Khám phá cấu trúc đề thi tuyển sinh lớp 10 môn Ngữ văn

Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 tại TP.HCM sẽ được diễn ra vào tháng 6 sắp tới. Đây là kỳ thi quan trọng được hàng ngàn học sinh tại TP.HCM quan tâm, ôn thi để có thể đậu vào ngôi trường THPT mình mong muốn.

Để giúp học sinh chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi này, Sở GDĐT TP.HCM đã có những gợi ý về đề thi tuyển sinh lớp 10 môn Ngữ văn.

Cấu trúc cũ, định hướng "mở"

Theo Sở GDĐT TP.HCM, đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn có cấu trúc không đổi so với năm ngoái. Đề thi gồm 3 phần: đọc hiểu (3 điểm), nghị luận xã hội (3 điểm) và nghị luận văn học (4 điểm); thời gian làm bài 120 phút. Tuy nhiên, năm nay đề thi sẽ có độ mở cao. 

Do đó, thí sinh cần tập trung rèn luyện kĩ năng và tích luỹ kiến thức để thực hiện tốt nhất các yêu cầu của đề thi.

 Theo đó, Sở GDĐT TP.HCM đã định hướng thí sinh ôn tập. Cụ thể, về phần thi đọc hiểu, văn bản được chọn có thể là văn bản nghị luận, văn bản thông tin, văn bản văn học, văn bản khoa học... Các câu hỏi được tổ chức theo các mức độ tư duy từ dễ đến khó, từ mức độ nhận biết, thông hiểu đến phân tích, suy luận và đánh giá, vận dụng. Trong các câu hỏi đọc hiểu có 1 câu hỏi về tiếng Việt. 

Khi ôn tập, thí sinh cần đọc nhiều văn bản về báo chí, các bài bình luận, các sách khoa học… có nội dung phù hợp với lứa tuổi, gắn với tình hình thời sự để luyện tập các kĩ năng đọc hiểu. Bên cạnh đó, thí sinh cũng cần nhận diện, giải mã từ ngữ, chi tiết, hình ảnh; tìm các vấn đề tiếng Việt có trong văn bản; tập tóm tắt văn bản; nối kết văn bản đang đọc với văn bản khác liên quan, nối kết với thực tế cuộc sống, đưa ra quan điểm cá nhân về vấn đề đặt ra trong văn bản; sáng tạo cách thể hiện khác, đề xuất giải pháp, đặt nhan đề mới.

Thí sinh cần lưu ý phải đọc toàn bộ văn bản để nắm nội dung khi trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu. Các em cũng cần trả lời ngắn gọn, rõ ràng theo đúng yêu cầu của đề, tránh lan man, dài dòng.

Đối với phần tạo lập văn bản nghị luận xã hội (bài văn khoảng 500 chữ), thí sinh cần đảm bảo cấu trúc bài nghị luận có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.

Quan trọng ở phần này là thí sinh phải tập phân tích, xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động; luyện thao tác lập luận giải thích, chứng minh, bình luận.

Lưu ý, thí sinh cần tránh việc thiếu thao tác lập luận, cụ thể như thiếu giải thích về vấn đề bàn luận; vận dụng các thao tác lập luận chưa hiệu quả như dẫn chứng chưa sát với vấn đề, thiếu phân tích dẫn chứng để làm rõ vấn đề... hoặc chưa rút ra được bài học cho bản thân thông qua việc bàn luận về vấn đề, các ý bàn luận chưa phong phú, chưa sâu sắc, còn sơ sài.

Cuối cùng là phần tạo lập văn bản nghị luận văn học, phần này học sinh được lựa chọn 1 trong 2 đề để làm bài.

Ở đề 1, học sinh tự chọn một tác phẩm thuộc chủ đề đề cho, cảm nhận tác phẩm và chỉ ra ảnh hưởng, tác động của tác phẩm đối với bản thân mình hoặc liên hệ đến tác phẩm khác, liên hệ thực tế cuộc sống để rút ra một vấn đề văn học hoặc cuộc sống. Đề 2 sẽ đặt ra một tình huống cụ thể và yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức, sự trải nghiệm trong quá trình đọc để giải quyết tình huống ấy.

Phần này, học sinh cần rèn luyện kĩ năng phân tích, cảm nhận tác phẩm văn học theo thể loại thơ, truyện; nắm vững kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học; đọc thêm các tác phẩm ngoài sách giáo khoa có cùng chủ đề; dùng kiến thức và trải nghiệm đọc tác phẩm để giải quyết một tình huống cụ thể. 

Đặc biệt, cần tránh diễn xuôi lại tác phẩm; bài làm thiếu cảm xúc do ít đọc, ít suy tư, cũng có thể do học vẹt.