Phân loại rác bắt buộc từ 2025: Luật đã có, nhưng hạ tầng chưa theo kịp

Từ 2025: Xử phạt hộ gia đình, cá nhân không phân loại rác thải

Theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 45/2022/NĐ-CP, từ ngày 1/1/2025, hộ gia đình, cá nhân sẽ phải phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn thành 3 nhóm:

Chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế;

Chất thải thực phẩm;

Chất thải sinh hoạt khác.

Nếu không thực hiện, các cá nhân, hộ gia đình sẽ bị xử phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng.

Tuy nhiên, thực tế tại Hà Nội trong những tháng đầu năm 2025, nhiều khu dân cư vẫn chưa có sự thay đổi rõ rệt trong cách thức thu gom và phân loại rác thải.

Ghi nhận tại nhiều địa phương ở Hà Nội, việc phân loại rác thải tại nguồn vẫn gặp khó khăn. Thậm chí, ở một số nơi, rác thải còn được đổ thành đống ngổn ngang ven đường.

"Tôi hoàn toàn ủng hộ việc phân loại rác vì đó là việc cần làm để bảo vệ môi trường. Nhưng thực tế thì quá lúng túng. Chung cư nơi tôi sống chưa hề có thông báo chính thức từ Ban quản lý về cách phân loại, cũng không có thùng rác chuyên dụng. Cách thu gom rác vẫn như cũ, không thay đổi gì. Người dân như chúng tôi rất khó phân loại đúng nếu không có hướng dẫn rõ ràng và phương tiện hỗ trợ.

Nói thật, muốn làm cũng không biết bắt đầu từ đâu, mà làm xong rồi cũng chẳng biết có bị đổ lẫn chung như trước hay không”, anh Bùi Thế (phường Kiến Hưng, quận Hà Đông) chia sẻ.

Không chỉ riêng Hà Đông, nhiều khu vực như quận Ba Đình, Cầu Giấy… cũng phản ánh tình trạng tương tự: không có thùng phân loại rác, không có hướng dẫn và không có đơn vị thu gom nào thay đổi cách vận chuyển rác.

Cùng quan điểm, chị Phương Thúy (phường Vĩnh Phúc, quận Ba Đình) cho biết, chị đã nghe nói đến quy định phân loại rác, nhưng trong khu dân cư của chị chưa thấy ai triển khai cụ thể. Mỗi lần đem rác ra, chị chỉ thấy duy nhất một thùng chứa, chẳng có thùng nào riêng cho rác hữu cơ hay rác tái chế.

“Tôi có cố gắng phân loại ở nhà, nhưng ra đến nơi lại phải đổ chung. Nếu chính quyền muốn người dân làm nghiêm túc thì phải làm đồng bộ từ trên xuống dưới, từ tuyên truyền, hướng dẫn đến tổ chức thu gom, vận chuyển. Chứ chỉ yêu cầu người dân tự giác mà thiếu hệ thống hỗ trợ thì rất khó đạt hiệu quả”, chị Thúy chia sẻ.

Phân loại rác - Luật cần đi cùng hạ tầng đồng bộ.

Không thể phủ nhận chủ trương phân loại rác tại nguồn là một bước tiến trong quản lý môi trường, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang phải đối mặt với hàng trăm nghìn tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày, phần lớn trong số đó đang bị chôn lấp trực tiếp.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay trong việc thực hiện phân loại rác tại nguồn chính là cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ. Nhiều địa phương vẫn chưa có đủ bãi rác xử lý đạt tiêu chuẩn, phương tiện thu gom và hệ thống quản lý rác thải hiệu quả. Thêm vào đó, thói quen của người dân cũng là một rào cản lớn. Một số hộ gia đình vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc phân loại rác, dẫn đến tình trạng phân loại không đúng cách hoặc không thực hiện.

PGS.TS. Bùi Thị An, nguyên Đại biểu Quốc hội Khóa XIII, nêu rõ quan điểm: “Nguyên tắc là ai vi phạm pháp luật thì phải xử phạt. Tuy nhiên, cần xem xét lại điều kiện thực thi pháp luật tại từng địa phương một cách cụ thể. Trước khi đưa ra chế tài xử phạt, nhà nước phải đảm bảo các điều kiện để người dân có thể tuân thủ luật pháp.”

Theo bà An, việc phân loại rác tại nguồn là rất cần thiết. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hiện nay nhiều địa phương chưa có đầy đủ các điều kiện cần thiết để người dân thực hiện.

“Ngay cả hệ thống thu gom, vận chuyển rác cũng chưa đáp ứng được yêu cầu thu gom phân loại,” bà An cho biết.

Từ thực trạng đó, bà An cho rằng: “Phải rà soát lại từng địa phương để đánh giá điều kiện thực hiện luật. Nơi nào thiếu thùng rác, thiếu phương tiện thu gom phù hợp thì phải có giải pháp hỗ trợ cụ thể. Khi đã có đầy đủ điều kiện rồi mà người dân vẫn không chấp hành, thì mới tiến hành xử phạt.”

Đồng thời, cần có một lộ trình rõ ràng, khả thi trong việc áp dụng luật. Nhà nước cần đồng hành cùng người dân thông qua các chính sách tuyên truyền, khuyến khích, hỗ trợ trong việc phân loại rác.

“Luật pháp muốn đi vào cuộc sống thì phải gắn với thực tiễn. Nếu không, sẽ rất khó để triển khai hiệu quả,” bà An nhấn mạnh.

Không thể phủ nhận tinh thần tích cực của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 45/2022/NĐ-CP. Tuy nhiên, để luật đi vào đời sống, không thể chỉ dựa vào khẩu hiệu hay mức phạt, mà phải có sự chuẩn bị thực tế, thiết kế hệ thống vận hành, phân quyền trách nhiệm rõ ràng, và trên hết là niềm tin của người dân rằng việc họ làm có ý nghĩa thực sự.

Nếu không giải quyết được bài toán này, câu chuyện phân loại rác tại nguồn sẽ tiếp tục là một chủ trương đúng… nhưng sẽ “nằm im” trong một thùng rác chung.

Một số hình ảnh PV Dân Việt ghi nhận trên một số tuyến phố tại Hà Nội về vấn đề tập kết rác thải:

Theo thống kê từ Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), mỗi ngày, cả nước phát sinh khoảng 67.110 tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong đó khoảng 65% được xử lý bằng phương pháp chôn lấp trực tiếp.

Việc chôn lấp rác thải không chỉ gây lãng phí tài nguyên mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm đất, nước và không khí. Nếu thực hiện tốt việc phân loại rác tại nguồn, lượng rác cần xử lý bằng chôn lấp có thể giảm xuống chỉ còn 25–30%, góp phần tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.

×