cuộc thi nhảy đường phố Street Dance với sự tham gia của nhiều bạn trẻ.
Chia sẻ
Theo tìm hiểu của Dân Việt, 5 doanh nghiệp vừa mới được thành lập đã xuất hàng trăm hóa đơn VAT cho một khách hàng trong cùng hệ sinh thái. Rồi từ đây, Doanh nghiệp này có nguồn để xuất bán hóa đơn cho những khách hàng có nhu cầu hợp thức đầu vào của hàng hóa hoặc hợp thức hóa chính hàng hóa của mình.
Chia sẻ
Quân đội Ukraine và người nộp thuế châu Âu đang trên bờ vực kiệt quệ, trong khi Ủy ban châu Âu từ chối đối mặt với sự thật, Thierry Mariani, một thành viên Nghị viện châu Âu thuộc đảng Tập hợp Quốc gia cánh hữu của Pháp, phát biểu với RIA Novosti.
Chia sẻ
HLV Kim Sang-sik gạch tên 5 cầu thủ ở U22 Việt Nam, có Trần Thành Trung?; Man City muốn chiêu mộ Elliot Anderson; Napoli theo đuổi Kobbie Mainoo; Liverpool là điểm đến lý tưởng với Marc Guehi; Juan Veron bị cấm hoạt động bóng đá 6 tháng.
Chia sẻ
Lễ hội Trà Quốc tế - World Tea Fest 2025 lần đầu tiên được tổ chức tại Lâm Đồng từ ngày 11/11 - 7/12 và tâm điểm trong ba ngày 5 - 7/12 sẽ mang đến cho du khách hành trình khám phá Trà Việt toàn diện, từ văn hóa, nghệ thuật, du lịch đến ngoại giao, kinh tế. Không chỉ tôn vinh văn hóa trà, Lễ hội còn mở rộng cơ hội giao thương, thúc đẩy hòa bình, hữu nghị và hợp tác, góp phần đưa kinh tế trà Việt vươn tầm quốc tế.
Chia sẻ
Thôn Dỗi (xã Khe Tre) chuyển mình mạnh mẽ, trở thành một điểm sáng trong phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở TP. Huế. Hàng chục hộ dân Cơ Tu nơi đây đã biến văn hóa truyền thống và cảnh quan núi rừng thành nguồn sinh kế bền vững.
Chia sẻ
Nằm thơ mộng xung quanh với những hồ nước lớn, ngôi chùa được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt không chỉ biết đến bởi kiến trúc đẹp nhất Việt Nam mà còn nổi tiếng khi sở hữu 2 Bảo vật Quốc gia.
Chia sẻ
Nhiều người muốn xây nhà trên đất trồng lúa nhưng không rõ có được phép hay không? Theo quy định, đất nông nghiệp không được xây nhà ở, trừ công trình phục vụ sản xuất. Muốn xây dựng hợp pháp, người dân phải xin chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở theo quy định pháp luật.
Chia sẻ
TP.HCM yêu cầu toàn bộ sở ngành, quận huyện khẩn trương hoàn thiện dữ liệu, dự toán và hồ sơ theo quy định để xây dựng bảng giá đất lần đầu sau sáp nhập, đảm bảo kịp áp dụng từ ngày 1/1/2026.
Chia sẻ
Chia sẻ với Dân Việt, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Uông Việt Dũng cho biết ngay trong đêm Cục Hàng không họp khẩn với các hãng, yêu cầu rà soát, thay thế và cập nhật phần mềm điều khiển trên loạt máy bay Airbus, đặt an toàn khai thác lên mức ưu tiên tuyệt đối dù nguy cơ xáo trộn lịch bay là khó tránh.
Chia sẻ
Chiều ngày 28/11, tại tỉnh Lạng Sơn, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (TTKNQG) phối hợp cùng Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn tổ chức Buổi tọa đàm hướng dẫn khôi phục sản xuất nông nghiệp sau mưa lũ
Chia sẻ
Hà Nội tiếp tục duy trì việc cấm ô tô trên 16 chỗ vào khu vực phố cổ và quanh hồ Hoàn Kiếm trong giờ cao điểm, sau khi UBND thành phố chấp thuận đề xuất của Sở Xây dựng.
Chia sẻ
Khang Hi là vị vua có vô số phi tần, mỹ nữ. Thế nhưng, phi tần mà ông yêu thương nhất là người vợ đầu tiên và ông còn vì bà mà dám làm trái với tổ huấn.
Chia sẻ
Một người phụ nữ được phát hiện tử vong, nghi rơi từ sân thượng chung cư Phúc Yên, phường Tân Sơn, TP.HCM. Lực lượng chức năng đã nhanh chóng có mặt để phong tỏa, khám nghiệm hiện trường và điều tra nguyên nhân vụ việc.
Chia sẻ
Tỷ giá USD/VND hôm nay 29/11 giảm gần mức thấp nhất trong tuần khi giới đầu tư dự đoán FED sẽ bắt đầu hạ lãi suất vào tháng 12, mở ra khả năng đồng bạc xanh bước vào chu kỳ suy yếu mới.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Ưu tú xinh đẹp, xuất thân từ gia đình Nghệ sĩ Nhân dân lừng danh, gây chú ý với món quà sinh nhật đặc biệt dành tặng mẹ.
Chia sẻ
Sau khi Chánh Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak từ chức, trên mạng xã hội đang lan truyền những tuyên bố của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đưa ra cách đây 4 năm về kế hoạch cùng nhau rời bỏ quyền lực.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Vũ Đoàn 
