Hoà Bình: Vì sao chủ vườn lan đột biến chỉ mong sàn giao dịch lan trên mạng "đổ sập"?

Trong giới chơi lan đột biến ở Hoà Bình, nhiều người biết anh Lê Văn Quyền ở thị trấn Lương Sơn không chỉ nhờ nuôi lợn giỏi, mà còn có vườn lan lên đến cả ngàn chậu, với vài chục loại khác nhau. Trong đó, có những chậu lan đột biến quý giá, trị giá hàng trăm triệu đồng như lan đột biến hồng trần, hồng Yên Thuỷ, 5 cánh trắng Bạch Tuyết, 5 cánh trắng Phú Thọ...

Anh Quyền cho biết, anh tham gia hội chơi lan đột biến đã lâu, còn gọi là lan 5ct (tức 5 cánh trắng) nhưng khoảng 2 năm gần đây thị trường lan đột biến bỗng nhiên "sốt giá đùng đùng", với những giao dịch lên tới tiền tỷ 1 kie lan (mầm từ cây mẹ có khả năng phát triển thành cây con). Người chơi chỉ cần lấy thước đo chiều dài của cây lan mà tính tiền.

Những giò lan rừng đột biến gen, có mặt hoa, hình dáng độc, lạ đang trở thành đối tượng săn lùng của người chơi hoa lan khắp toàn quốc.

Trả lời câu hỏi của PV Dân Việt vì sao lan đột biến có giá cao khó tin như vậy, anh Lê Văn Quyền cười nói vui vẻ: Đơn giản vì nó rất đẹp. Vẻ đẹp hiếm có và khó chăm sóc hơn các loài lan khác. Điều đặc biệt nó đắt đỏ bởi đấy là vẻ đẹp tự nhiên, không thể được tạo ra bằng bàn tay con người.

Điểm khác biệt nữa của cây lan đột biến sẽ di truyền tính trạng đột biến đó. Nó không như nhiều loài cây khác không di truyền đột biến. Do đó, từ một giò lan, người ta có thể nhân lên thành nhiều giò lan khác nhau.

Mỗi key (đốt) lan sẽ cho ra một cây lan đột biến mới. Từ đó, có thể nhân lên thành nhiều cây lan đột biến khác nhau, tạo ra nhiều cây lan đột biến, từ đó chủ vườn lan có thể kinh doanh buôn bán, tạo thành những cây lan tiền tỷ. Đó chính là đặc điểm làm nên giá trị tiền tỷ của những giò lan này.

Người chơi lan chấp nhận chi vài triệu đồng cho một centime nhánh lan phi điệp 5c - năm cánh trắng Phú Thọ, hay phi điệp Lâm Hải; đai châu, tam bảo sắc đột biến... Một giò lan đột biến nhiều khi có giá hàng trăm triệu đồng để cả tỷ đồng vẫn có người tìm kiếm sở hữu bằng được.

Cũng theo anh Quyền, hoa lan nói chung rất dễ chăm, nhưng lan đột biến thì không. Khả năng sẽ gặp rủi ro rất cao nếu không có kiến thức, kinh nghiệm chăm sóc lan mà lại có ý định đầu tư kiếm lời từ giao dịch mua bán hoa lan.

"Khi đầu tư thì phải chấp nhận rủi ro, và phải quan sát kĩ xem cây có đủ khoẻ mạnh để nên mua hay không. Mua về mà chăm bị chết là chuyện bình thường. Không ít trường hợp bạn bè tôi khi mua lan về đã bị sên, chuột ăn mất, thiệt hại cả tỷ bạc. Do đó, đối với những cây có giao dịch tiền tỷ chỉ đếm được trên đầu ngón tay mà thôi" - anh Quyền cho biết.

Về nghiên cứu lan đột biến, - TS. Khuất Thị Hải Ninh (Giảng viên Viện Công nghệ Sinh học Lâm nghiệp - Trường Đại học Lâm Nghiệp) khẳng định: "Dù hiện nay các phòng thí nghiệm có thể cấy mô để tạo ra những dòng lan đột biến, tuy nhiên việc sử dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống lan đột biến rồi cung cấp cho người trồng ở Việt Nam là chưa có. 

Bên cạnh đó, cách này tỉ lệ thành công cũng rất thấp, phải mất vài trăm tới vài nghìn mẫu chưa chắc đã tạo ra được mặt hoa lan đột biến y như mong muốn, hoặc chỉ có thể tạo được mặt hoa y chang cây mẹ với điều kiện nuôi cấy mô từ kie lan mẹ". 

Ông Nguyễn Huy Tấn - Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO) cũng cho biết, lan đột biến có nhiều loài như chi lan giáng hương, hoàng thảo, ngọc điệp, phi điệp… song phổ biến nhất vẫn là lan phi điệp.

Bất cứ chi lan nào cũng có gen đột biến, do vậy số loài lan đột biến cũng rất phong phú và cách đột biến cũng khác nhau. Dòng lan đột biến phi điệp được người chơi lựa chọn nhiều hơn vì chúng dễ nhân giống, dễ trồng hơn và số lượng đột biến trong tự nhiên nhiều hơn.

Để phân biệt lan đột biến so với lan thông thường, anh Lê Văn Quyền cho biết thêm, cần căn cứ vào các đặc điểm trên bông hoa. Đầu tiên là về khuôn cánh (đài hoa) có vai ngang hoặc vai bay là đẹp, loại vai rủ hoặc vai xuôi thì là bình thường. Môi hoa (lưỡi hoa) hình tròn hoặc hình trái tim, hình táo là đẹp nhất. Sau đó là đến yếu tố màu sắc của hoa.

Những màu đắt đỏ nhất là 5 ct năm cánh trắng với mắt hồng, đỏ, tím...; hoặc màu hồng cả bông, tím cả bông... Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì càng có giá trị. Ngoài ra thân, lá hoa cũng có đặc điểm riêng mà chỉ người có kinh nghiệm trồng lan, chơi lan nhiều năm mới đúc rút ra được.

Ngoài ra, thân và lá hoa cũng có những đặc điểm riêng. Thân chủ trò, lá hình lá mít, sắp xếp kiểu chân rết hoặc lá hình cái thìa… là đẹp nhất. Những yếu tố này cộng lại sẽ cho cây lan một cái đẹp hài hòa mang lại giá trị cao.

"Gần đây liên tục xuất hiện các giao dịch mua bán hoa lan trị giá vài tỷ đồng cho tới vài chục tỷ đồng. Khiến thị trường hoa lan đột biến bỗng dưng lên cơn sốt, nhiều kẻ lợi dụng điều đó lừa người chơi lan. Thú thật tôi đang mong thị trường hoa lan trên mạng đổ sập. Vì khi đó thị trường sẽ đi xuống, giá bán lan đột biến chắc chắn sẽ giảm và những người chơi lan, yêu lan thực sự sẽ có cơ hội được mua lan giá rẻ"- anh Quyền nói.

"Bên cạnh đó, tôi cũng mong muốn thị trường hoa lan trở nên lành mạnh. Đối với những giao dịch bất thường, rất mong cơ quan công an vào cuộc điều tra, lật tẩy kẻ đứng đằng sau thổi giá hoa lan thu lợi bất chính, để những người yêu hoa lan không bị thiệt hại một cách oan ức. Chúng tôi mê lan nhưng lấy đâu ra tiền mà bỏ ra 10 tỷ đồng mua kie lan chỉ bằng 1 đốt ngón tay" - anh Quyền cho biết thêm.

Theo tìm hiểu của Dân Việt, khi cơn sốt lan đột biến lên cao, đã xuất hiện vô số chiêu trò lừa đảo tinh vi đẩy nhiều người rơi vào cảnh trắng tay. Cuối tháng 7/2020, ông Đoàn Văn Nam ở huyện Phù Ninh, Phú Thọ đã làm đơn trình báo tới cơ quan công an về việc mình bị một số đối tượng lừa bán lan phi điệp đột biến 5 cánh trắng Phú Thọ thông qua mạng xã hội Facebook với tổng số tiền hơn 2 tỷ đồng.

Tiếp đó, từ tháng 7 đến nay, công an các tỉnh Tuyên Quang, Nghệ An cũng đã ra văn bản cảnh báo về rủi ro từ phong trào chơi lan, nhất là lan đột biến gen và lưu ý người tham gia thị trường lan có nguy cơ phát sinh tranh chấp sau giao dịch hoặc bị lừa đảo, đa cấp trái pháp luật...