Nokia hỗ trợ Nga trong hoạt động gián điệp mạng

Trong tuyên bố mới đây, Nokia cho biết trong tháng 3 này, Nokia sẽ ngừng giao hàng cho các công ty viễn thông tại Nga nhằm phản đối cuộc chiến tại Ukraine. Tuy nhiên, công ty Phần Lan lại không đề cập đến những thiết bị, công nghệ, phần mềm mà họ để lại. Các thiết bị, công nghệ, phần mềm kết nối này là những công cụ rất mạnh giúp chính phủ Nga giám sát kỹ thuật số, hoạt động gián điệp với mạng viễn thông.

Các công cụ này được biết đến với cái tên Hệ thống theo dõi hoạt động (SORM). Theo các tài liệu được The New York Times công bố, trong hơn năm năm qua, Nokia đã cung cấp thiết bị và dịch vụ để liên kết SORM với nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn nhất của Nga là MTS. Cơ quan tình báo chính của Nga, F.S.B., sử dụng SORM để nghe các cuộc trò chuyện qua điện thoại, chặn email và tin nhắn văn bản cũng như theo dõi các liên lạc internet khác.

SORM, có từ ít nhất là những năm 1990, giống với các hệ thống gián điệp được chính phủ các nước trên khắp thế giới sử dụng để nghe lén và theo dõi tội phạm. Các nhà sản xuất thiết bị viễn thông như Nokia thường được yêu cầu đảm bảo các hệ thống đánh chặn hợp pháp, hoạt động trơn tru.

Vào năm 2012, Nokia đã cung cấp phần cứng và dịch vụ cho nhà mạng MTS. Đến năm 2016, MTS đã hợp tác cùng Nokia để nâng cấp mạng lưới của họ trên khắp nước Nga. 

Vào năm 2018, Nga đã củng cố luật yêu cầu các công ty viễn thông và internet tiết lộ dữ liệu liên lạc cho chính quyền ngay cả khi không có lệnh của tòa án. Các nhà chức trách cũng yêu cầu các công ty lưu trữ các cuộc trò chuyện điện thoại, tin nhắn văn bản và thư từ điện tử trong tối đa sáu tháng và lịch sử lưu lượng truy cập internet trong 30 ngày. SORM hoạt động song song với một hệ thống kiểm duyệt riêng mà Nga đã phát triển để chặn truy cập vào các trang web.

Việc Nokia cùng hàng loạt các hàng công nghệ lớn như Apple, Samsung rút khỏi thị trường Nga khiến không ít chuyên gia quan ngại về những thiết bị, công nghệ, phần mềm hỗ trợ mà các công ty này để lại tại Nga. Những công cụ, thiết bị này có thể được Nga sử dụng phục vụ cho hoạt động gián điệp mạng.

Nokia được biết đến nhiều nhất với tư cách là nhà tiên phong về điện thoại di động, một mảng kinh doanh mà hãng đã bán vào năm 2013 sau khi Apple và Samsung bắt đầu thống trị thị trường. Hiện Nokia có phần lớn doanh thu từ việc cung cấp thiết bị và dịch vụ viễn thông cho các nhà mạng. 

Theo công ty nghiên cứu thị trường Dell’Oro, khoảng 480 triệu USD doanh thu hàng năm của Nokia đến từ Nga và Ukraine, tương đương khoảng 2% tổng doanh thu của hãng. Nokia là đối tác của nhiều nhà khai thác viễn thông lớn của Nga như MTS, Vimpelcom, Megafon và Tele2. Việc ngừng hợp tác với các công ty viễn thông của Nga khiến cổ phiếu của Nokia mất 6% giá trị kể từ khi lệnh trừng phạt đối với Nga được công bố.

Thời điểm đỉnh cao khoảng những năm 2013-2015, Nokia gần như thống trị thị trường Nga. Theo khảo sát thời điểm đó, Nokia chiếm 30% thị phần thị trường điện thoại di dộng tại Nga. Tuy nhiên cùng với sự đi xuống của Nokia, thị phần của hãng này cũng sụt giảm nghiêm trọng khi chỉ còn chiếm khoảng 5%.

Trước đó, vào đầu tháng 3, đại diện của Nokia cho biết họ đang ngừng giao hàng cho các hãng viễn thông của Nga do các lệnh trừng phạt sau cuộc xung đột Nga - Ukraine. Cùng với Nokia, Ericsson làm điều tương tự, hiện chỉ còn Huawei là nhà cung cấp thiết bị mạng duy nhất còn hợp tác với Nga.