Làng Vi Rơ Ngheo ở xã Đăk Tăng, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum là làng nhỏ trên là nơi cư ngụ của 63 hộ dân với khoảng 300 nhân khẩu, tất cả đều là người Xê-đăng. Đây được xem là ngôi làng bình yên, sạch đẹp nhất Kon Tum.

Làng Vi Rơ Ngheo đơn sơ nhưng có nét đẹp riêng. Ấn tượng đầu tiên với du khách là cổng nhà. Tất cả 63 hộ dân nơi đây đều dựng cổng bằng các thanh gỗ tận dụng trên rừng. 

Cổng dựng bằng gỗ rất đơn sơ, gồm hai trụ đứng và một thanh ngang. Các thanh gỗ không đều, cong, thẳng khác nhau, dưới bàn tay của người Xê-đăng, chúng trở nên rất mềm mại.

Làng Vi Rơ Ngheo ở xã Đăk Tăng, huyện Kon Plông (Kon Tum) được bao quanh nhiều ngọn núi rừng nguyên sơ. Ảnh: Cao Nguyên - TTXVN

Làng người Xê-đăng khoe sắc với lan rừng

Hàng rào bao quanh các căn nhà là hàng loạt chậu địa lan. Chậu được làm bằng gỗ tận dụng, cao khoảng 40cm, khoét rỗng ruột, bỏ trấu, phân để trồng lan. “Đây là thành quả 2 năm qua của người dân”, anh A Hiên, một thanh niên của làng chia sẻ câu chuyện về hàng rào hoa quanh mỗi nhà.

Theo A Hiên, cách đây 2 năm, người dân trong làng bắt đầu vào rừng sưu tầm các loại lan, chủ yếu địa lan, để về trồng, ươm giống. Đến nay, tất cả 63 hộ dân trong làng đều có vườn địa lan, phong lan. “Mình không biết tên cụ thể. 

Kiểm tra trên mạng, họ nói địa lan trần mộng, địa lan kiếm hồng”, A Hiên cho biết. Địa lan được người dân trồng thành hàng rào bao quanh nhà. Trong vườn, mỗi hộ còn hàng chục chậu địa lan khác đang ươm. 

Đây là nét đặc trưng khác biệt nhất của Vi Rơ Ngheo so với các buôn, làng khác ở Kon Tum. A Hiên thông tin, người dân Vi Rơ Ngheo trồng được khoảng 1.000 chậu, cây hoa lan. Hoa thường nở hoa từ cuối năm trước, kéo dài cho đến tháng 4-5 năm sau. 

Vì vậy, những ngày tháng 4 lịch sử, khi vào Vi Rơ Ngheo, hàng rào bằng địa lan nở hoa, đua sắc khắp làng. Không chỉ khoe sắc, các hàng rào bằng địa lan trở thành điểm, mảng xanh cho từng nhà.

Bên cạnh trồng, gieo ươm địa lan tại nhà, người Vi Rơ Ngheo đang hình thành 5 đồi hoa quanh làng. Địa lan được người dân sưu tầm mang về trồng tự nhiên dưới tán rừng, hoa trồng dọc lối đi lên núi. Khoe sắc ở các cánh rừng nơi đây, ngoài địa lan, còn có thêm nhiều hoa rừng khác như đỗ quyên, hoa mua, hoa sim…, tạo nên sự đa dạng trong sắc hoa.

“Các đồi hoa, rừng hoa này được người dân bảo vệ nghiêm. Không một ai được nhổ trộm, bán hoa. Hoa phát triển tự nhiên trong rừng. Chỉ địa lan là người dân trồng dọc lối lên. Sau này, chúng sẽ tự sinh để hình thành cả vùng hoa”, A Hiên cho biết thêm.

Mở lối cho làng hoa

Những ngày tháng Tư lịch sử, niềm vui của người dân Vi Rơ Ngheo như nhân đôi khi làng được Ủy ban Nhân dân tỉnh Kon Tum công nhận làng du lịch cộng đồng. 

Đây là bước tiến, thách thức cho người Xê-đăng nơi đây trong nỗ lực biến Vi Rơ Ngheo thành điểm sáng của huyện Kon Plông - địa phương trọng điểm phát triển du lịch của tỉnh Kon Tum.

Để trở thành làng du lịch, để Vi Rơ Ngheo khoe sắc cùng Măng Đen trên con đường phát triển, người Xê-đăng nơi đây vẫn phải tiếp tục nỗ lực không ngừng. Những ngày qua, thanh niên, trai tráng trong làng tranh thủ ra suối, nhặt từng viên đá về để dựng đế, tạo thêm điểm nhấn cho hàng rào hoa.

Làng chọn 5 căn nhà đủ điều kiện để thử nghiệm đón khách du lịch. Các nhà đều có cảnh quan, tầm nhìn rất đẹp. Nhà thiết kế theo phong cách truyền thống, có cửa sổ mở ra ruộng, nhìn xuống đồng.

Là hộ dân được chọn điểm để làm du lịch, anh A Vin cho biết: "Gỗ nhà có sẵn, mình bán 4 con trâu để làm. Ngoài ra, dân làng mỗi người một tay giúp thêm để có căn nhà như hôm nay. Để đón khách, cuối tuần sẽ có con gái của mình dạy ở xã Đăk Nên về phụ".

Để du khách cảm nhận được nét văn hóa của người dân, chính quyền huyện Kon Plông cũng đã đồng hành giúp dân chỉnh trang nhà cửa, phục dựng toàn bộ giá trị văn hóa của người Xê-đăng.

 Theo ông Phạm Văn Thắng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Kon Plông, những nét văn hóa đang bị mai một được huyện phục dựng. Huyện hỗ trợ mua cồng chiêng, mời nghệ nhân về dạy và phát triển các hoạt động văn hóa bản địa. 

"Sắp tới, chúng tôi đưa vào quy chế để tất cả người dân địa phương ở đây làm du lịch và được hưởng lợi từ du lịch. Dân Vi Rơ Ngheo sống, giữ nguyên bản về giá trị văn hóa, con người để phát triển du lịch".

Ông Phạm Văn Thắng cho biết, Kon Plông vận động dân không bán đất, không đưa doanh nghiệp vào để ăn theo du lịch ở đây. Đối với nhà dân lợp mái tôn, thời gian tới, huyện sẽ phủ xanh trên mái bằng tre nứa giống nhà truyền thống. Huyện kết nối các tour du lịch khám phá hồ, thác quanh làng Vi Rơ Ngheo.

Với sự giúp đỡ từ chính quyền và nỗ lực của người dân, làng Vi Rơ Ngheo đã hình thành các đội múa xoang, đánh cồng chiêng, từ trẻ em đến người có tuổi đều có thể tham gia. Người dân Vi Rơ Ngheo còn xây dựng từng nhóm hộ trồng rau, nuôi gà, heo, tổ chức nấu ăn phục vụ du lịch. Món ăn là rau, củ, quả địa phương, cá suối gần lòng hồ…

×