Cần khung pháp lý toàn diện về dinh dưỡng và dinh dưỡng học đường để cải thiện chiều cao hơn nữa cho thanh niên Việt Nam

Sáng 14/8, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, cùng sự đồng hành của Tập đoàn TH đã tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025: Vì một Việt Nam khỏe mạnh - Vì tầm vóc Việt.

Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Vũ Thanh Mai, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng và Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức chủ trì hội thảo.

Việt Nam là điểm sáng về cải thiện dinh dưỡng

Khẳng định tầm quan trọng của dinh dưỡng cho người Việt trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho hay, Đảng và Nhà nước ta đã luôn xác định vai trò then chốt của công tác dinh dưỡng. Ngày 05/01/2022, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 02/QĐ-TTg về phê duyệt Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 với mục tiêu tổng quát là thực hiện dinh dưỡng hợp lý để cải thiện tình trạng dinh dưỡng phù hợp với từng đối tượng, địa phương, vùng, miền, dân tộc, góp phần giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao tầm vóc, thể lực và trí tuệ của người Việt Nam.

"Nhìn lại chặng đường đã qua, chúng ta có quyền tự hào. Việt Nam được cộng đồng quốc tế ghi nhận là một điểm sáng về cải thiện dinh dưỡng khi chiều cao của thanh niên Việt Nam trong thập kỷ qua (từ 2010-2020) có sự cải thiện rõ rệt, nam và nữ thanh niên 18 tuổi tăng lần lượt là 3,7 cm và 2,6 cm.

Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm một cách ngoạn mục, từ trên 30% cách đây một thập kỷ, nay xuống còn dưới 19,6% (năm 2020), tốc độ giảm này nhanh hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á. Những con số biết nói đó là minh chứng cho nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội"- Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức nói.

Bên cạnh những thành tựu đáng khích lệ, chúng ta đang đối diện với nhiều thách thức, cũng như những yêu cầu, đòi hỏi đặt ra trong kỷ nguyên mới, công tác dinh dưỡng còn nhiều khó khăn, hạn chế.

Đó là "vùng lõm" về suy dinh dưỡng và khoảng trống về công bằng. Tỷ lệ trẻ em thấp còi ở vùng dân tộc thiểu số vẫn còn trên 30%, gần gấp đôi mức trung bình toàn quốc; sự tấn công của "kẻ thù thầm lặng" mang tên thừa cân, béo phì khi tại các thành phố lớn, tỷ lệ học sinh thừa cân, béo phì đã tăng gần gấp đôi trong thập kỷ qua, vượt ngưỡng 20%.

Cùng đó là khoảng cách về tầm vóc so với một số nước trong khu vực và trên thế giới. Dù đã cải thiện, chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam vẫn thấp hơn Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan.

Nhấn mạnh lứa tuổi học đường là "giai đoạn vàng cuối cùng" để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, tạo ra tác động thay đổi trọn đời, do vậy, Thứ trường Nguyễn Tri Thức cho rằng tập trung nâng cao, cải thiện dinh dưỡng cho học sinh trong các trường học là một định hướng chiến lược quan trọng để hướng tới mục tiêu nâng cao tầm vóc, thể lực và trí tuệ của người Việt Nam.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng, Việt Nam vẫn đối diện “gánh nặng kép” về dinh dưỡng: ở nhiều vùng nông thôn, miền núi, tỷ lệ suy dinh dưỡng và thấp còi vẫn ở mức cao; trong khi ở đô thị, chế độ ăn mất cân đối, thừa năng lượng nhưng thiếu vi chất, cộng thêm ít vận động, đang khiến sức khỏe học sinh chưa được đảm bảo.

“Chiều cao trung bình của học sinh Việt Nam vẫn thấp hơn so với mức trung bình của các nước trong khu vực. Đây là lời cảnh báo nghiêm túc cho tương lai sức khỏe và chất lượng nguồn nhân lực quốc gia", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Hoàn thiện khung pháp lý, đưa dinh dưỡng học đường vào nề nếp

Tham luận tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Mai Thoa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội kiến nghị: “Đến nay, chưa có văn bản quy định toàn diện về dinh dưỡng học đường để bảo đảm công tác này được triển khai một cách tổng thể, đồng bộ và hiệu quả”. Do đó cần đưa dinh dưỡng học đường vào nghị quyết của Trung ương, coi đây là nhiệm vụ chiến lược nâng cao tầm vóc Việt; đồng thời yêu cầu các cấp ủy, chính quyền tăng cường chỉ đạo, tuyên truyền và nhân rộng mô hình bữa ăn học đường hiệu quả.

TS Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết dự thảo Luật Phòng bệnh đang xây dựng sẽ dành riêng một chương quy định về dinh dưỡng, trong đó có một số quy định về dinh dưỡng học đường. Theo đó, một số quy định sẽ chuyển từ mức “khuyến nghị” sang “bắt buộc”.

“Chúng tôi kỳ vọng khi luật được thông qua, đây sẽ là công cụ pháp lý hữu hiệu để đồng bộ hóa và chuẩn hóa dinh dưỡng học đường trên toàn quốc”, TS Hà nói.

Như vậy, các nội dung về dinh dưỡng học đường trong Luật Phòng bệnh, khi được thông qua, sẽ là những viên gạch, nền tảng để hướng tới một bộ luật về dinh dưỡng học đường có tính bao trùm, huy động sự vào cuộc của toàn hệ thống.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho rằng, cần hoàn thiện thể chế, chính sách - Coi đầu tư cho dinh dưỡng là đầu tư cho phát triển. Làm thế nào để xây dựng một "Chương trình Sữa học đường và Dinh dưỡng học đường" mang tầm quốc gia, đảm bảo tính khoa học, minh bạch và hiệu quả? Cần những cơ chế chính sách nào để khuyến khích xã hội hóa, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp và cộng đồng cho bữa ăn học đường?

Xây dựng "Hệ sinh thái Dinh dưỡng học đường toàn diện" - Từ "ăn no" đến "ăn đúng, ăn đủ và vận động khoa học". Chúng ta cần một cuộc cách mạng trong nhận thức, chuyển bữa ăn học đường từ mục tiêu "ăn no" sang "ăn đúng - ăn đủ - ăn đa dạng - ăn an toàn".

Chia sẻ bài học từ Nhật Bản, GS.Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản cho biết, trong khoảng 100 năm qua, nước này đã trải qua cả hai thái cực đối lập, đó là nạn đói do thiếu lương thực trong chiến tranh và tình trạng thừa cân, béo phì do dư thừa thực phẩm khi kinh tế phát triển nhanh chóng.

Theo chia sẻ của GS.Nakamura Teiji, có hai lý do chính để ‘đất nước Mặt trời mọc” vượt qua khó khăn và thành công trong cải thiện dinh dưỡng. Đầu tiên, coi vấn đề dinh dưỡng là thách thức cấp bách và triển khai các chính sách quốc gia riêng biệt nhằm giải quyết. Dinh dưỡng được tách riêng khỏi chính sách y tế và chính sách lương thực, hình thành một chính sách dinh dưỡng độc lập với hệ thống luật pháp và quy định rõ ràng.

Tiếp theo, Nhật Bản chú trọng đào tạo đội ngũ chuyên môn, các chuyên gia dinh dưỡng, đủ năng lực đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai các chính sách cải thiện dinh dưỡng.

Tại nhiều quốc gia, chuyên gia dinh dưỡng thường làm việc tại các trung tâm nghiên cứu ở trường đại học và cơ quan nhà nước, nhưng chỉ có rất ít nước xây dựng được hệ thống chuyên gia dinh dưỡng chuyên trách về cải thiện dinh dưỡng và được tích hợp vào hệ thống quốc gia.

Tại các quốc gia phát triển phương Tây, chuyên gia dinh dưỡng chủ yếu làm việc trong bệnh viện, chịu trách nhiệm xây dựng và hướng dẫn chế độ ăn điều trị cho bệnh nhân. Tại Nhật Bản, ngoài công việc trong bệnh viện, họ còn đảm nhiệm vai trò trong lĩnh vực y tế công cộng tại cơ quan nhà nước, trung tâm y tế, cộng đồng và đặc biệt là trường học.

“Nói cách khác, để nhà nước có thể ban hành khung pháp lý và triển khai chính sách quy mô toàn quốc, cần có những nỗ lực tiên phong từ người dân và chính quyền địa phương, cùng với sự đồng thuận của toàn xã hội. Khi “Luật Bữa trưa Học đường” được thông qua, các nghị định, quy định và tiêu chuẩn thực hiện cũng được ban hành, tạo ra nền tảng pháp lý vững chắc, đảm bảo mọi trẻ em đều được hưởng quyền lợi bình đẳng từ bữa trưa học đường”, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản khẳng định.

×