Nuôi ong theo kỹ thuật bài bản, nữ Giám đốc HTX ở Thái Nguyên thu “mật ngọt” bền vững

Cơ duyên gắn bó với nghề nuôi ong

Chia sẻ về hành trình đến với nghề, chị Phạm Hồng Oanh - Giám đốc HTX Nông sản Ong vàng (Phường Chùa Hang, TP.Thái Nguyên cũ nay thuộc Phường Linh Sơn, tỉnh Thái Nguyên) cho biết, gia đình chồng chị đã gắn bó với nghề nuôi ong từ năm 1982, khi bố mẹ chồng là cán bộ kỹ thuật của Trại ong Bắc Thái. Đến năm 1992, sau khi trại ong giải thể, ông bà đã mua lại 50 đàn ong thanh lý và tiếp tục duy trì nghề nuôi ong tại gia đình. Những đàn ong ấy không chỉ là kế sinh nhai mà còn là “gia tài” được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Bước ngoặt lớn đến vào năm 2019, khi dịch Covid-19 bùng phát khiến hoạt động kinh doanh của chồng chị Oanh gặp nhiều khó khăn. Được sự động viên và hỗ trợ từ bố mẹ, vợ chồng chị quyết định ở nhà nối nghiệp nuôi ong. “Bố chồng chia cho chúng tôi một nửa số đàn ong để gây dựng lại từ đầu. Thời điểm ấy, tôi đang làm kế toán, chồng thì làm kinh doanh, nhưng cả hai đều quyết định nghỉ việc để tập trung làm ong”, chị Oanh nhớ lại.

Những ngày đầu khởi nghiệp tuy còn nhiều bỡ ngỡ, song nhờ sự hướng dẫn tận tình của bố mẹ và nguồn mật tiêu thụ khá thuận lợi, mô hình nuôi ong của gia đình chị nhanh chóng đi vào ổn định. “Mật quay ra đến đâu bán hết đến đó”, chị Oanh chia sẻ.

Nuôi ong gắn liền với kỹ thuật – yếu tố quyết định thành công

Theo chị Oanh, nuôi ong không đơn thuần là đặt đàn ong trong rừng hay vườn cây ăn quả rồi chờ thu mật, mà đòi hỏi người nuôi phải nắm vững kỹ thuật và hiểu rõ tập tính của loài ong. Trong đó, việc kiểm soát hiện tượng ong chia đàn tự nhiên được xem là “chìa khóa” quyết định hiệu quả kinh tế.

Ong chia đàn là bản năng sinh tồn, thường xảy ra khi đàn ong phát triển mạnh, quân số đông và nguồn thức ăn dồi dào. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát kịp thời, việc ong chúa dẫn một nửa quân bay đi sẽ khiến người nuôi bị giảm số lượng đàn, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng mật.

“Trong quá trình nuôi đòi hỏi phải nắm chắc kỹ thuật, để đảm bảo số lượng đàn, ngày nào cũng phải có người kiểm tra để tránh việc ong chia đàn bay đi gây ảnh hưởng đến sản lượng”, chị Oanh cho biết.

Từ thực tiễn sản xuất, chị Oanh đã tích lũy nhiều kinh nghiệm quý, giúp “giữ chân” đàn ong hiệu quả. Khi phát hiện đàn ong có dấu hiệu đông quân, chật cầu, xuất hiện nhiều mũ chúa hoặc ong đực, chị sẽ chủ động mở rộng không gian sống bằng cách thêm cầu ong hoặc tầng chân, tạo điều kiện cho ong chúa tiếp tục đẻ trứng. Đồng thời, chị thường xuyên kiểm tra, cắt bỏ bớt mũ chúa không cần thiết, hạn chế ong đực phát triển quá nhiều – một trong những dấu hiệu cho thấy đàn ong chuẩn bị chia đàn.

Thay vì để ong chia đàn tự nhiên, chị Oanh chủ động thực hiện chia đàn nhân tạo vào những thời điểm thích hợp, khi nguồn hoa dồi dào và thời tiết thuận lợi. Cách làm này vừa giúp duy trì số lượng đàn ổn định, vừa chủ động nhân giống, phục vụ kế hoạch sản xuất lâu dài.

Lựa chọn giống ong nội, hạn chế rủi ro dịch bệnh

Gia đình chị Oanh và các thành viên liên kết chủ yếu nuôi giống ong nội, loại ong phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương và ít phát sinh dịch bệnh. Theo chị Oanh, ong nội tuy cho sản lượng mật không quá cao như một số giống ong ngoại, nhưng bù lại rất khỏe, khả năng thích nghi tốt, chất lượng mật thơm ngon, được người tiêu dùng ưa chuộng.

Để phòng bệnh cho ong, chị Oanh luôn duy trì số lượng cầu ong ở mức hợp lý, khoảng 5 cầu/đàn, đảm bảo ong phủ kín cầu. Khi phát hiện cầu ong có dấu hiệu sâu cầu hoặc hỏng ấu trùng, chị lập tức tách bỏ để tránh lây lan. Bên cạnh đó, việc thay thế ong chúa già bằng ong chúa tơ khỏe mạnh cũng được thực hiện định kỳ, giúp duy trì sức sinh sản của đàn ong và hạn chế nguy cơ chia đàn.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, môi trường sống cũng được chị đặc biệt quan tâm. Các thùng ong được đặt ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng gắt và gió lùa; vào mùa hè, đàn ong luôn được cung cấp đủ nước sạch để điều hòa nhiệt độ trong tổ.

Từ nuôi ong gia đình đến mô hình sản xuất hàng hóa

Nhận thấy thị trường ngày càng đòi hỏi cao về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, chị Oanh từng bước xây dựng thương hiệu cho mật ong gia đình. Ban đầu, mô hình hoạt động dưới hình thức tổ hợp tác, đến năm 2023, chị Oanh chính thức thành lập Hợp tác xã Nông sản Ong vàng và nghỉ hẳn công việc kế toán để tập trung cho nghề nuôi ong.

Hiện nay, HTX có 12 thành viên và thành viên liên kết, duy trì quy mô khoảng 700 – 800 đàn ong. Mỗi năm, HTX khai thác trung bình 12 – 13 tấn mật ong, với mùa khai thác kéo dài từ tháng 3 đến hết năm, theo từng loại hoa khác nhau như hoa vải, hoa nhãn, hoa rừng, hoa táo, hoa dã quỳ, hoa bạc hà…

Không chỉ dừng lại ở mật ong, HTX còn khai thác phấn hoa, sấy khô và đưa ra thị trường với giá từ 250.000 – 300.000 đồng/kg, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và tăng giá trị kinh tế từ đàn ong. Đến năm 2024, hai sản phẩm chủ lực là mật ong rừng và phấn hoa mật ong của HTX đã được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Nhờ áp dụng đồng bộ kỹ thuật nuôi ong và tổ chức sản xuất bài bản, mô hình của gia đình chị Oanh không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho gia đình mà còn tạo việc làm, lan tỏa kinh nghiệm cho nhiều hộ dân tham gia liên kết. Hiện sản phẩm mật ong của HTX đã có mặt tại nhiều hệ thống siêu thị và cửa hàng nông sản trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

Trong thời gian tới, chị Oanh cho biết đang ấp ủ kế hoạch phát triển mô hình du lịch trải nghiệm vườn ong gắn với cây ăn quả, nhằm mở rộng giá trị từ nghề nuôi ong, đồng thời quảng bá sản phẩm địa phương đến du khách.

×