Mưa lũ miền Trung: Chuyên gia chỉ ra một hiện tượng lũ cực kỳ hiếm, chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm qua

Mưa lũ ở Nam Trung Bộ vượt kỷ lục lịch sử

Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với nhiễu động gió Đông hoạt động mạnh nên từ đêm 15/11 đến ngày 21/11 tại các tỉnh, thành từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa đã xảy ra một đợt mưa lớn diện rộng. Trọng tâm mưa lớn nhất tại vùng núi phía Tây, Tây Nam TP.Huế-Đà Nẵng và các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Khánh Hòa, đặc biệt một số nơi ở tỉnh Đắk Lắk có mưa đặc biệt lớn trong ngày 19/11.

Theo đánh giá của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đợt mưa lũ ở Nam Trung Bộ từ 16–22/11/2025 là một hiện tượng cực đoan, vượt kỷ lục lịch sử. Lượng mưa tại nhiều trạm như Sơn Hòa (Đắk Lắk) lên đến 601,2 mm hay Quy Nhơn (Gia Lai) 380,6 mm đều vượt các kỷ lục lịch sử từng ghi nhận, trong khi một số trạm khác như Sơn Thành Tây, Sơn Thành Đông, Hòa Mỹ Tây, Sông Hinh ghi nhận tới 1.000 - 1.200 mm chỉ trong vài ngày.

Theo phân loại của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), đây là các sự kiện hiếm gặp, gần như không thể dự báo chính xác định lượng.

Ngoài ra, lượng mưa tích luỹ từ tháng 10 đến giữa tháng 11/2025 đã đạt mức rất cao, cao hơn trung bình nhiều năm 120–200%, khiến đất đai bão hòa. Khi bước vào đợt mưa chính, chỉ cần thêm 300–500mm mưa bổ sung là đã hình thành lũ lớn.

Do mưa lớn, từ ngày 16/10 đến ngày 22/11, trên các sông từ Quảng Trị đến Lâm Đồng đã xuất hiện một đợt lũ lớn, lũ đặc biệt lớn. Riêng trên sông Kỳ Lộ, sông Ba (Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa) xuất hiện lũ lịch sử. Đỉnh lũ trên các sông như sau:

Đỉnh lũ trên sông Kiến Giang (Quảng Trị), sông Hương (TP.Huế) và sông Trà Khúc (Quảng Ngãi) ở mức BĐ2-BĐ3;

Đỉnh lũ trên Thạch Hãn (Quảng Trị), sông Bồ (TP.Huế), sông Vu Gia-Thu Bồn (TP. Đà Nẵng) và sông Vệ (Quảng Ngãi) ở mức trên BĐ3 từ 0,13-0,55m;

Đỉnh lũ trên sông Ba tại trạm Củng Sơn là 40,99m (01 giờ ngày 20/11), trên BĐ3 6,49m, vượt mức lũ lịch sử (năm 1993) 1,09m; tại trạm Phú Lâm là 5,40m (03 giờ ngày 20/11), trên BĐ3 1,70m, vượt lũ lịch sử năm 1993 (5,21m) 0,19m;

Đỉnh lũ trên sông Kỳ Lộ (Đắk Lắk) tại trạm Hà Bằng là 13,90m (12 giờ ngày 19/11), trên BĐ3 4,4m, vượt lũ lịch sử năm 1993 (13,47m) là 0,43m.

Đỉnh lũ trên sông Kôn tại trạm Bình Nghi 17,57m (14h giờ 19/11) trên BĐ3 0,07m; tại trạm Thạnh Hòa là 9,09m (20 giờ ngày 19/11), trên BĐ3 1,09m.

Đỉnh lũ trên sông ĐăkBla (Quảng Ngãi) tại trạm KonPlông là 594,7m (09h ngày 18/11), trên mức BĐ3 0,2m; tại trạm Kon Tum là 519,86m (13h ngày 18/11), trên BĐ2 0,36m;

Đỉnh lũ trên sông Dinh Ninh Hòa tại trạm Ninh Hòa là 6,77m (14 giờ ngày 20/11), trên BĐ3 1,07m, vượt mức lũ lịch sử năm 1986 (6,58m) 0,19m;

Đỉnh lũ trên sông Cái Nha Trang tại trạm Đồng Trăng là 13,14m (lúc 5 giờ ngày 20/11), trên mức BĐ3 2,14m, dưới mức lũ lịch sử năm 2009 (13,42m) 0,28m;

Đỉnh lũ trên sông Cái Phan Rang tại trạm Phan Rang là 4,85m (09 giờ ngày 20/11), trên mức BĐ3 0,35m;

Đỉnh lũ trên sông Krông Ana (Đắk Lắk) tại trạm Giang Sơn là 426,53m (13h ngày 21/11), trên BĐ3 2,53m;

Hiện nay, lũ trên sông Srêpôk (Đắk Lắk) đang dao động ở mức đỉnh, mực nước lúc 7 giờ ngày 23/11 là 178,17m, trên BĐ3 4,17m.

Tình trạng ngập lụt nghiêm trọng đã xảy ra trên diện rộng tại các tỉnh/thành phố từ Quảng Trị đến Khánh Hòa.

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định, theo thống kê trong 30 năm qua, các đợt lũ lớn ở Nam Trung Bộ thường xảy ra trước ngày 15/11. Tuy nhiên, đợt lũ lớn năm 2025 lại xuất hiện muộn hơn so với quy luật này.

Sự kiện lũ lớn bất thường này là một minh chứng rõ ràng cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi của hoàn lưu, bão và áp thấp nhiệt đới.

Thiên tai đang xảy ra thường xuyên hơn và khốc liệt hơn đã đặt ra đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao năng lực dự báo, quản lý rủi ro và phòng chống thiên tai cho khu vực này.

Từ ngày 16-22/11, lũ lớn, đặc biệt lớn và lũ lịch sử đã xuất hiện trên nhiều sông từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và Lâm Đồng. Tại một số trạm trên sông Kỳ Lộ, hạ lưu sông Ba (ở Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Đa Nhim (Lâm Đồng) đã ghi nhận mức lũ vượt lịch sử trong vòng 30 - 40 năm trở lại đây. Đỉnh lũ trên sông Ba tại trạm Phú Lâm trong đợt lũ này có chu kỳ lặp lại ước tính khoảng 50 năm (tần suất hiếm).

Đặc điểm đặc biệt của đợt lũ này là nhiều sông lớn cùng vượt lũ lịch sử: sông Kỳ Lộ (tại Đắk Lắk) vượt kỷ lục 2009, sông Ba (tại Đắk Lắk) vượt 1993, sông Dinh Ninh Hòa (tại Khánh Hòa) vượt 1986. Hiện tượng lũ đồng thời phá kỷ lục trên 3–5 lưu vực là cực kỳ hiếm, gần như chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm quan trắc, và không thuộc “mức lũ tính toán thông thường”. Điều này cho thấy chỉ dự báo chính xác hơn vẫn không đủ để ngăn chặn thiên tai vượt lịch sử.

Trận lũ lịch sử từ ngày 16 đến 22/11/2025 tại khu vực Nam Trung Bộ thêm một lần nữa cho thấy mức độ dễ bị tổn thương của nước ta trước các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là mưa và lũ. Kể từ đầu năm, sau Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ, khu vực Nam Trung Bộ đã trở thành "tâm lũ", cho thấy mức độ khốc liệt của thiên tai ở vùng này.

Nguyên nhân gây lũ lịch sử ở Nam Trung Bộ

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định, đợt mưa lũ từ 15–21/11/2025 là kết quả của tổ hợp nhiều hình thái thời tiết cực đoan. Trên cao, nhiễu động trong đới gió Đông trên độ cao từ 1.500-5.000m hoạt động mạnh, kết hợp với không khí lạnh cường độ rất mạnh, đặc biệt từ đêm 17/11/2025, tạo nên vùng hội tụ ẩm từ tầng thấp đến tầng cao. Hơi nước từ biển Đông liên tục được vận chuyển vào đất liền Trung Bộ và Tây Nguyên, trong khi địa hình Trường Sơn đóng vai trò “chắn gió”, kích thích đối lưu phát triển mạnh và duy trì mưa kéo dài. Lượng mưa phổ biến từ 800–1.700 mm ở nhiều nơi, vượt xa khả năng tiêu thoát tự nhiên.

Ngoài yếu tố thời tiết, đặc điểm địa hình và thuỷ văn của Trung Bộ cũng làm tăng nguy cơ lũ lớn. Các lưu vực sông ngắn, độ dốc lớn khiến nước mưa tập trung nhanh về hạ lưu, dẫn đến lũ quét, lũ ống và lũ lên nhanh chỉ trong vài giờ, cộng với triều cường dâng cao, khiến việc tiêu thoát nước diễn ra chậm.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu khiến các hình thái mưa cực đoan trở nên mạnh hơn và khó dự báo hơn, đồng thời gia tăng tần suất lũ lớn trong 10–15 năm gần đây, với nhiều trạm ghi nhận lượng mưa vượt mức lịch sử 1000–1700 mm/đợt.

×