Luật sư Trương Trọng Nghĩa: Cần trọng dụng, bổ nhiệm ngay người đã chứng minh được trình độ, năng lực thực chất

Thảo luận tại Hội trường Quốc hội sáng nay 30/10 về kinh tế xã hội năm 2025 và đánh giá 5 năm nhiệm kỳ 2021-2025, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP.HCM) nêu nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình của Việt Nam đang trở thành một thách thức cực đại. Ông cũng nêu lên hàng loạt giải pháp để phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là thách thức cực đại

Đánh giá về nhiệm kỳ 5 năm qua và năm 2025, dự kiến 2026, ông Nghĩa đồng tình với các báo cáo nhiệm kỳ của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của các Ủy ban, đặc biệt là Ủy ban Kinh tế - tài chính và ý kiến nhiều đại biểu là Việt Nam đã vượt qua một nhiệm kỳ với những thành tựu đặc biệt.

Ngoài đại dịch Covid, trong giai đoạn 2021-2025, Việt Nam đã chịu ảnh hưởng của khoảng 42 cơn bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, trong đó có khoảng 17 cơn đổ bộ vào đất liền.

Tiếp theo là những cơn địa chấn thuế quan ngoài ý muốn và không thể kiểm soát. Theo tôi, cho dù có những khuyết điểm sai lầm mà một số bộ phận, một số cá nhân phải trả giá, thành tựu kinh tế - xã hội của nhiệm kỳ này, qua các báo cáo, là một kỳ tích. Có thành tựu này là do sự lãnh đạo tập trung, quyết liệt, nhạy bén của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ và đội ngũ cán bộ, công viên chức. Cử tri cũng đánh giá cao vai trò điều hành quyết liệt, sâu sát và hiệu quả của Thủ tướng.

Về mục tiêu và giải pháp sắp tới, nói ngắn gọn thì mục tiêu là Việt Nam phải trở thành nước phát triển vào năm 2045, thậm chí sớm hơn nếu chúng ta biết cách vượt qua các giới hạn của chính mình. Tất nhiên phát triển hiểu cho đúng không chỉ là thu nhập bình quân đầu người 15.000 USD, 20.000 USD hay là 25.000 USD/người/một năm.

Theo Đại biểu, nội hàm của phát triển được Tổng Bí thư Tô Lâm định nghĩa rất rõ: "Phát triển nhanh và bền vững là một thực thể thống nhất. Tăng trưởng chỉ có ý nghĩa nếu từng người dân được hưởng thành quả phát triển theo cách công bằng, an toàn và nhân văn. Chất lượng cuộc sống thực của người dân được nâng cao, không ai bị bỏ lại phía sau. Tương lai của thế hệ mai sau không bị đánh đổi để đáp ứng lợi ích trước mắt của thế hệ hôm nay. Phát triển bền vững còn là vấn đề văn hóa - xã hội, con người, đạo lý. Một xã hội phát triển bền vững là một xã hội coi trọng chân lý, lẽ phải, công bằng và nhân ái."

Dẫn tài liệu nghiên cứu của Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Luật sư Trương Trọng Nghĩa cảnh báo, "nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình đang trở thành một thách thức cực đại mà nền kinh tế phải vượt qua” và các báo cáo nhiệm kỳ của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế - Tài chính cũng chứng minh nhận định này.

Đại biểu Nghĩa khẳng định, muốn tránh nguy cơ bẫy thu nhập trung bình, nền kinh tế phải tăng trưởng cao trong trung và dài hạn, đồng thời phải có khả năng tự chủ, chống chịu và cạnh tranh quốc tế cao.

“Qua các báo cáo, theo tôi, chúng ta đang có những dấu hiệu tiệm cận bẫy thu nhập trung bình”. Ông lấy minh chứng: Việt Nam vẫn còn có “sự lệ thuộc kép với FDI trong thị trường xuất nhập khẩu, xuất khẩu và nhập khẩu đầu vào. Năng suất lao động, tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng thấp so với khu vực. Tài chính - ngân sách, ngân tài chính - ngân hàng, thị trường vốn, thị trường bất động sản còn nhiều rủi ro tiềm ẩn”.

Bên cạnh đó, Việt Nam thiếu nhân lực chất lượng cao, dân số đang già hóa, mức sinh giảm, môi trường đang tiếp tục xấu đi, khoảng cách giàu nghèo ngày càng sâu rộng và đặc biệt là thu nhập người lao động, kể cả cán bộ công viên chức còn thấp, một bộ phận không nhỏ còn dưới mức sống tối thiểu.

Đại biểu đoàn TP.HCM cho rằng: Giải pháp để không rơi vào bẫy thu nhập trung bình là nhất thiết phải chuyển đổi phương thức và mô hình tăng trưởng, cụ thể là kinh tế tri thức, kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.

Theo các báo cáo của Chính phủ và Ủy ban Kinh tế - Tài chính, việc chuyển đổi phương thức và mô hình có tiến bộ nhưng vẫn chậm trễ và hạn chế. Trong số 27 mục tiêu, chỉ tiêu cơ cấu lại nền kinh tế 2021-2025, có 9 chỉ tiêu được dự báo khó hoàn thành và 4 chỉ tiêu không đạt. Theo ông Nghĩa, đây là công việc mà toàn bộ hệ thống phải tập trung giải quyết ngay đầu nhiệm kỳ mới bằng những đột phá về thể chế.

Và những cái nghị quyết chiến lược của Đảng 57, 59, 66 và 68, người dân và doanh nghiệp đang chờ đợi Quốc hội và Chính phủ có ngay những quy định và quyết định cụ thể, minh bạch, nhất quán để toàn bộ nền kinh tế chuyển nhanh, chuyển mạnh sang mô hình tăng trưởng tới. Nếu không, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội gia nhập các quốc gia phát triển trong kỷ nguyên mới của nhân loại.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh: Một thách thức khác rất lớn phải vượt qua, đó là yếu tố con người, là nguồn nhân lực, nhân tố quyết định thành bại của mọi đường lối, chủ trương và pháp luật. Riêng về đội ngũ cán bộ, công viên chức, Ủy ban Kinh tế - Tài chính nhận định: “Việc phân cấp, phân quyền chưa đi đôi với phân bổ đủ nguồn lực về nhân sự, tài chính, công nghệ và cơ sở vật chất. Đáng chú ý, tác động về tâm lý, tư tưởng của cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những người đang giữ chức vụ lãnh đạo là vấn đề cần quan tâm."

Tôi đề nghị có một quyết định đột phá về thu nhập và đãi ngộ của đội ngũ này theo nguyên tắc: Lương của cán bộ, công viên chức phải ngang với mức sống trung bình của xã hội, không để cho họ là trở thành tầng lớp nghèo, để họ tập trung vào công vụ và không phải làm thêm để lo cho cuộc sống.

Cùng với thu nhập nâng lên, cần thiết lập KPI hợp lý, áp dụng tưởng thưởng xứng đáng, chế tài nghiêm ngặt cho việc thực hiện KPI, đồng thời với những đãi ngộ hợp lý khác. Để phát triển trong kỷ nguyên hiện tại, đào tạo và thu hút nhân tài là một nhu cầu bắt buộc và cấp bách.

“Chủ trương một, biện pháp mười, nhưng quyết tâm phải hai mươi”

“Trong việc bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo các ngành, các cấp, tôi đề nghị áp dụng ngay những tiêu chuẩn, tiêu chí, cách thức khoa học và hợp lý để đánh giá và tuyển chọn bằng những thước đo khách quan, công tâm vì lợi ích cao nhất của đất nước”, ông Nghĩa nêu.

Đại biểu Nghĩa cho rằng: “Quy hoạch cán bộ lãnh đạo phải là một quá trình thử thách và kiểm chứng, có lên có xuống, có vào có ra. Cần trọng dụng và mạnh dạn bổ nhiệm ngay những người đã chứng minh được trình độ, năng lực thực chất, có nhiệt tâm cống hiến, đạo đức công vụ cao, dù trong hay ngoài quy hoạch, trong hay ngoài Đảng”.

Dẫn chứng từ lịch sử truyền thống, Đại biểu Nghĩa phân tích: “Trong kháng chiến, biết bao nhân sĩ, trí thức, quan lại chế độ cũ đã được Bác Hồ tin tưởng giao trọng trách, thậm chí giao cả quyền Chủ tịch nước, đã không ngại hy sinh cả tính mạng, cống hiến xứng đáng cho đất nước, cho dân tộc và họ không hề, họ không hề thuộc diện được quy hoạch và cũng không phải đảng viên. Nay, hòa bình, thống nhất đã hơn 50 năm, không có lý do gì chúng ta không thể làm theo bài học dùng người của Bác Hồ”.

Cuối cùng, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa khẳng định: “Trải qua ba nhiệm kỳ của Quốc hội, tôi thấy thách thức không nhỏ và kéo dài nhiều năm là khâu tổ chức thực hiện, là khoảng cách giữa nghị quyết và thực tiễn, giữa nói và làm. Bác Hồ từng nói: "Chủ trương một, biện pháp mười, quyết tâm hai mươi".

Vị Luật sư này cho rằng, công tác tổ chức thực hiện là công việc của cả hệ thống chính trị, thậm chí của toàn xã hội. Tuy nhiên, cán bộ, công viên chức của Đảng và Nhà nước phải là lực lượng tiên phong, gương mẫu.

“Chúng ta có nhiều nghị quyết, chủ trương, quy định đúng đắn, nhưng những điều ấy chỉ có ý nghĩa với nhân dân, với cử tri khi được biến thành thực tiễn cuộc sống một cách thực chất. Và khi đó, câu nói cửa miệng hằng ngày của người dân và cử tri về Đảng và Nhà nước sẽ là: "Mấy ổng nói vậy mà làm thì cũng đúng vậy”.

×