Ký ức Hà Nội: "Bữa tiệc" của tuổi thơ trên chuyến tàu điện leng keng

Tôi sinh ra và lớn lên ở Hà Đông, một thị xã nhỏ ven Hà Nội. Tuổi thơ tôi không sung túc nhưng ngập tràn hạnh phúc bởi được sống trong vòng tay yêu thương của gia đình và có nhiều trải nghiệm thú vị khó phai.

Mẹ tôi làm nông, những ngày nông nhàn mẹ phải kiếm thêm việc làm để trang trải cho gia đình, nuôi ba anh em tôi khôn lớn. Hàng ngày, mẹ dậy sớm, quang gánh vội vàng ra bắt tàu điện để lên chợ Bắc Qua, có lúc sang chợ Bưởi, chợ Mơ. Khi kẽo kẹt gánh khoai tây, lúc cà chua, cà pháo...

Mẹ buôn bán đủ thứ, chỉ mong kiếm được tiền lo cho con bữa ăn đủ đầy khi giáp hạt hay sắm bộ quần áo mới, sách vở khi con vào năm học mới. Đôi quang gánh ấy là sự tảo tần, vất vả của mẹ, nó gồng gánh cả gia đình vượt qua những ngày đói kém.

Mẹ thường xuyên đi tàu điện, mỗi lần đi về mẹ lại kể những câu chuyện thú vị cho chúng tôi nghe khiến tôi háo hức muốn được đi theo mẹ. Trong suốt tuổi thơ tôi, số lần được ngồi tàu điện đếm trên đầu ngón tay. Thế nhưng chính vì hiếm hoi nên mỗi chuyến đi lại in đậm như một dấu son ký ức.

Hai lần tôi theo ra chợ Bắc Qua, chen chúc trong khoang tàu nhỏ. Người, hàng hóa, mùi mồ hôi quyện cùng mùi hoa quả, rau củ, cá mắm… tạo nên thứ “hương vị” đặc trưng. Không gian chật hẹp bởi người và hàng hóa, có khi phải ngồi co ro trên đống rổ rá để nhường chỗ cho người khác. Ấy vậy mà ai cũng vui vẻ chuyện trò, như thể tàu điện đã trở thành một phiên chợ di động, đưa bao nhọc nhằn về trung tâm thành phố.

Trong khoang tàu điện, bao câu chuyện được kể. Ngày ấy, nhiều người gọi vui những chuyến tàu điện là “trung tâm tin tức di động”, bởi ở đó người ta có thể được nghe đủ các chuyện vui, buồn.

Nhưng ký ức khiến tôi nhớ nhất chính là chuyến đi vào ngày Quốc khánh. Lần ấy, lần duy nhất tôi được ngồi thoải mái trên ghế gỗ cứng cạnh mẹ và anh trai. Không còn cảnh chen chúc hàng hóa, chỉ có niềm háo hức trong tim đứa trẻ quê lần đầu “đi chơi Thủ đô” đúng nghĩa. Tôi có thời gian thong thả ngắm nhìn đoàn tàu và ngạc nhiên khi thấy đầu tàu kéo theo nhiều toa đằng sau như tàu hỏa mà không chạy bằng than.

Con tàu cứ thong thả chạy trên đường ray, mỗi khi đến khúc quanh, người phụ tàu nhanh nhẹn cầm một thanh sắt chạy xuống, bẻ đường ray hướng tàu đi theo lộ trình. Đây chính là lúc tiếng “leng keng” reo lên rộn rã. Nhìn qua cửa sổ, tôi say mê ngắm nhìn những hàng cây cổ thụ ven đường Nguyễn Trãi đổ bóng mát rượi vụt qua như một thước phim. Cảm giác ấy, mấy chục năm sau vẫn còn nguyên trong trí nhớ.

Tàu đưa chúng tôi thẳng ra bờ hồ Hoàn Kiếm. Lần đầu tiên tôi được ngắm nước hồ xanh biếc, Tháp Rùa soi bóng, phong cảnh hữu tình. Tất cả đều rất đẹp trong mắt một đứa trẻ như tôi. Lần đầu tiên được thưởng thức cây kem Tràng Tiền ngọt lạnh tan trên đầu lưỡi. Lần đầu tiên được thưởng thức bát phở hai đồng nóng hổi, thơm phức khi bụng đang đói cồn cào.

Đó không chỉ là món ăn, mà là “bữa tiệc” của tuổi thơ, một niềm hạnh phúc giản dị nhưng lộng lẫy. Người ta vẫn bảo “miếng ngon nhớ lâu”, quả không sai, hương vị ấy, cảm giác ấy, và chuyến đi ấy dù mấy chục năm trôi qua vẫn in hằn như mới hôm qua.

Ngày đó, tàu điện không chỉ là phương tiện giao thông mà còn là một phần đời sống. Trên tàu ta có thể gặp đủ hạng người, từ cô bán hàng rong đến bác nông dân với ít rau vừa hái, mấy đứa trẻ ríu rít theo mẹ, hay nhóm học trò tay ôm chặt cặp sách chuẩn bị vào trường và cả các cô, chú công nhân – người vội vàng đến nhà máy kịp ca làm, người vừa tan ca đang trở về cùng gia đình.

Nhiều lần tôi nghe anh trai kể, thỉnh thoảng, lũ trẻ trong xóm lại rủ nhau “trốn vé” lên tàu. Anh bảo, hồi ấy, việc trốn vé là “bí quyết” riêng, đứa thì luồn qua đuôi tàu, đứa thì nhảy vội lúc tàu chuyển bánh. Tim đập thình thịch nhưng trong lòng thì sung sướng như vừa chinh phục một chuyến“phiêu lưu” kỳ thú.

Lên tàu, cả đám ngồi chụm lại một góc, chờ nhân viên soát vé đi qua thì nín thở, mắt láo liên nhìn nhau. Đôi khi bị người soát vé bắt gặp, bị nhắc nhở, thậm chí bị đuổi xuống nhưng lạ thay, chưa lần nào lũ trẻ xóm tôi chịu chùn bước, chỉ một chuyến trót lọt thôi cũng đủ để khoe khoang cả tuần. Tôi không thể theo anh “trốn vé” vì mẹ cấm nên những câu chuyện anh kể vẫn là những câu chuyện phiêu lưu hay nhất với tôi lúc đó.

Tiếng leng keng của tàu điện không chỉ gắn với những chuyến đi, mà còn là nhịp điệu quen thuộc của Hà Nội xưa vì những chuyến tàu ấy đã tồn tại cả thế kỷ. Người ta chỉ cần nghe thấy tiếng chuông ngân là biết tàu sắp đến, vội vã thu dọn hàng hóa, nhón chân bước nhanh. Cái âm thanh leng keng xen lẫn tiếng rao hàng rong, tiếng nói cười xôn xao… tất cả đã tạo thành một bản hòa ca đặc trưng của thủ đô trong ký ức.

Thế rồi, tiếng leng keng dần vắng bóng. Tàu điện Hà Nội ngừng hoạt động, để lại khoảng trống trong ký ức biết bao người. Những ngày tháng sau này, khi guồng quay đô thị hóa cuốn đi, tôi nhiều lần chợt nhớ đến hình ảnh đoàn tàu cũ kỹ, chậm rãi băng qua phố, nhớ cảm giác ngồi trên khoang tàu nghe tiếng leng keng vọng ra như nhịp tim của thành phố.

Hà Nội hôm nay hiện ra trong một dáng vẻ khác – hiện đại, năng động, sánh bước cùng những đô thị lớn của khu vực. Từ Hà Đông, thay vì chờ con tàu điện cũ kỹ như xưa, nay tôi có thể bước lên chuyến tàu điện trên cao, chỉ mất chừng 20 phút là đã có mặt ở trung tâm Thủ đô. Không còn cảnh chen chúc, chờ đợi, cũng chẳng còn nỗi lo tắc đường giờ cao điểm.

Thay vào đó là những toa tàu hiện đại, sạch sẽ, ghế ngồi thoải mái. Tất cả mọi người, từ người già, trẻ nhỏ đến người khuyết tật cũng dễ dàng tiếp cận nhờ lối đi và thang máy được bố trí hợp lý. Con tàu lao vun vút trên cao, êm ái và tiện lợi, mang lại một trải nghiệm hoàn toàn khác.

Người đi làm, học sinh, sinh viên, khách du lịch đều có thể yên tâm chọn tàu điện như một phương tiện tiện lợi, an toàn. Hình thức soát vé hiện đại khiến chuyện “trốn vé” như ngày xưa chỉ còn là kỷ niệm để kể lại cho con cháu nghe.

Hà Nội đã đi một chặng đường dài, từ tiếng leng keng giản dị đến tiếng xình xịch hiện đại của tàu điện trên cao. Đó là hành trình của một thủ đô vươn mình, của con người không ngừng khát vọng phát triển. Nhưng trong lòng mỗi người, ký ức xưa vẫn còn, để nhắc nhớ chúng ta trân trọng những gì đã qua và thêm tự hào về những gì đang có.

Mời độc giả gửi bài dự thi cuộc thi viết "Ký ức Hà Nội". Tác phẩm gửi dự thi về Báo NTNN/Điện tử Dân Việt cần ghi rõ họ tên tác giả, bút danh (nếu có), năm sinh, nghề nghiệp, giới tính, quê quán, địa chỉ liên hệ, email, số điện thoại.

Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm nhưng phải thống nhất một bút danh. Tác phẩm dự thi gửi về email của chương trình: cuocthikyuchanoi@gmail.com hoặc qua đường Bưu điện về Ban Bạn đọc, tầng 10 Tòa nhà Báo Nông thôn Ngày nay 68 Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội.

×