Nhìn lại 5 năm phát triển cây mắc ca ở Việt Nam: 23 tỉnh trồng, diện tích 16.400ha

Trên xe có ông Hồ Xuân Hùng - nguyên Thứ trưởng Bộ NNPTNT và chuyên gia Nguyễn Lân Hùng.

Sẽ thành công

Chuyến đi lần này, theo ông Huy là lãnh đạo huyện Nghĩa Đàn muốn có buổi làm việc với Hiệp hội nhằm tìm các giải pháp tốt nhất đầu tư phát triển mắc ca trên địa bàn. Trước khi có buổi làm việc này, chúng tôi đã đi xem một vườn mắc ca của một hộ dân trên địa bàn huyện.

Nguyên Thứ trưởng Hồ Xuân Hùng nhắn nhủ lãnh đạo huyện Nghĩa Đàn và Hiệp hội Mắc ca là làm thế nào để người dân tin tưởng, mạnh dạn đầu tư phát triển mắc ca và nhất quán quan điểm không vì cây trồng này mà làm ảnh hưởng các cây trồng khác đang mang lại giá trị thiết thực cho người dân.

Tôi hỏi ông Huy, sau 5 năm Hiệp hội Mắc ca Việt Nam được thành lập thì những gì được xem là nổi bật nhất? Ông nói, quan trọng là đã tạo lập được niềm tin trong dân và nhiều lãnh đạo đã đồng tình ủng hộ phát triển mạnh cây mắc ca.

Đến nay đã có 23 tỉnh trồng mắc ca với diện tích khoảng 16.400ha. Trong đó, 65ha thuộc các đề tài nghiên cứu, 480ha thuộc dự án khuyến lâm; 7.500ha của doanh nghiệp, 8.355ha của dân tự trồng. Năm 2020 dự ước sản lượng thu hoạch đạt khoảng 5.300 tấn hạt tươi. Trong đó, Đăk Lăk 2.030 tấn, Lâm Đồng 1.850 tấn, Đăk Nông 780 tấn, Sơn La 220 tấn, Lai Châu 164 tấn, các tỉnh còn lại khoảng 260 tấn.

Sản phẩm mắc ca được các cơ sở chế biến thu mua, chế biến và tiêu thụ chủ yếu ở thị trường trong nước. Hiện cả nước có 12 cơ sở chế biến công nghiệp và một số cơ sở chế biến thủ công của các hộ gia đình, có công suất đủ để chế biến sản lượng sản xuất ra hàng năm.

Ngân hàng Bưu điện Liên Việt đã ban hành gói tín dụng cho vay đối với các đối tượng sản xuất kinh doanh mắc ca. Đến năm 2020, ngân hàng đã ký hợp đồng cho vay đối với hơn 50 DN, hộ gia đình kinh doanh với tổng giá trị dư nợ 420 tỷ đồng. 

Nhiều mô hình DN, người dân đã đạt được kết quả rất tốt nhờ trồng mắc ca, từ đó khẳng định phát triển mắc ca có thể giảm nghèo đối với các hộ nông dân, đặc biệt là người dân miền núi và làm giàu cho các DN, đây là hoạt động đúng đắn của Hiệp hội Mắc ca Việt Nam.

Sợi dây liên kết

Hiện nay, mắc ca là cây trồng duy nhất ở Việt Nam có một ngân hàng cung ứng vốn và một Hiệp hội cam kết bao tiêu sản phẩm. Chính sự đồng hành trách nhiệm của Hiệp hội Mắc ca Việt Nam, Ngân hàng Bưu điện Liên Việt, các DN và chuyên gia đã góp phần thúc đẩy phát triển mạnh ngành hàng có giá trị này.

Theo báo cáo của Hiệp hội Mắc ca Việt Nam, hiện đã có 11 quốc gia phát triển cây mắc ca. Năm 2019 tthế giới đã phát triển được 450.000ha, sản lượng ước đạt 190.000 tấn hạt tươi. Giá trị hạt mắc ca đang có xu hướng tăng trên thế giới. 

Tại Việt Nam, sau một thời gian khảo nghiệm, đã chứng minh cây mắc ca có thể sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất cao và đem lại hiệu quả kinh tế ở những nơi có điều kiện khí hậu đất đai thích hợp.

Mắc ca là cây có hạt vỏ cứng, ăn có vị thơm bùi, hấp dẫn, có tuổi thọ đến 100 năm, có thời gian khai thác kinh tế 40 - 60 năm. Đây là nguyên liệu đa dạng cho ngành chế biến bánh kẹo, thực phẩm, mỹ phẩm cao cấp (kem dưỡng da, chống nắng) là thức ăn phù hợp cho các lứa tuổi từ người già tới trẻ em, tốt cho người ăn kiêng, tiểu đường, huyết áp, mỡ máu...

Giá trị hạt mắc ca đang có xu hướng tăng trên thế giới. Sự tăng trưởng này đến chủ yếu từ các thị trường mới - nơi mà thu nhập của người dân đang được cải thiện và bản thân hạt mắc ca đã được chứng minh có lợi cho sức khỏe và có hương vị ngon. Giá trong nước cao hơn giá thế giới do cung không đủ cầu.

Trong một hội nghị tổ chức ở Buôn Ma Thuột, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định quan điểm của Chính phủ về phát triển mắc ca, trong đó nhấn mạnh tiềm năng, thế mạnh phát triển mắc ca ở vùng Tây Nguyên. 

Và cách đây 3 năm, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường chủ trì buổi làm việc với Hiệp hội mắc ca Việt Nam. Tại đây, Bộ trưởng khẳng định, phát triển mắc ca nếu chậm trễ sẽ mất cơ hội. Ngày 16/11/2018, Bộ NNPTNT đã ban hành thông tư "Quy định danh mục loài cây trồng lâm nghiệp chính; công nhận giống và nguồn giống; quản lý vật liệu giống cây trồng lâm nghiệp chính", trong đó có cây mắc ca để quản lý theo chuỗi hành trình về giống.

Nguyên Thứ trưởng Hồ Xuân Hùng khẳng định, từ các quyết định của Chính phủ và của Bộ NNPTNT cho thấy tính pháp lý, tiềm năng, triển vọng của mắc ca đối với điều kiện phát triển ở Việt Nam là rất lớn.

Qua thực tiễn phát triển mắc ca ở Việt Nam, ông Huỳnh Ngọc Huy - Tổng Thư ký Hiệp hội Mắc ca cho rằng, phát triển mắc ca phải chú trọng đến liên kết 4 nhà. Nhà nước tạo cơ chế chính sách để thúc đẩy phát triển; nhà nông sử dụng đất đai, lao động để sản xuất; nhà đầu tư cung cấp vốn đầu tư, công nghệ thu mua, chế biến và kết nối thị trường; nhà khoa học nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nhà nông và DN. Hiệp hội Mắc ca Việt Nam là sợi dây liên kết các nhà.