Vùng đất của dân tộc Mông từng bị ma túy bủa vây ở tỉnh Sơn La giờ ra sao?

Bản Nong Mòn cách trung tâm xã Cò Nòi khoảng 5 km. Bản có 150 hộ, với 725 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Mông. 

Ma tuý bủa vây cuộc sống người Mông 

Năm 2019, bản Nong Mòn được sáp nhập từ bản Mai Thuận và bản Nong Mòn cũ trước đây. Trong ký ức của nhiều người, không kể người già hay người trẻ, hễ là người dân Nong Mòn sẽ mãi bị ám ảnh từ những hệ luỵ mà tệ nạn ma tuý để lại cho bà con nơi đây.

Đầu những năm 90, đồng bào dân tộc Mông từ một số xã vùng cao của huyện Thuận Châu, Mường La (Sơn La) di cư về Nong Mòn sinh sống với ước mơ sẽ đẩy lùi được cái đói, cái nghèo nơi miền sơn cước. Vì đây là vùng đất bằng phẳng, giao thông đi lại thuận tiện.

Nhưng ước mơ đổi đời chưa thấy đâu thì bà con nơi đây đã nhanh chóng bị bủa vây bởi ma tuý. Nhiều người dân bị loá mắt trước lợi nhuận đem lại tức thời từ ma tuý, tham gia buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng các chất ma tuý. 

Hậu quả là hàng chục năm qua, nhiều gia đình ở Nong Mòn phải sống trong cảnh leo lắt, con không cha, không mẹ; vợ xa chồng; bố mẹ già không người phụng dưỡng…

Trao đổi với chúng tôi, ông Vàng A Nụ, Trưởng bản Nong Mòn, thông tin: Ma tuý xâm nhập vào bản từ những năm 1991. Trong giai đoạn năm 2002 – 2006, 2 bản Nong Mòn, Mai Thuận là một trong những điểm nóng nhất về tệ nạn buôn bán ma tuý, nghiện hút trên địa bàn huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Theo ông Nụ, vì lợi nhuận trước mắt từ buôn ma tuý, các thành viên trong một gia đình ở bản Mai Thuận lần lượt dắt nhau vào nằm tù. Đó là gia đình của ông Vàng A Phong, Trưởng bản Mai Thuận Cũ.

Đứng trước cửa ngôi nhà xây cấp 4 khang trang, ông Vàng Páo Của (75 tuổi) với đôi mắt đượm buồn tâm sự với chúng tôi về người cháu Vàng A Phong nhận án tù chung thân vì tội buôn ma tuý.

"Tôi là bác ruột của Phong. Ngôi nhà này trước đây vợ chồng, con cái đề huề. Nhưng vì buôn ma tuý, cách đây khoảng 5 năm Phong bị bắt và nhận án tù chung thân. Trước tết Nguyên đán năm 2021, cháu dâu tôi là bà Thào Thị Mỷ cũng đi theo vết xe đổ của thằng Phong và bị tuyên án 7 năm tù.

Hiện, 2 vợ chồng Phong đều nằm tù, để lại 2 đứa con thơ sống lay lắt không nơi nương tựa. 2 đứa cháu khổ quá nên tôi ra ở cùng và trông nhà giúp. Nhưng tôi tuổi cao rồi, không còn đủ sức để nuôi 2 đứa nữa. Vì vậy, bố mẹ vợ của Phong ở Lào Cai đón 2 đứa về đấy nuôi rồi. Giờ chỉ còn tôi với ngôi nhà lạnh lẽo này thôi", ông Của nói với giọng lờ đờ.

Trưởng bản Nong Mòn cho biết: Bố đẻ của Phong cũng bị bắt vì buôn ma tuý và mất ở trong tù. Ngoài ra, anh trai Phong là Vàng Nhìa Chung và em trai Vàng A Minh hiện cũng đang nằm tù vì tội buôn ma tuý.

Con dâu bất đắc dĩ trở thành mẹ nuôi em chồng

Chia tay ông Của, chúng tôi tiếp tục được ông Vàng A Nụ, Trưởng bản Nong Mòn; ông Giàng Cắn Dơ, Công an viên bản Nong Mòn đưa đến thăm gia đình ông Ly Chứ Của.

Ngôi nhà ông Ly Chứ Của được thưng bằng tre cũ kỹ, cửa đóng then cài. Xung quanh nhà cỏ mọc um tùm, bể nước rêu mốc, không thấy bóng dáng người ở. Theo Công an viên bản Nong Mòn Giàng Cắn Dơ, năm 2019, vợ chồng ông Ly Chứ Của bị bắt vì tội buôn bán ma tuý; để lại 4 đứa con sống nương tựa nhau.

Trong lúc đang trò chuyện, một bé trai với những bước chân nhanh nhẹn đi ra từ phía sau căn nhà hoang nhìn chúng tôi với ánh mắt u sầu. Ông Vàng A Nụ, Trưởng bản Nong Mòn bảo: "Đây là cháu Ly A Dếnh, con trai út của ông Ly Chứ Của".

Lúc đó, chị Lầu Thị Ly (con dâu cả của ông Ly Chứ Của) địu trên lưng cô con gái 4 tuổi của mình cũng chạy tới để đưa cháu Dếnh về nhà. Nán lại tâm sự với chúng tôi, chị Ly bảo: Vì buôn bán ma tuý nên bố Ly Chứ Của chịu mức án 12 năm tù; mẹ Và Thị Nếnh lĩnh mức án 13 năm tù.

Sau khi bố mẹ bị bắt, 4 em chồng của chị Ly về sống với 2 vợ chồng chị. Căn nhà bị bỏ hoang từ đó đến nay.

Chị Ly sinh năm 1995, là cô gái Mông người xứ Thanh. Năm 2017, thông qua mạng xã hội Facebook, chị quen biết và tiến tới hôn nhân với anh Ly A Lầu (sinh năm 1993) – con trai cả của ông Ly Chứ Của. Sau khi kết hôn, 2 vợ chồng chị Ly tách ra ở riêng.

Chung sống với chồng được 2 năm ở bản Mai Thuận, chị Ly đâu ngờ bố mẹ chồng lại là những tay buôn ma tuý. "Bố mẹ chồng đối rất tốt với con dâu và các em trong nhà. Vì lo sợ các con thiếu ăn, thiếu mặc nên ngoài công việc làm nông, bố mẹ đi làm thuê, làm mướn với mong muốn có cuộc sống tốt hơn. Đến khi bố mẹ bị công an bắt tôi mới biết họ là tay buôn ma tuý", chị Ly u uất nói.

Ngày bố mẹ chồng bị bắt, chị Ly vừa mới hạ sinh cô con gái đầu lòng của mình. Khó khăn chồng chất khó khăn, chị Ly bất đắc dĩ phải làm mẹ nuôi cho 4 em chồng.

Thời gian đầu bố mẹ chồng bị bắt, dù con còn nhỏ nhưng hằng ngày chị phải dậy sớm từ lúc 5 giờ lên rừng hái rau, đào củ mài, củ sắn nuôi các em ăn học. Sau khi no bữa sáng, 2 vợ chồng lại tra hạt ngô, hạt thóc để có cái ăn.

Theo chị Ly, diện tích đất sản xuất của gia đình ít, lại bạc màu nên dù cố gắng bao nhiêu cũng không đủ ăn. Ban ngày, chị ở nhà trông con; còn chồng đi kiếm việc làm trên địa bàn huyện Mai Sơn. Những ngày tìm được việc thì kiếm được vài trăm nghìn mua cân gạo, gói muối, chai dầu về ăn; ngày không tìm được thì đi tay không về nhà.. Khó khăn chồng chất khó khăn.

(Còn nữa)