Putin gửi tín hiệu cho Mỹ về đàm phán Ukraine, cảm nhận được lợi thế trong chiến tranh

Những gợi ý về sự cởi mở của Nga trong các cuộc đàm phán có thể tạo nên sự chia rẽ giữa các đồng minh của Ukraine, cô lập Kiev và làm suy yếu nỗ lực của Tổng thống Volodymyr Zelensky nhằm giành được sự ủng hộ cho công thức hòa bình của riêng ông, vốn kêu gọi Nga rút quân hoàn toàn.

Những người thân cận với Điện Kremlin (yêu cầu giấu tên) cho biết các tín hiệu đã được chuyển đến các quan chức cấp cao của Mỹ vào tháng trước thông qua một người trung gian mà họ từ chối xác định danh tính. Nguồn tin nói rằng ông Putin có thể sẵn sàng xem xét việc từ bỏ yêu cầu duy trì tình trạng trung lập cho Ukraine và thậm chí cuối cùng từ bỏ việc phản đối Ukraine trở thành thành viên NATO cuối cùng.

Nhưng điều đó sẽ phải trả giá bằng việc Kiev chấp nhận quyền kiểm soát của Điện Kremlin đối với lãnh thổ mà họ đã chiếm giữ trong những năm gần đây, hiện chiếm khoảng 18% diện tích Ukraine.

Trả lời câu hỏi của Bloomberg News, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết: “Tổng thống Putin đã tuyên bố nhiều lần rằng Nga đã, đang và sẽ tiếp tục sẵn sàng đàm phán về Ukraine. Chúng tôi quyết tâm đạt được mục tiêu của mình. Và muốn hoàn thành nó bằng biện pháp ngoại giao. Nếu không, hoạt động quân sự sẽ tiếp tục cho đến khi chúng tôi đạt được mục tiêu".

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Adrienne Watson cho biết: “Chúng tôi không biết về những thay đổi trong quan điểm của Nga được mô tả. Sẽ tùy thuộc vào Ukraine để quyết định xem có nên đàm phán với Nga hay không, khi nào và như thế nào.”

Trong khi Mỹ “luôn cởi mở” đối với các cuộc đàm phán, thì “tại thời điểm này, tôi không thấy điều đó”, Ngoại trưởng Antony Blinken đã nói tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ngày 17/1, khi được hỏi về triển vọng ngừng đàm phán dài hạn.

Ông Blinken nói: “Về phía Nga, cần phải có sự sẵn sàng tham gia, đàm phán một cách thiện chí, dựa trên các nguyên tắc cơ bản như toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền, độc lập”.

Về mặt công khai, ông Putin không đưa ra dấu hiệu nào cho thấy ông sẵn sàng dừng lại ở tiền tuyến hiện tại. Kiev cho biết mục tiêu của họ là khôi phục toàn bộ đất đai đã bị lực lượng Moscow chiếm giữ và việc từ bỏ điều đó sẽ gây khó khăn về mặt chính trị đối với ông Zelensky.

Nhưng với 110 tỷ USD viện trợ quan trọng từ Mỹ và Liên minh châu Âu đang bị ràng buộc trong quá trình phê duyệt, triển vọng về khả năng duy trì cuộc chiến lâu dài của Ukraine là không chắc chắn. Ngược lại, Nga đã chuyển nền kinh tế của mình sang nền tảng chiến tranh và sắp xếp các nguồn cung cấp vũ khí cũng như các hỗ trợ khác từ Iran và Triều Tiên.

Fiona Hill, cựu quan chức hàng đầu của Nhà Trắng chịu trách nhiệm về Nga, cho biết: “Sẽ có lợi cho họ khi mọi người nghĩ rằng có một kênh bí mật và nó bí mật đến mức không ai có thể phát hiện ra vì nó khiến người Ukraine sợ hãi”.

Bà nói thêm: “Người Nga muốn chúng tôi tạo ra ý tưởng rằng kênh này tồn tại và mọi thứ đều phụ thuộc vào Mỹ nên không ai hoặc không ai khác đóng vai trò gì. Đó là một vở kịch cổ điển của Nga".

Ý tưởng cho rằng có một kênh bí mật cũng đã lan truyền ở các thủ đô châu Âu, mặc dù các quan chức phủ nhận không biết gì về nó.

Cố vấn An ninh Quốc gia Thụy Điển Henrik Landerholm nói trong một cuộc phỏng vấn ở Washington rằng: “Tôi đã nghe những tin đồn này và tôi không biết phải làm gì với chúng - nếu đó là để giành được lợi ích chính trị, để được coi là ôn hòa”. Người đồng cấp Mỹ Jake Sullivan cho rằng: “Rõ ràng Putin sẽ rất vui nếu ông ấy có thể đạt được một thỏa thuận dựa trên những lợi ích về lãnh thổ hiện tại, điều này tất nhiên là điều không thể xảy ra đối với những người bạn Ukraine của chúng tôi”.

 Chủ tịch Hội đồng Chính sách đối ngoại và quốc phòng Fyodor Lukyanov nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào chính thức hóa quyền kiểm soát của Nga đối với các vùng đất bị chiếm đóng “sẽ dẫn đến việc tạo ra một hệ thống an ninh mới ở châu Âu, đây thực sự là mục tiêu hàng đầu của Putin. Nhưng hiện tại không có dấu hiệu nào cho thấy mọi người đã sẵn sàng cho điều đó".

Các quan chức Mỹ liên tục nói rằng họ không thấy dấu hiệu nào cho thấy Nga sẵn sàng cho các cuộc đàm phán nghiêm túc. Nhưng sau cuộc phản công của Ukraine năm ngoái không mang lại lợi ích lớn, hy vọng đẩy lùi quân đội Nga đang mờ dần.

Charles Kupchan, thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết: “Chúng ta đang hướng tới một sự bế tắc, một cuộc xung đột đóng băng trong đó Ukraine tập trung nhiều hơn vào việc bảo vệ và xây dựng lại những gì mình có hơn là cố gắng chiếm lại Donbas và Crimea. Đó là một sự thay đổi chính sách trên thực tế ngay cả khi không phải là sự thay đổi chính sách được tuyên bố bởi Mỹ và Ukraine.”

Cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã tiếp thêm sinh lực cho liên minh NATO, với việc Phần Lan và Thụy Điển chấm dứt hàng thập kỷ trung lập để gia nhập khối quân sự do Mỹ đứng đầu này. Triển vọng trở thành thành viên của Ukraine trước chiến tranh là rất xa vời.

Ông Putin có thể tính toán Ukraine sẽ phải chờ đợi lâu và dễ bị phản đối từ các nhà lãnh đạo châu Âu như Thủ tướng Hungary Viktor Orban và thủ tướng mới của Slovakia, Robert Fico, người đã tuyên bố sẽ phủ quyết đơn xin gia nhập NATO của Kiev. Tại Mỹ, cựu Tổng thống Donald Trump, ứng cử viên tổng thống hàng đầu của Đảng Cộng hòa, đã ám chỉ việc rút khỏi liên minh và cam kết sẽ nhanh chóng đạt được thỏa thuận với Putin để chấm dứt chiến tranh.

Paul Saunders, chủ tịch Trung tâm Lợi ích Quốc gia ở Washington, cho biết: “Tôi không tin rằng Putin đã sẵn sàng đàm phán vào thời điểm này, điều đó có nghĩa là tôi không nghĩ ông ấy sẵn sàng đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào. Tôi chắc chắn rằng ông ấy sẽ vui vẻ đàm phán để có được sự nhượng bộ của người khác đối với Nga”.

Tờ New York Times đưa tin vào tháng trước rằng các bên trung gian đã chuyển tiếp tới các quan chức Mỹ rằng Putin bày tỏ sự quan tâm đến một lệnh ngừng bắn nhằm đóng băng cuộc chiến dọc theo chiến tuyến hiện tại.

Các cuộc liên hệ không chính thức liên quan đến các bên trung gian của Mỹ và Nga đã diễn ra trong năm qua nhằm tìm kiếm triển vọng cho các cuộc đàm phán hòa bình. Những sáng kiến được gọi là Đường 2 này thường liên quan đến những người không có chức vụ chính thức, cho phép chính phủ của họ từ chối bất kỳ vai trò nào trong các cuộc thảo luận trong khi được thông báo về những gì đang được nói. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu có nỗ lực đáng kể nào đang được tiến hành hay không.

Ông Zelensky và Tổng thống Thụy Sĩ Viola Amherd hồi đầu tháng này đã công bố kế hoạch tổ chức một hội nghị hòa bình cấp cao ở Thụy Sĩ, khi Kiev tìm kiếm sự ủng hộ cho kế hoạch khôi phục biên giới năm 1991 của Ukraine. Ông Zelensky cho biết Nga sẽ không được mời. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã gặp người đồng cấp Thụy Sĩ Ignazio Cassis tại Liên Hợp Quốc ở New York hôm thứ Ba. Trong một thông cáo của Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ, phía Nga chỉ trích "sự hỗ trợ liều lĩnh của Bern" đối với Ukraine.

Samuel Charap, một nhà khoa học chính trị cấp cao tại RAND Corp, cho biết: “Người Nga từ Putin trở xuống đã công khai tuyên bố rằng họ sẵn sàng đàm phán trong nhiều tháng. Điều đó có thể là sự thật, nhưng chúng tôi không biết chắc chắn".