Loại cây ra quả ngon ngọt, ăn giòn đang giúp nông dân một xã ở Sơn La có thu nhập tốt, giảm nghèo, có hộ khá giả lên

"Gia tài" khổng lồ nơi đất khó

Trời Phiêng Cằm giữa trưa mà vẫn dịu mát như tiết thu miền xuôi. Ngôi nhà nhỏ của thầy giáo Hoàng Văn Quý ở bản Nong Thỏm hôm nay nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Từng sọt hồng giòn vàng ươm, căng bóng như những chiếc đèn lồng nhỏ được bà con cẩn thận gánh từ trên vườn xuống, chất đầy cả khoảng sân rộng.

Tiếng cười nói, tiếng thương lái gọi nhau í ới, tiếng sột soạt của những thùng carton được đóng gói… tất cả tạo nên một bản giao hưởng rộn rã của mùa thu hoạch.

Giữa sự tất bật ấy, anh Quý trong bộ quần áo lao động đã sờn vai, nước da ngăm đen vì sương nắng, chạy tới chạy lui như con thoi.

Khi thì anh thoăn thoắt ra vườn chỉ đạo bà con cách hái quả sao cho không dập nát, lúc lại tất tả quay về sân, tay cầm cuốn sổ nhỏ, tay bấm máy tính, miệng liến thoắng tính tiền cho khách.

Nhìn cái cách anh cầm quả hồng lên xem xét, cách anh ghi chép từng mã cân, cách anh chỉ đạo mọi việc đâu ra đó, chẳng ai nghĩ đây là một thầy giáo đã gần ba thập kỷ đứng trên bục giảng.

Trông anh lúc này giống một "lão nông tri điền" thực thụ, một người sinh ra để gắn bó với đất đai, cây cỏ.

"Xong xe này nữa là tạm ổn các bác nhé. Tranh thủ mấy hôm nữa vào năm học mới là không có thời gian đâu", anh Quý cười vang, nụ cười hiền hậu làm bừng sáng cả khuôn mặt khắc khổ.

Chỉ trong nửa tháng cuối cùng của kỳ nghỉ hè năm nay, khu vườn rộng 1,7 ha của gia đình anh Quý đã cho thu hoạch gần 20 tấn quả. Với giá bán xô tại vườn trung bình 30.000 đồng/kg, mùa hồng bói năm thứ tư này đã mang về cho gia đình người thầy giáo vùng cao gần 200 triệu đồng.

"Gần 200 triệu đấy chú ạ. Bằng bà con người Mông, người Thái ở đây trồng 60 tấn ngô", một thương lái vừa chất thùng hồng cuối cùng lên xe vừa nói vọng lại, giọng đầy thán phục.

Số tiền ấy, ở nơi "đá nhiều hơn đất" như Phiêng Cằm, là cả một gia tài khổng lồ. Nó không chỉ là thành quả của mồ hôi, mà còn là kết tinh của một quyết định táo bạo, một tầm nhìn đi trước thời đại của người thầy giáo năm xưa chỉ biết đến phấn trắng, bảng đen.

Cuộc "đánh cược" liều lĩnh và vị ngọt từ cây hồng giòn

Pha xong ấm trà nóng hổi mời khách, thầy Quý dẫn chúng tôi men theo con đường đất nhỏ ra khu vườn sau nhà.

Trước mắt chúng tôi, một màu xanh trù phú hiện ra, khác biệt hẳn với những nương ngô, sắn bạc màu xung quanh. Hàng trăm cây hồng được trồng thẳng tắp, tán lá xum xuê, cành nào cành nấy trĩu nặng những chùm quả vàng óng, lấp ló trong nắng.

"Vườn của tôi giờ có 1.000 gốc, trong đó 600 gốc đã cho thu hoạch. Năm nay bước sang năm thứ 4 thôi mà năng suất đã tốt lắm rồi.

Trung bình mỗi cây được 30-50kg quả. Tôi tính toán, chỉ ba năm nữa, khi cây bước vào thời kỳ thu hoạch chính, mỗi hecta có thể cho 20-30 tấn. Với giá cả ổn định như hiện nay, giấc mơ tiền tỷ từ vườn hồng này không còn xa nữa", thầy Quý nói với ánh mắt đầy hy vọng.

Nhưng để có được "cỗ máy in tiền" này, thầy Quý đã phải trải qua một hành trình không hề dễ dàng. Câu chuyện bắt đầu từ một chuyến đi tình cờ lên Mộc Châu vài năm trước.

Lần đầu tiên được thưởng thức miếng hồng giòn, cái vị ngọt đậm, giòn tan, mát lịm nơi đầu lưỡi đã khiến người thầy giáo trẻ phải lòng thứ đặc sản này.

Thầy Quý lân la hỏi chuyện, tìm hiểu và nhận ra một điều quan trọng, đó là thổ nhưỡng và khí hậu của Phiêng Cằm, với độ cao tương đương Mộc Châu, hoàn toàn có thể trồng được loại cây "khó tính" này.

Một ý nghĩ táo bạo lóe lên trong đầu thầy Quý: "Bao đời nay, bà con quê mình cứ luẩn quẩn với cây ngô, cây lúa, "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời" mà cái nghèo, cái khó vẫn cứ đeo bám. Tại sao mình không thử một hướng đi mới?".

Nghĩ là làm. Thầy Quý dồn hết nửa năm lương dành dụm, vay mượn thêm anh em, một mình xuống Mộc Châu mua 600 cây hồng giống về trồng. Quyết định của thầy Quý khi đó đã khiến bà con trong bản ngạc nhiên, có người ái ngại, có người lại cho anh là "gàn dở".

"Người ta được đi học, làm thầy giáo là để thoát cảnh chân lấm tay bùn. Đằng này thầy Quý lại đâm đầu vào làm nông dân. Đất này bao đời chỉ hợp với cây ngô, cây sắn, trồng cái cây lạ hoắc này nhỡ chết thì mất cả vốn lẫn lời", thầy Quý nhớ lại những lời xì xào ngày ấy.

Đó là một canh bạc thực sự. Một canh bạc mà thầy Quý đã đặt cược tất cả vốn liếng và uy tín của mình.

Suốt 3 năm đầu, ngày ngày lên lớp gieo chữ, về nhà thầy Quý lại khoác bộ quần áo lao động, lụi cụi ngoài vườn cuốc đất, làm cỏ, bắt sâu, chăm sóc vườn hồng của mình. Vừa làm, thầy Quý vừa phấp phỏng lo âu, không biết canh bạc của mình có thành công hay không.

Và rồi, đất đã không phụ công người. Mùa thu năm thứ ba, những cây hồng nhỏ bé bắt đầu trổ những lứa quả bói đầu tiên.

Thầy Quý vẫn nhớ như in cái cảm giác run run khi tự tay hái trái hồng đầu tiên, quả còn chưa ngả vàng hẳn. Người thầy giáo ấy lau vội vào vạt áo rồi đưa lên miệng cắn thử.

"Trời ơi, nó ngọt. Ngọt lịm. Cái vị ngọt thanh và giòn tan ấy đến giờ tôi vẫn cảm nhận được. Tôi mừng quýnh hét lên như một đứa trẻ. Mọi lo âu, mệt mỏi suốt mấy năm trời tan biến hết. Chỉ còn lại một cảm giác hạnh phúc vỡ òa. Tôi biết mình đã đi đúng hướng rồi!", thầy Quý xúc động kể lại.

"Ép xứ" để thoát nghèo và khát vọng thắp sáng Phiêng Cằm

Thành công của thầy Quý không chỉ mang lại quả ngọt cho riêng gia đình anh. Nó đã thắp lên một ngọn lửa hy vọng, làm thay đổi tư duy canh tác bao đời nay của bà con người Mông, người Thái ở nơi vùng cao Phiêng Cằm.

Thấy vườn hồng của thầy giáo cho thu nhập cao gấp 20-30 lần trồng ngô, lại ít tốn công chăm sóc, nhiều hộ dân đã tìm đến học hỏi và mạnh dạn chuyển đổi. Từ vài hộ ban đầu, đến nay, cả xã đã phát triển được cả chục hecta hồng giòn.

Phiêng Cằm đang dần chuyển mình, khoác lên mình tấm áo màu xanh của những vườn hồng giòn - màu của trù phú và hy vọng. Và người có công đầu trong cuộc cách mạng ấy, không ai khác chính là thầy Quý.

Thầy Quý sinh ra và lớn lên khi Phiêng Cằm còn là một vùng đất bị cô lập bởi núi rừng. Đường đến trường là những con dốc trơn trượt, những con suối phải lội qua. Nhưng ngọn lửa ham học trong chàng thanh niên người dân tộc Thái - Hoàng Văn Quý chưa bao giờ tắt.

Chàng thanh niên ấy luôn tâm niệm “ép xứ” – học lấy cái chữ là con đường ngắn nhất để xóa đói, giảm nghèo, mình học được cái chữ sẽ về quê hương dạy học cho con em đồng bào.

Vượt qua bao gian khó, thầy Quý trở thành thanh niên đầu tiên của bản Nong Thẳm thi đỗ vào trường Cao đẳng Sư phạm I Sơn La. Năm 1997, cầm tấm bằng tốt nghiệp trên tay, thầy Quý từ chối những lời mời ở lại miền xuôi, quyết tâm trở về quê hương thực hiện ước nguyện gieo chữ trên chính mảnh đất đã sinh ra mình.

Suốt gần 3 thập kỷ, hình ảnh người thầy giáo tận tụy bên những lớp học đơn sơ đã in sâu vào tâm trí biết bao thế hệ học trò và bà con Phiêng Cằm. Anh tin rằng, khi cái đầu được mở mang, tư duy được khai sáng thì cái đói, cái nghèo mới bị đẩy lùi.

Và bây giờ, khi sự học ở Phiêng Cằm đã đi vào nề nếp, anh lại tiếp tục hành trình "xóa đói giảm nghèo" theo một cách khác, đó là tiên phong trong phát triển kinh tế. Từ việc gieo con chữ trên bục giảng đến việc trồng cây gây rừng, xây dựng mô hình kinh tế hiệu quả, ở cương vị nào, thầy Quý cũng là một ngọn đuốc soi đường.

"Tôi tin, chỉ vài năm nữa thôi, khi Phiêng Cằm trở thành vựa hồng giòn thứ hai của Sơn La, sự giàu có sẽ trở thành hiện thực ở vùng non cao núi thẳm này", thầy Quý tự tin chia sẻ.

Rời Phiêng Cằm khi hoàng hôn bắt đầu buông xuống, màu vàng của những quả hồng giòn lấp ló trong những tán lá xanh mát ánh lên trong nắng chiều như những đốm lửa ấm áp. Đốm lửa ấy được thắp lên từ khát vọng cháy bỏng của một người thầy giáo đã dành cả cuộc đời mình để "gieo chữ" và "trồng vàng", thắp sáng tương lai cho cả một vùng đất khó như Phiêng Cằm. Thầy Hoàng Văn Quý, bằng cả trí tuệ và trái tim mình, đã viết nên một câu chuyện cổ tích giữa đời thường trên rẻo cao Sơn La.

×