Vì sao phải sắp xếp lại đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã sau sáp nhập?

Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.

Theo Công văn số 03/CV-BCĐ về định hướng một số nhiệm vụ trong sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, các địa phương được yêu cầu rà soát, đánh giá thực trạng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức để xây dựng phương án sắp xếp phù hợp.

Trong quá trình thực hiện, một vấn đề then chốt đặt ra là việc tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc cấp xã.

Hiện nay, tại cấp huyện, cấp xã đang tồn tại nhiều loại hình đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong các lĩnh vực như giáo dục mầm non, y tế cơ sở, văn hóa - thể thao, nông nghiệp và các dịch vụ công ích khác.

Khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã và bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, việc giữ nguyên toàn bộ các đơn vị sự nghiệp công lập hiện có có thể dẫn đến tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, gây lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả hoạt động.

Do đó, việc sắp xếp, kiện toàn hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã sau sáp nhập là yêu cầu tất yếu.

Mục tiêu là xây dựng hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập tinh gọn, hoạt động hiệu quả, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và phù hợp với quy mô, đặc điểm của đơn vị hành chính mới. Qua đó, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Xác định số lượng đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã: Không thể "cào bằng"

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) nhận định, việc xác định số lượng đơn vị sự nghiệp công lập cần thiết ở cấp xã sau sắp xếp là một bài toán phức tạp, không có công thức chung áp dụng cho tất cả địa phương. Con số cụ thể sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có:

Quy mô và đặc điểm của đơn vị hành chính mới: Sau khi sáp nhập, các xã có thể có quy mô dân số, diện tích tự nhiên và điều kiện kinh tế - xã hội rất khác nhau. Với những xã có địa bàn rộng, dân số đông hoặc đặc thù vùng miền, việc duy trì số lượng đơn vị sự nghiệp công lập nhiều hơn là cần thiết để đảm bảo cung cấp đầy đủ các dịch vụ công thiết yếu.

Nhu cầu thực tế của người dân: Việc khảo sát, đánh giá nhu cầu sử dụng các dịch vụ công tại các đơn vị hành chính mới là cơ sở quan trọng để xác định loại hình và số lượng đơn vị sự nghiệp công lập phù hợp.

Đặc thù kinh tế - xã hội, văn hóa của địa phương: Mỗi địa phương có những đặc điểm riêng biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức tổ chức hoạt động sự nghiệp công lập, nhất là trong các lĩnh vực văn hóa, thể thao, nông nghiệp, công ích…

Khả năng cân đối ngân sách: Duy trì hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập đòi hỏi nguồn lực tài chính ổn định. Vì vậy, địa phương cần cân nhắc kỹ khả năng cân đối ngân sách trước khi quyết định tổ chức, vận hành các đơn vị này theo hướng hiệu quả, tiết kiệm và bền vững.

Ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số: Việc thúc đẩy chuyển đổi số trong cung cấp dịch vụ công có thể giảm bớt nhu cầu về nhân lực và đơn vị sự nghiệp trực tiếp, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

Sự tuân thủ quy định, hướng dẫn của Trung ương: Mặc dù các địa phương có quyền linh hoạt trong xây dựng phương án, nhưng việc tổ chức lại hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã vẫn phải thực hiện theo đúng định hướng, quy định tại Công văn số 03/CV-BCĐ và các văn bản chỉ đạo liên quan.

Theo các chuyên gia, đây là một nhiệm vụ quan trọng và không thể áp dụng "một công thức cho tất cả". Các địa phương cần đánh giá đầy đủ, toàn diện các yếu tố liên quan để xây dựng phương án sắp xếp khoa học, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Định hướng tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã: Phục vụ thiết yếu, hoạt động tự chủ

Theo hướng dẫn tại Công văn số 03/CV-BCĐ, việc tổ chức, sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã cần thực hiện theo các nguyên tắc tinh gọn, hiệu quả, phù hợp chức năng, nhiệm vụ và nhu cầu thực tế trên địa bàn.

Cụ thể:

Tổ chức 1 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cấp xã để đảm nhiệm việc cung ứng các dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu cho người dân. Các lĩnh vực cung ứng gồm: văn hóa, thể thao, du lịch, thông tin – truyền thông, nông nghiệp, môi trường…

Tổ chức lại 1 đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ chi thường xuyên (như Ban Quản lý dự án) trực thuộc UBND cấp xã, nhằm thực hiện các nhiệm vụ về xây dựng cơ bản, phát triển quỹ đất, giải phóng mặt bằng và các nhiệm vụ có tính chất đầu tư – xây dựng trên địa bàn.

Trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh có thể thành lập đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ban Quản lý dự án cấp tỉnh để thực hiện các nhiệm vụ cung ứng dịch vụ công theo khu vực liên xã hoặc liên phường.

Bên cạnh đó, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm rà soát, cơ cấu lại hoặc giải thể các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động kém hiệu quả, không đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Việc sắp xếp này cần gắn với mục tiêu:

Nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu cho người dân.

Giảm số lượng viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII về đổi mới hệ thống tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) nhấn mạnh, trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, các đơn vị sự nghiệp công lập cần tập trung duy trì dịch vụ y tế, giáo dục tại chỗ, đồng thời xem xét tổ chức theo cụm liên xã, phường nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao chất lượng phục vụ.
Ông cho rằng, việc sắp xếp này không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách mà còn đóng vai trò quan trọng trong cải cách hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ hiệu quả, hiện đại.

×