Nhà Trắng tuyên bố chính phủ Mỹ đóng cửa trong 2 tiếng nữa, ông Trump cảnh báo sa thải hàng loạt

Một bản ghi nhớ do Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) ban hành cho biết mức tài trợ liên bang hiện tại "hết hạn vào lúc 11:59 tối nay" (10h59 sáng 1/10 giờ Hà Nội)

Bản ghi nhớ cho biết: "Thật không may, các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đang ngăn chặn việc thông qua dự luật HR 5371 tại Thượng viện do những yêu cầu chính sách điên rồ của đảng Dân chủ, bao gồm 1 nghìn tỷ USD chi tiêu mới".

Kết quả bỏ phiếu tại Thượng viện là 55 - 45, không đạt được 60 phiếu cần thiết để thông qua dự luật, gần như chắc chắn sẽ buộc các cơ quan chính phủ Mỹ phải ngừng tất cả các hoạt động, trừ những dịch vụ “thiết yếu” như thực thi pháp luật, bắt đầu từ ngày thứ Tư. Điều này có thể làm gián đoạn mọi thứ, từ hoạt động hàng không cho tới việc công bố báo cáo việc làm hàng tháng.

Một giải pháp vào phút chót gần như không thể, khi cả Cộng hòa và Dân chủ đều không có dấu hiệu thu hẹp bất đồng. Bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần được Hạ viện hiện do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua, nhưng cơ quan này không họp vào thời điểm hiện tại.

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, John Thune, cho biết Thượng viện sẽ bỏ phiếu lại về dự luật ngân sách do Hạ viện thông qua vào thứ Tư.

Các cuộc đối đầu về ngân sách Mỹ đã trở thành thông lệ khi nền chính trị ngày càng rối loạn. Lần này, phe Dân chủ yêu cầu dự luật chi tiêu phải bao gồm trợ cấp y tế bổ sung, trong khi phe Cộng hòa khẳng định hai vấn đề này cần được xử lý riêng rẽ.

Tổng thống Donald Trump tiếp tục “đổ dầu vào lửa”. Trước cuộc bỏ phiếu, ông đe dọa sẽ hủy bỏ các chương trình do Dân chủ ủng hộ và sa thải thêm nhân viên liên bang nếu chính phủ bị đóng cửa. “Chúng tôi sẽ cho thôi việc rất nhiều người" - ông nói với báo chí. “Họ sẽ là người của đảng Dân chủ”.

Việc cắt giảm này sẽ làm chảy máu chất xám hơn nữa. Hơn 150.000 nhân viên dự kiến rời biên chế liên bang trong tuần này theo diện tự nguyện nghỉ hưu sớm - đợt ra đi lớn nhất trong 80 năm. Hàng chục nghìn người khác đã bị sa thải từ đầu năm. Ông Trump cũng từ chối chi hàng tỷ USD đã được Quốc hội phê chuẩn, khiến nhiều nghị sĩ Dân chủ đặt câu hỏi tại sao họ phải ủng hộ bất kỳ dự luật chi tiêu nào.

Trong các bản ghi nhớ gửi tới nhân viên sắp bị nghỉ việc tạm thời, một số cơ quan, gồm Bộ Tư pháp và Cơ quan An sinh Xã hội, đã đổ lỗi cho phe Dân chủ về tình trạng đóng cửa sắp tới - vi phạm thông lệ lâu đời vốn nhằm bảo vệ nhân viên chính phủ khỏi áp lực phe phái.

Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto (Dân chủ, Nevada) - một trong ba nghị sĩ Dân chủ phá rào, bỏ phiếu ủng hộ dự luật ngân sách của Cộng hòa - tuyên bố “cuộc đóng cửa tốn kém” này sẽ “trao thêm quyền lực cho chính quyền liều lĩnh này.”

Ngừng các hoạt động “không thiết yếu”

Nhiều cơ quan đã công bố kế hoạch đóng cửa chi tiết, theo đó dừng nghiên cứu khoa học, dịch vụ khách hàng và nhiều hoạt động “không thiết yếu”, đưa hàng chục nghìn nhân viên về nhà không lương. Quân đội, lực lượng biên phòng và các công việc được coi là “thiết yếu” vẫn sẽ tiếp tục, nhưng không được trả lương cho đến khi Quốc hội giải quyết bế tắc.

Chính phủ Mỹ lần gần nhất đóng cửa vào 2018–2019, kéo dài 35 ngày trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, do bất đồng về nhập cư. Sự kiện đó gây thiệt hại 3 tỷ USD, tương đương 0,02% GDP, theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO).

Hiện tranh cãi tập trung quanh khoản 1.700 tỷ USD chi cho hoạt động cơ quan liên bang, chiếm khoảng một phần tư trong tổng ngân sách 7.000 tỷ USD. Phần lớn còn lại được chi cho y tế, lương hưu và trả lãi khoản nợ công đang tăng, hiện ở mức 37.500 tỷ USD.

Các hãng hàng không cảnh báo đóng cửa chính phủ có thể làm chậm chuyến bay; Bộ Lao động cho biết sẽ không phát hành báo cáo thất nghiệp hàng tháng, vốn là chỉ số quan trọng của sức khỏe kinh tế. Cơ quan Quản lý Doanh nghiệp Nhỏ sẽ ngừng cấp các khoản vay, trong khi Cơ quan Bảo vệ Môi trường sẽ đình chỉ một số chương trình xử lý ô nhiễm.

Hai công đoàn đại diện nhân viên liên bang đã đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn việc sa thải hàng loạt. Tuy nhiên, tòa phúc thẩm liên bang, xét xử các vụ tương tự, đã cho phép ông Trump tiếp tục sa thải trong khi vụ kiện vẫn đang diễn ra.

Bước tiếffp theo?

Khi chưa có dấu hiệu nhượng bộ ở Quốc hội, chưa rõ tình trạng đóng cửa sẽ kéo dài bao lâu. Từ năm 1981, Quốc hội đã để chính phủ đóng cửa 15 lần, hầu hết chỉ kéo dài một đến hai ngày. Lần gần nhất, dưới thời Trump, lại là lần dài nhất.

Hiện vấn đề cốt lõi là y tế. Đảng Dân chủ cho rằng bất kỳ dự luật chi tiêu nào cũng phải bao gồm các khoản trợ cấp cố định theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (Affordable Care Act), vốn sẽ hết hạn vào cuối năm nay. Nếu không, chi phí y tế cho 24 triệu người Mỹ sẽ tăng vọt, đặc biệt ở các bang do Cộng hòa kiểm soát như Florida và Texas - nơi từ chối triển khai các chương trình hỗ trợ người thu nhập thấp. Phe Dân chủ cũng muốn đảm bảo ông Trump không thể hủy bỏ những thay đổi đó nếu chúng thành luật.

Phe Cộng hòa khẳng định sẵn sàng tìm giải pháp, nhưng cáo buộc Dân chủ giữ ngân sách làm con tin để đáp ứng nhu cầu cử tri của họ trước bầu cử giữa kỳ 2026, khi quyền kiểm soát Quốc hội bị đe dọa. “Việc phe cực tả quyết tâm phản đối mọi thứ mà Tổng thống Trump nói hay làm không phải là lý do chính đáng để khiến người dân Mỹ phải chịu cảnh chính phủ đóng cửa,” Thune nói.

Phe Dân chủ cho rằng họ đã đạt tiến triển với ông Trump sau cuộc họp ở Nhà Trắng hôm thứ Hai. Nhưng chỉ vài giờ sau, Tổng thống đăng một video giả mạo chế ảnh các lãnh đạo Dân chủ, lồng ghép hình ảnh rập khuôn về người Mexico.

×