Nguyên là Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam được đặt tên đường tại Hà Nội là cha của nhà văn Chu Lai?

Nhà văn Học Phi - nguyên Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam được đặt tên đường

HĐND Thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết về việc đặt tên và điều chỉnh độ dài một số đường, phố, công trình công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025.

Theo đó, Hà Nội sẽ có 38 tuyến đường mới, trong đó có phố Học Phi thuộc phường Yên Hòa.

Phố Học Phi sẽ kéo dài từ ngã ba giao giữa phố Vũ Phạm Hàm (số nhà 02) đến ngã ba giao với phố Xuân Quỳnh (số nhà 16). Phố Học Phi được đặt theo tên của nhà văn, nhà viết kịch, nhà cách mạng Học Phi.

Theo thông tin từ Bảo tàng Văn học Việt Nam, nhà văn Học Phi tên thật là Chu Văn Tập, bút danh Tú Văn. Ông sinh ngày 11/2/1913 tại Tam Nông, Tiên Lữ, Hưng Yên và mất ngày 6/5/2014, hưởng thọ 101 tuổi. Ông chính là cha ruột của nhà văn Chu Lai và nhà văn Hồng Phi.

Nhà văn Học Phi tham gia cách mạng từ năm 1928 và đến năm 1929 đã là đảng viên của Việt Nam quốc dân Đảng. Trong năm 1929, ông bị bắt giam ở Hưng Yên do tham gia hoạt động yêu nước chống Pháp theo tôn chỉ của nhà yêu nước Nguyễn Thái Học. Năm 1930, ông ra tù, tự nguyện chuyển sang hoạt động bí mật cho Đảng.

Năm 1932, nhà văn Học Phi trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương, lúc này mới 20 tuổi. Năm 1934, ông chịu cảnh lao tù lần 2 tại Hỏa Lò và biến nơi này thành trường học, mở các lớp huấn luyện chủ nghĩa cộng sản. Tháng 9/1936, nhà văn Học Phi được ân xá, ra khỏi tù nhưng bị quản thúc ở quê nhà.

Giai đoạn 1937-1939, nhà văn Học Phi hoạt động tích cực, kêu gọi dân lao động nghèo đấu tranh. Ông vừa hoạt động cách mạng, vừa làm thuê kiếm sống, mang đến cho độc giả nhiều ấn phẩm phát hành trên tòa soạn tuần báo Tiểu thuyết thứ năm.

Cũng trong thời gian này, nhà văn Học Phi có bản thảo đầu tiên Hai làn sóng ngược đăng trên báo Tiếng trẻ (chương đầu tiên), sau đó đăng lại trên tuần báo Tiểu thuyết thứ năm. Cuối năm 1939, ông vào tù lần 3 vì bài viết tố cáo quan lại cướp ruộng đất của nông dân ở Hưng Yên.

Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông làm Chủ tịch UBND Cách mạng tỉnh Hưng Yên. Năm 1946, ông làm Trợ lý Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền. Năm 1947-1948, ông làm Tổng Thư ký Hội Văn hóa kháng chiến Liên khu III, sau chuyển lên Ban biên tập Ban Tuyên huấn Trung ương, rồi phụ trách Đoàn Văn công Trung ương (tiền thân Nhà hát Kịch Việt Nam).

Hòa bình lập lại, nhà văn Học Phi trở về Hà Nội. Ông giữ chức Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam, rồi Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cho tới lúc về hưu. Với công lao đóng góp của mình, Học Phi đã được Nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất, Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học, nghệ thuật (đợt 1-1996) và nhiều huân chương, huy chương cao quý khác.

Nhà văn Chu Lai kể về cha mình

Trong hơn 60 năm cầm bút, nhà văn Học Phi đã viết 20 tập tiểu thuyết, truyện ngắn, hồi ký và trên 40 vở kịch. Trong đó, có 3 vở được trình diễn phục vụ 3 kỳ đại hội Đảng toàn quốc. Các tác phẩm của ông chủ yếu nói về hoạt động của Đảng trong thời kỳ bí mật. Một số vở tiêu biểu: Xung đột, Đắm tàu, Một đảng viên, Ni cô Đàm Vân, Ngọn lửa, Hừng đông...

Từ vở diễn đầu tiên Cà sa giết giặc đến vở Chị Hòa, ông đã tạo dựng cho mình một phong cách riêng. Nhiều nhà nghiên cứu, phê bình sân khấu đánh giá rất cao những vở diễn của ông, trong đó có Chị Hòa là dấu mốc đánh dấu sự chuyển biến của kịch nói. Riêng vở Ni cô Đàm Vân đã được 10 đoàn nghệ thuật và các đoàn kịch nói biểu diễn.

Chia sẻ với Dân Việt, Nghệ sĩ Ưu tú Kiều Minh Hiếu – Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cho biết, Nhà hát rất vinh dự và tự hào khi nhà văn – nhà viết kịch Học Phi – người từng có nhiều năm làm Giám đốc Nhà hát Kịch được đặt tên đường ở Hà Nội. Điều này thể hiện sự trân trọng và ghi nhận công lao, đóng góp của ông đối với sự nghiệp cách mạng và văn hóa nghệ thuật nước nhà.

Trong phòng truyền thống của Nhà hát Kịch Việt Nam hiện nay, do sự biến chuyển của thời gian nên không còn lưu trữ được nhiều hình ảnh của ông. Tuy nhiên, những vở kịch nổi tiếng của ong như: Đào nương, Chị Hòa, Một Đảng viên, Bên đường dốc... vẫn được các thế hệ sau luôn nhắc tới.

Khi PV Dân Việt liên hệ với nhà văn Chu Lai để hỏi về cảm xúc của ông khi cha mình được đặt tên đường, ông cho biết đang ốm, phải nằm điều trị ở bệnh viện. Gia đình cũng chưa có kế hoạch gì trong việc phối hợp tổ chức gắn biển, đặt tên phố Học Phi.

Trước đó, khi chia sẻ về cha mình, nhà văn Chu Lai kể: "Cha tôi là con cầu tự của một gia đình địa chủ khi nhà thì toàn các chị. Ông là con út nên được cả gia đình hết mực cưng chiều. Ông đỗ tú tài đầu tiên của tỉnh Hưng Yên.

Năm 12, 13 tuổi, ông đã đi theo cách mạng, sau đó tham gia phong trào yêu nước. Năm 20 tuổi được kết nạp Đảng Cộng sản Đông Dương. Sau năm 1933, trong khi hoạt động cách mạng thì cha tôi bị địch bắt đi tù đày khi tuổi còn rất trẻ. Trong nhà giam tù chính trị, những chiến sĩ kiên trung ngày đó đã mở lớp dạy văn hóa, cùng nhau học tiếng Pháp, ra tù khi cha tôi đã viết được báo bằng tiếng Pháp. Người khơi nguồn cảm hứng cho chàng thanh niên Học Phi đến với văn học nghệ thuật là cố Tổng Bí thư Trường Chinh.

Cả cuộc đời viết kịch của cha tôi gắn liền với cách mạng, với công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa. Viết về cải cách ruộng đất, ông có vở Chị Hòa. Phục vụ Đại hội Đảng lần thứ III, viết về người cộng sản có vở Một đảng viên. Rồi sau này những tác phẩm kịch trữ tình, ăm ắp lãng mạn, đầy chất thi ca như: Ni cô Đàm Vân, Cô hàng rau, Hoàng Lan của cụ rất ăn khách.

Nhân vật cộng sản trong tác phẩm của cha tôi chính là cha tôi. Ông cụ rất đa tình, rất nhiều nỗi niềm, rất nhiều trăn trở, giằng xé, có hy vọng, có tuyệt vọng, có yếu đuối và có can trường.

Người cộng sản không khác gì người thường, thậm chí còn có nỗi niềm hơn người thường. Người Cộng sản của ông Học Phi không khô cứng đâu! Nhìn đảng viên mà khô cứng là cách nhìn sai hiện thực nghiêm trọng.

Suốt cả cuộc đời của cha tôi là sáng tạo và yêu đương. Khi làm Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam, ông đã yêu hai ngôi sao sân khấu".

×