Bộ NNPTNT những "truyền nhân" lan tỏa chương trình IPM

Ngày 3/11, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT) tổ chức hội nghị tổng kết khóa đào tạo giảng viên IPM (TOT) trên cây lúa vụ mùa năm 2020 tại các tỉnh, thành phố phía Bắc để góp phần đẩy mạnh chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) tại các địa phương. 

Lần đầu Bộ NNPTNT đào tạo giảng viên quốc gia IPM

Trong năm 2020, Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) tiến hành tổ chức 2 khóa đào tạo giảng viên IPM (TOT) tại phía Nam và phía Bắc với tổng số 60 học viên, mỗi khóa đào tạo kéo dài trong 105 ngày. Kết thúc khoá học, các học viên sẽ trở thành giảng viên quốc gia đào tạo về IPM tại các địa phương.

Với phương pháp TOT – Training of trainers (đào tạo giảng viên), 30 học viên đến từ 12 tỉnh, thành phố phía Bắc là những người có chuyên môn sâu, được các chi cục bảo vệ thực vật, địa phương lựa chọn kỹ càng để học và về truyền đạt lại cho cấp cơ sở.

Tại khóa học ở phía Bắc, các học viên có 5 ngày học tại Trung tâm BVTV phía Bắc và 1 ngày thực hành tập huấn cho lớp nông dân (FFS). 

Khóa học đã trang bị cho các học viên các nội dung chuyên môn sâu về nghiên cứu đồng ruộng, hệ sinh thái, sinh lý cây lúa các giai đoạn, sinh vật gây hại và biện pháp quản lý, sinh vật có ích và biện pháp quản lý, nuôi côn trùng, vòng đời và mạnh lưới thức ăn, thuốc bảo vệ thực vật...

Từ đó, các học viên nắm bắt được quy trình quản lý tổng hợp các loại dịch hại trên cây lúa như: Quản lý sâu hại, bệnh hại, cỏ dại, chuột hại...

Các học viên đã thực hiện thực nghiệm ảnh hưởng của quản lý hệ sinh thái theo IPM và quản lý hệ sinh thái theo tập quán của nông dân và các thí nghiệm: Mật độ cấy, liều lượng đạm và kali, thời điểm phun thuốc BVTV, cắt lá, cắt dảnh, tưới tiết kiệm, sử dụng nấm Metazhium để phòng trừ rầy hại lúa...

Bên cạnh đó, các học viên được nghe các chuyên gia hàng đầu, giàu kinh nghiệm về chương trình IPM tại Việt Nam trực tiếp giảng dạy 12 chuyên đề ngoại khóa các kỹ năng truyền thông về IPM như: Biện pháp đấu tranh sinh học trong IPM; công tác BVTV trong tình hình mới; hệ sinh thái và chức năng hệ sinh thái; tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất nông nghiệp...

Bà Dương Thị Ngà - Phó Giám đốc Trung tâm BVTV phía Bắc cho biết, học viên lớp TOT đã được làm bài kiểm tra đầu khóa với hình thức trắc nghiệm và bằng mẫu vật. Kết quả kiểm tra cho thấy, một số học viên còn thiếu kinh nghiệm thực tế, tỷ lệ học viên đạt từ khá trở lên chỉ có 65%.

"Trải qua 105 ngày đào tạo, các học viên nhìn chung đã tiếp thu được kiến thức, trao đổi, thảo luận và trực tiếp thực hành ngoài đồng ruộng. Đến nay, 100% học viên đã đạt kết quả tốt tại bài kiểm tra cuối khóa" - bà Ngà nói.

Cùng với lớp đào tạo TOT, Trung tâm BVTV phía Bắc cũng đã phối hợp với UBND 5 xã/thị trấn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên tổ chức 5 lớp huấn luyện nông dân (FFS), với tổng số 150 nông dân tham gia trên cây lúa vụ mùa năm 2020. Đây cũng chính là nơi để các học viên trực tiếp triển khai tập huấn cho nông dân từ các kiến thức đã học trong khóa đào tạo.

Giảm đầu vào, tăng thu nhập hơn 13 triệu đồng/ha

Học viên Phạm Thị Thanh Tú, công tác tại Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố Hà Nội cho biết, việc triển khai áp dụng IPM có hiệu quả rất lớn đối với sản xuất nông nghiệp vì giảm sử dụng thuốc BVTV, đạm và phân bón hóa học.

Theo chị Tú, đối với nông dân nhiều khi không kiểm tra đầu ruộng, cứ thấy hàng xóm đi phun là mình đi phun hoặc phun theo tập quán, phun định kỳ. Còn nếu tuân thủ các nguyên tắc trong chương trình IPM thì thăm đồng thường xuyên và bảo vệ nguồn thiên địch là chủ yếu.

"Áp dụng quy trình quản lý dịch hại tổng hợp IPM giúp nông dân giảm được 40% giống, giảm 1 lần phun thuốc BVTV, giảm lượng phân bón hóa học, tăng năng suất 7,5 tạ/ha (khoảng 12%) và tăng hiệu quả kinh tế trên 13 triệu đồng so với sản xuất theo tập quán địa phương"- chị Tú nói.

Kết quả tại các điểm thí nghiệm áp dụng chương trình IPM trên lúa vụ mùa 2020 cho thấy, khi áp dụng quản lý hệ sinh thái theo IPM (phun thuốc khi cần thiết), bón phân cân đối (bón đạm vừa phải, tăng ka-li), lịch bón phân phù hợp..., giúp cây lúa sinh trưởng tốt, trỗ bông đều, năng suất cao hơn phương pháp thông thường mà nông dân áp dụng, đồng thời giảm được chi phí sản xuất...

Đặc biệt, thí nghiệm sử dụng nấm xanh Metarhizium anisopliae cho thấy, nấm Metarhizium anisopliae có khả năng khống chế được mật độ rầy trên đồng ruộng khi thực hiện đúng theo quy trình hướng dẫn, bảo đảm an toàn hệ sinh thái ruộng lúa.

"Chi phí bỏ ra để mua nấm xanh Metarhizium anisopliae chỉ có 270.000 đồng, còn nếu phun thuốc BVTV thì chi phí hết 800.000 đồng mà hệ sinh thái ruộng lúa lại bị ảnh hưởng" - chị Tú nói.

Xã hội hóa để lan tỏa nhanh việc áp dụng IPM

Phát biểu tại lễ tổng kết khóa đào tạo, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Lê Quốc Doanh cho biết, chúng ta học làm IPM đầu tiên vào năm 1992. Với sự hỗ trợ của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), chúng ta đã tạo ra được một phong trào áp dụng IPM trên đồng ruộng. 

Đến năm 2010, có khoảng 1 triệu nông dân được tập huấn về IPM và triển khai áp dụng IPM trên diện tích 1 triệu ha gieo trồng lúa. Tuy nhiên những năm gần đây, việc áp dụng IPM trong sản xuất nông nghiệp nói chung, trong đó có sản xuất lúa lại có xu hướng chững lại do nhiều nguyên nhân. 

Hiện nay, trồng trọt đang chiếm tới 50-52% giá trị sản xuất của toàn ngành và kim ngạch xuất khẩu cũng chiếm khoảng 50%, trong số 10 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch 1 tỷ USD thì trồng trọt chiếm tới 7 mặt hàng. Và gần như 100% số hộ nông dân đều có hoạt động liên quan đến trồng trọt.

Ông Doanh cho rằng, nông nghiệp bây giờ không chỉ là giá trị về kinh tế mà còn có 2 nhiệm vụ rất quan trọng, đó là môi trường và xã hội. Hiện nay, không chỉ người dân trong nước đòi hỏi cao về chất lượng nông sản mà các nước nhập khẩu đều đưa ra yêu cầu cao, khắt khe hơn.

"Chúng ta đừng nói Trung Quốc dễ tính hay không dễ tính nữa. Mỗi một năm họ thắt chặt dần và bây giờ chúng ta phải đáp ứng đúng yêu cầu của họ. 

Hay cơ hội tại thị trường Liên minh châu Âu với chúng ta là rất lớn, nhưng họ lại đưa ra hàng rào rất cao, trước mắt có 3 cái quan trọng: một là chất lượng, hai là an toàn thực phẩm, ba là nguồn gốc xuất xứ. Doanh nghiệp bị vi phạm một trong 3 cái đó là bị trả về và họ dừng nhập ngay" - ông Doanh dẫn chứng. 

Vì thế, ông Doanh đánh giá, chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) hay nói rộng ra là sức khỏe cây trồng hay quản lý cây trồng tổng hợp là vô cùng quan trọng. Việc đẩy mạnh áp dụng chương trình IPM sẽ là chìa khóa để mở rộng và đáp ứng những đòi hỏi khắt khe của thị trường nhập khẩu.

Thông qua 2 lớp đào tạo giảng viên IPM, Thứ trưởng mong muốn đây sẽ là lực lượng hạt nhân để tạo lan tỏa ra việc áp dụng IPM tại các địa phương không chỉ trên cây lúa mà mở rộng ra đối với nhiều loại cây trồng khác như cây ăn quả, cây công nghiệp, rau... 

Trong thời gian tới, Thứ trưởng giao Cục BVTV tiếp tục mở thêm các khóa đào tạo giảng viên IPM tại Tây Nguyên - thủ phủ của cây công nghiệp, cây ăn quả. Đồng thời, phải triển khai áp dụng IPM một cách căn cơ, bài bản, bền vững và hiệu quả. Muốn vậy, chúng ta phải nâng cao nhận thức về IPM cho tất cả các đối tác trong từng chuỗi sản phẩm. 

"Các thành phần tham gia vào chuỗi sản xuất, từ các doanh nghiệp sản xuất cung ứng vật tư đầu vào như phân bón, thuốc BVTV, đến các doanh nghiệp thu mua, chế biến, xuất khẩu nông sản... đều phải có trách nhiệm gắn kết, có cơ chế giành nguồn lực và phối hợp triển khai áp dụng chương trình IPM" - ông Doanh nói.