Tiêu chuẩn về dân số, diện tích của đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 76 về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 15/4/2025 và thay thế Nghị quyết số 35/2023 về cùng nội dung.

Theo Nghị quyết số 76, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã bao gồm việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã; điều chỉnh địa giới ĐVHC cấp xã nhằm bảo đảm số lượng và quy mô phù hợp. Dự kiến, sau sắp xếp, cả nước sẽ giảm khoảng 60% đến 70% số lượng ĐVHC cấp xã so với hiện nay. Từ đó, đáp ứng yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương cấp xã gần dân, sát dân, hoạt động hiệu quả, hiệu lực và hiệu năng.

Cụ thể, theo Điều 5 của Nghị quyết, căn cứ vào nguyên tắc sắp xếp ĐVHC, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xây dựng và lựa chọn phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, miền núi, vùng cao, biên giới, đồng bằng và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Đối với xã miền núi, vùng cao hình thành sau sắp xếp có diện tích đạt từ 200% trở lên và dân số đạt từ 100% trở lên tiêu chuẩn của xã tương ứng quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của ĐVHC và phân loại ĐVHC.

Việc sắp xếp ĐVHC cấp xã thuộc ĐVHC cấp huyện ở hải đảo phải bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh và theo định hướng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Với những xã không thuộc diện nêu trên, phải có quy mô dân số đạt từ 200% trở lên và diện tích tự nhiên đạt từ 100% trở lên tiêu chuẩn của xã tương ứng theo quy định.

Đối với phường hình thành sau sắp xếp có diện tích tự nhiên đạt từ 5,5 km² trở lên; đối với phường thuộc thành phố trực thuộc Trung ương có quy mô dân số đạt từ 45.000 người trở lên.

Phường thuộc tỉnh hình thành sau sắp xếp ở khu vực miền núi, vùng cao, biên giới có quy mô dân số đạt từ 15.000 người trở lên. Các phường còn lại có quy mô dân số đạt từ 21.000 người trở lên.

Trường hợp sắp xếp từ ba đơn vị hành chính cấp xã trở lên thành một xã, phường mới thì không phải xem xét định hướng về tiêu chuẩn nêu trên.

Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ cũng nêu rõ, trường hợp ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp không thể đáp ứng các định hướng về tiêu chuẩn theo quy định thì Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Chính phủ được giao lãnh đạo, chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng đề án sắp xếp ĐVHC cấp xã trên địa bàn, bảo đảm giảm số lượng ĐVHC cấp xã trên cả nước theo tỉ lệ quy định.

Nguyên tắc, điều kiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã

Trước đó, ngày 19/02/2025, Quốc hội khóa XV, Kỳ họp bất thường lần thứ 9 đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/3/2025.

Theo quy định tại Điều 8 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, nguyên tắc và điều kiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã bao gồm:

Nguyên tắc:

Tuân thủ quy định của Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm tính ổn định, thông suốt, liên tục trong hoạt động quản lý nhà nước.

Phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ; phù hợp với đặc điểm tự nhiên, điều kiện xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa và yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội của từng địa phương.

Phù hợp với năng lực quản lý của bộ máy chính quyền địa phương; mức độ chuyển đổi số; bảo đảm công việc và thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp và xã hội được tiếp nhận, giải quyết kịp thời, thuận lợi.

Thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Điều kiện:

Phù hợp với quy hoạch có liên quan đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bảo đảm lợi ích chung của quốc gia; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp; phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và từng địa phương.

Bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Bảo đảm đoàn kết dân tộc; phù hợp với các yếu tố truyền thống lịch sử, văn hóa của địa phương; tạo sự thuận tiện cho Nhân dân.

Căn cứ vào tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Hồ sơ, trình tự thực hiện việc sáp nhập xã

Căn cứ tại Điều 10 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, quy định trình tự, thủ tục sáp nhập xã như sau:

Chính phủ tổ chức xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh trình Quốc hội;

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Hồ sơ đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính gồm:

Tờ trình về việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính;

Đề án về việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính;

Báo cáo tổng hợp ý kiến Nhân dân, ý kiến của Hội đồng nhân dân các cấp và các cơ quan, tổ chức có liên quan;

Dự thảo nghị quyết của Quốc hội hoặc dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính phải được lấy ý kiến Nhân dân tại những đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến Nhân dân về chủ trương thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính bằng các hình thức phù hợp theo quy định của Chính phủ.

Sau khi có kết quả lấy ý kiến Nhân dân, cơ quan xây dựng đề án có trách nhiệm hoàn thiện đề án và gửi Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã ở các đơn vị hành chính có liên quan để xem xét, cho ý kiến về việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính phải được thẩm định trước khi trình Chính phủ và được thẩm tra trước khi trình Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Việc lập đề án, trình tự, thủ tục xem xét, thông qua đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính thực hiện theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thẩm quyền: Tại Điều 9 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

×