Ngôi chùa độc đáo ở Ninh Bình gắn với câu chuyện kỳ bí không sư trụ trì

Kiến trúc chùa Keo Hành Thiện "nội công, ngoại quốc" bảo tồn giá trị Hậu Lê

Chùa Keo Hành Thiện là di tích kiến trúc nghệ thuật mang giá trị tiêu biểu của thời Hậu Lê. Trải qua hơn 400 năm với nhiều lần trùng tu, mở rộng, ngôi cổ tự này vẫn giữ được nguyên vẹn những nét đặc trưng tinh túy nhất.

Tọa lạc trên khu đất rộng hơn 1 ha, quần thể chùa Keo Hành Thiện đồ sộ gồm nhiều hạng mục liên hoàn như: Tam quan ngoại, Tam quan nội kiêm gác chuông, phủ Mẫu, hành lang, chùa Phật, đền Thánh, nhà Tổ và các công trình phụ trợ.

Điểm đặc biệt nhất trong kiến trúc là việc chùa được dựng hoàn toàn bằng gỗ lim với hệ thống cột, vì kèo chạm khắc vô cùng tinh vi, mang phong cách thuần Việt.

Tổng thể kiến trúc được xây dựng theo kiểu “nội công, ngoại quốc” với 121 gian liên hoàn, bố cục đối xứng chặt chẽ qua trục linh đạo.

Điểm nhấn gác chuông là công trình cổ, kết cấu khung gỗ lim vững chắc, bảo lưu được nhiều yếu tố từ khi khởi dựng vào thế kỷ XVII.

Cách Tam quan nội một khoảng sân gạch nền đỏ, là chùa phật với kết cấu theo kiểu chữ “Công” uy nghi, gồm tiền đường 5 gian, thiêu hương 3 gian, thượng điện 3 gian mái cong.

Chùa Keo Hành Thiện theo kiểu “tiền Phật, hậu Thánh”. Ngoài thờ Phật, chùa còn thờ Đức Thánh tổ -Thiền sư Dương Không Lộ, người có công lớn với vương triều Lý, được vua phong làm Quốc sư kiêm Đại pháp sư và là người khởi dựng ngôi chùa gốc (Nghiêm Quang tự) vào năm 1061.

Với những giá trị lịch sử và nghệ thuật độc đáo, di tích kiến trúc nghệ thuật chùa Keo Hành Thiện đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt từ năm 2016. Lễ hội chùa Keo Hành Thiện cũng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019.

Chuyện kì bí về chùa Keo Hành Thiện không sư trụ trì nhiều đời

Điều khiến chùa Keo Hành Thiện (tỉnh Ninh Bình) trở nên huyền bí và độc đáo trong tâm thức người dân chính là câu chuyện về việc ngôi cổ tự này không có sư trụ trì suốt bao đời nay.

Theo lời ông Nguyễn Vũ Phô (sinh năm 1959), thủ từ trông coi chùa đời thứ 8 theo truyền thống “cha truyền, con nối” của làng: “Gia đình tôi nhiều đời kế tiếp nhau được phân công làm thủ từ ở chùa Keo Hành Thiện, đến tôi là đời thứ 8. Tôi được nghe các cụ kể lại rằng, xưa kia từng có một số vị sư được cử về chùa làm trụ trì nhưng chỉ sau ít ngày không rõ vì lý do gì họ đều lặng lẽ rời đi”.

Mọi công việc trông nom, chăm sóc và hướng dẫn du khách vào lễ chùa đều do dân làng Hành Thiện thay nhau đảm nhận. Hiện tại, có 30 thủ từ luân phiên trông nom chùa, mỗi người phụ trách trong vòng 15 ngày, thể hiện sự gắn bó và trách nhiệm sâu sắc của cộng đồng đối với ngôi cổ tự.

Đối với nhiều người, việc một ngôi cổ tự bề thế, mang giá trị quốc gia đặc biệt lại không có sư trụ trì là điều khó lý giải. Tuy nhiên, đối với người dân làng Hành Thiện, đây không phải là điều huyền bí mà đã trở thành một “lệ làng” tồn tại suốt hàng trăm năm.

Dù không có sư trụ trì, ngôi cổ tự vẫn được người dân chăm nom vô cùng chu đáo, giữ gìn nguyên vẹn nếp xưa. Hằng năm, hàng vạn du khách thập phương vẫn tìm về chùa Keo Hành Thiện, không chỉ để lễ Phật cầu an mà còn để cảm nhận vẻ đẹp thanh tịnh, trầm mặc và khám phá những giá trị kiến trúc, văn hóa "độc nhất vô nhị" của ngôi cổ tự đặc biệt này.

Di tích chùa Keo Hành Thiện có nguồn gốc từ Thần Quang tự (chùa Keo trong) do Thiền sư Dương Không Lộ xây dựng năm 1061 trên đất Giao Thủy (Nam Định cũ). Năm 1611, sau trận lũ lớn trên sông Hồng cuốn trôi làng mạc và ngôi chùa cổ, một bộ phận cư dân đã dời sang phía nam sông Hồng lập nên làng Hành Cung (sau đổi là Hành Thiện) và xây dựng lại ngôi chùa Keo mới, chính là chùa Keo Hành Thiện ngày nay.

×