"Lộc" trên đất dốc Sơn La

Từ chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc

Tiếng ve râm ran như một bản hòa tấu mùa hè, len lỏi khắp các bản làng của Sơn La. Đi dọc những con đường đất đỏ, đâu đâu cũng bắt gặp màu xanh mướt của những vườn cây trĩu quả, trải dài trên khắp các sườn đồi.

Tháng 5, nông dân Sơn La bước vào vụ thu hoạch đầy hứa hẹn của những vườn mận, nhãn, xoài… Những loại cây tưởng chừng khó khăn trên đất dốc, nay đã thực sự trở thành "lộc" trời, mang đến cuộc sống ấm no cho đồng bào nơi đây.

Ít ai biết rằng, để có được mùa trái ngọt như hôm nay, Sơn La đã trải qua một hành trình đầy nỗ lực và định hướng đúng đắn. Bước ngoặt quan trọng đến từ ngày 30/11/2015, khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Thông báo kết luận số 121-TB/TU về chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc.

Quyết sách này đã mở đường cho hàng loạt chủ trương, cơ chế, chính sách của HĐND, UBND tỉnh, tạo nên một làn gió mới, khuyến khích người dân, hợp tác xã (HTX) mạnh dạn đầu tư vào cây ăn quả. Đồng thời, tỉnh cũng chú trọng thu hút doanh nghiệp chế biến, hỗ trợ giống, khoa học kỹ thuật, xây dựng tiêu chuẩn chất lượng và liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.

Dọc theo Quốc lộ 6, từ thành phố Sơn La xuôi về Yên Châu, chúng tôi đặt chân đến vùng đất nổi tiếng với danh xưng "chuối ngọt, xoài thơm". Khắp các ngả đường, những vườn cây ăn quả xanh ngút ngàn hiện ra trước mắt. Mùa nào thức nấy, vườn nào cũng sai trĩu quả, báo hiệu một vụ mùa bội thu.

Ông Lù Văn Cường, Chủ tịch UBND huyện Yên Châu, phấn khởi cho biết: Hiện toàn huyện có 12.150 ha cây ăn quả, sản lượng dự kiến đạt khoảng 87.000 tấn. Yên Châu đã xây dựng được 3 vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, 36 mã số vùng trồng và 1 cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu.

Năm nay, huyện đặt mục tiêu tiêu thụ nội địa và chế biến khoảng 77.620 tấn, đồng thời xuất khẩu 9.380 tấn quả tươi sang các thị trường khó tính như Trung Quốc, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, Mông Cổ và Anh.

Để đạt được mục tiêu này, huyện Yên Châu đang tích cực thu hút doanh nghiệp, đơn vị đầu mối mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản chủ lực. Các lớp tập huấn bán hàng online được tổ chức thường xuyên, hỗ trợ các HTX, hộ sản xuất tham gia hội chợ, tìm kiếm đối tác và ký kết hợp đồng tiêu thụ.

Huyện cũng khuyến khích đầu tư vào kho bảo quản, cơ sở chế biến để giảm áp lực tiêu thụ quả tươi. Đồng thời, tăng cường quản lý chất lượng, phát triển thương hiệu "Xoài tròn Yên Châu", "Chuối Yên Châu" theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và tương đương.

Nhìn lại chặng đường 10 năm thực hiện chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc trên địa bàn tỉnh Sơn La, có thể thấy rõ sự chuyển mình mạnh mẽ trong cơ cấu cây trồng của tỉnh Sơn La. Đến năm 2025, tổng diện tích cây ăn quả và cây sơn tra toàn tỉnh ước đạt 85.050 ha, tăng tới 219% so với năm 2016, sản lượng cũng tăng ấn tượng 332%.

Đáng chú ý, có đến 33.189 ha diện tích đất trồng các loại cây kém hiệu quả như lúa nương, ngô, sắn, cà phê đã được chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân và thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển bền vững.

Trong giai đoạn 2016 - 2025, Sơn La đã trồng mới và chuyển đổi được 61.448 ha cây ăn quả, đưa vào sản xuất nhiều giống cây có giá trị kinh tế cao như chanh leo vàng, na sầu riêng, nhãn Ánh vàng 205, xoài, dâu tây Hana... Nhiều chỉ tiêu về diện tích và sản lượng đã vượt xa mục tiêu đề ra cho, minh chứng cho sự thành công của chủ trương này.

Ông Vũ Tiến Đĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, cho biết: Sơn La hiện là vùng trồng cây ăn quả lớn thứ 2 cả nước với nhiều loại quả khác nhau. Để nâng cao hiệu quả tiêu thụ, Sở đã phối hợp với các địa phương cơ cấu lại giống cây trồng phù hợp với khí hậu từng vùng, áp dụng kỹ thuật rải vụ, giãn vụ, thu hoạch quanh năm; đồng thời mở rộng diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và giám sát chặt chẽ việc cấp mã số vùng trồng cho doanh nghiệp, HTX.

Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng và duy trì 308 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn với hơn 4.500 ha, sản lượng khoảng 50.000 tấn/năm; cấp 218 mã số vùng trồng trên diện tích 3.142 ha, với hơn 35.000 tấn đủ tiêu chuẩn xuất khẩu.

Anh Lường Văn Mười, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Hoa Mười (xã Chiềng Khoong, huyện Sông Mã), là một trong những người tiên phong hưởng lợi từ chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc.

Anh Mười đã mạnh dạn chuyển toàn bộ diện tích trồng ngô sắn kém hiệu quả sang trồng nhãn. Vườn nhãn rộng 5ha nằm trên sườn đồi cao, trước đây là nương rẫy của gia đình. Ban đầu, anh chỉ dám trồng thử 1,3ha giống nhãn chín muộn Khoái Châu, vừa làm vừa học hỏi. Thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt, anh mới quyết định mở rộng ra toàn bộ diện tích.

Đến nay, vườn nhãn của anh Mười đã cho năng suất hơn 10 tấn quả/ha, bán với giá 30.000 - 35.000 đồng/kg. Ước tính vụ nhãn năm 2025 này, với 5 ha, anh Mười sẽ thu hoạch trên 50 tấn quả, lợi nhuận ước đạt trên 1,5 tỷ đồng. Câu chuyện của anh Mười là minh chứng sống động cho thấy cây ăn quả đã thực sự "đổi đời" cho nhiều nông dân Sơn La.

Cây ăn quả trên đất dốc giúp nông dân Sơn La ấm no

Về hỗ trợ tiêu thụ nông sản, ông Nguyễn Việt Cường, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Sơn La cho biết: Sở thường xuyên cập nhật tình hình thông quan tại các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc để hỗ trợ doanh nghiệp, HTX và người dân điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu. Chúng tôi cũng tích cực tham gia các hội nghị giao ban xúc tiến thương mại, làm việc với các đơn vị của Bộ Công Thương để đề xuất hỗ trợ Sơn La phát triển thương mại điện tử, đẩy mạnh tiêu thụ và xuất khẩu nông sản chủ lực.

Bên cạnh đó, tỉnh Sơn La còn chú trọng tổ chức tuần hàng nông sản sạch tại Hà Nội, Hải Phòng, mở lớp tập huấn về kỹ năng livestream trên sàn thương mại điện tử, đẩy mạnh tiêu thụ qua các nền tảng số như Zalo, TikTok, YouTube...

Tỉnh Sơn La cũng từng bước chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại, chuyển từ hình thức truyền thống sang làm việc trực tiếp với các tập đoàn, doanh nghiệp, siêu thị, nhà máy, điểm du lịch để mở rộng thị trường tiêu thụ.

Để phát triển vùng nguyên liệu bền vững, Sở Công Thương đã phối hợp với các sở, ngành và địa phương tham mưu cho UBND tỉnh thu hút các doanh nghiệp chế biến nông sản đầu tư vào tỉnh, đồng thời đôn đốc các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nhà máy chế biến đã được cấp phép.

Giai đoạn 2021-2023, tỉnh đã thu hút đầu tư 11 dự án chế biến nông sản quy mô lớn và trong năm 2024 đã chấp thuận chủ trương đầu tư cho 3 dự án mới với tổng vốn đăng ký 633,8 tỷ đồng.

Tại Hội thảo khoa học góp ý vào dự thảo báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Đình Việt nhấn mạnh: Sơn La có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên để phát triển đa dạng hóa các sản phẩm nông sản, nhất là cây ăn quả có chất lượng. Chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc đã thực sự đi vào cuộc sống, được nhân dân đồng tình ủng hộ và mang lại những kết quả tích cực.

Hướng đến năm 2030, Sơn La đặt mục tiêu ổn định 90.000 ha cây ăn quả, sản lượng đạt 700.000 tấn; nâng tỷ lệ giá trị sản phẩm được sản xuất dưới các hình thức hợp tác, liên kết lên 30-35%; sử dụng giống chất lượng cao cho 50-60% diện tích trồng mới và tái canh; cấp mã số vùng trồng cho trên 5% diện tích; áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho khoảng 5-10% diện tích; xây dựng 10 vùng ứng dụng công nghệ cao về cây ăn quả và chế biến 15-20% sản lượng quả.

Có thể thấy, việc phát triển cây ăn quả trên đất dốc không chỉ mang lại giá trị kinh tế to lớn, cải thiện thu nhập cho người dân Sơn La, mà còn góp phần quan trọng vào bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển nông nghiệp bền vững.

Trong tương lai, tỉnh Sơn La sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh các chính sách, tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng cho sản phẩm cây ăn quả, thúc đẩy liên kết chuỗi sản xuất - chế biến - tiêu thụ, mở rộng thị trường xuất khẩu, xây dựng thương hiệu nông sản Sơn La vươn xa ra thị trường quốc tế. Tiếng ve tháng 5 vẫn râm ran và trên những sườn dốc Sơn La, "lộc" trái ngọt hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho người dân nơi đây.

×