Thanh tra cấp huyện nên bỏ hay giữ?

Chiều 18/4, tiếp tục chương trình làm việc trong khuôn khổ phiên họp thứ 10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thanh tra sửa đổi.

Quán triệt quan điểm "thanh tra là tai mắt của trên, là bạn của dưới"

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, trình bày tờ trình dự án luật, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh, sau hơn 10 năm triển khai thực hiện, đến nay việc sửa đổi Luật Thanh tra 2010 là cần thiết.

Theo ông Phong, dự thảo Luật quán triệt quan điểm "thanh tra là tai mắt của trên, là bạn của dưới" và mục đích hoạt động thanh tra nhằm kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách, phòng ngừa, phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật trong quản lý nhà nước.

"Vì vậy, Dự thảo Luật Thanh tra lần này đề cao vai trò và rõ trách nhiệm hơn của thủ trưởng các cơ quan quản lý nhà nước trong việc tổ chức, chỉ đạo hoạt động thanh tra, xử lý kết luận, kiến nghị thanh tra, nâng cao việc chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi và quyết định của mình", ông Phong cho hay.

Liên quan đến vấn đề tổ chức, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, dự thảo Luật kế thừa các quy định hiện hành về tổ chức các cơ quan thanh tra nhà nước và thiết kế mô hình các cơ quan thanh tra cho phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước của các bộ, ngành, địa phương. Các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm thanh tra Chính phủ, thanh tra tỉnh, thanh tra huyện.

Hai luồng ý kiến về thanh tra cấp huyện

Thẩm tra Tờ trình, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua thảo luận, Thường trực Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí việc tổ chức các cơ quan thanh tra Chính phủ và thanh tra tỉnh như hiện nay. Tuy nhiên, về thanh tra huyện, trong Thường trực Ủy ban còn có hai luồng ý kiến.

Ý kiến thứ nhất đề nghị cần nghiên cứu, có giải pháp đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động của thanh tra hành chính ở cấp huyện phù hợp với yêu cầu tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, khắc phục bất cập đã được chỉ ra qua tổng kết thực tiễn thi hành Luật Thanh tra.

Qua đó, đề nghị không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện. Điều này sẽ góp phần giảm đầu mối cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, phù hợp với chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế; khắc phục tình trạng "dàn đều" về biên chế của các cơ quan thanh tra cấp huyện…

Ngược lại, luồng ý kiến thứ hai tán thành với dự thảo Luật, tiếp tục duy trì thanh tra huyện như hiện nay, vì cho rằng tổ chức thanh tra hành chính ở cấp huyện đã có quá trình hình thành và phát triển ổn định lâu dài, cơ bản đến nay vẫn phù hợp.

Việc duy trì, củng cố cơ quan thanh tra hành chính ở cấp huyện để tham mưu, giúp UBND cấp huyện về công tác thanh tra, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là cần thiết; bảo đảm tuân thủ chặt chẽ nguyên lý "ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra".

Theo ông Tùng, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với luồng ý kiến thứ nhất.

Đây cũng là vấn đề nhận được nhiều ý kiến tại phiên thảo luận. Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nêu ý kiến, khi nói đến thanh tra cấp huyện có quan điểm so sánh cơ quan này giống mô hình HĐND, cho rằng cấp này là hình thức. Tuy nhiên, đó là do cách tổ chức chưa tốt, hoặc do bố trí lực lượng còn mỏng.

Do vậy, bà Thanh đồng tình với việc tiếp tục duy trì hệ thống thanh tra các cấp như hiện nay, trong đó có thanh tra cấp huyện, song cần tăng cường đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu quả cho thanh tra cấp huyện.

"Nếu các vụ việc được giải quyết ngay từ cơ sở sẽ không phát sinh, tồn đọng, bức xúc kéo dài, hay đùn đẩy và trở thành gánh nặng cho cấp trên", bà Thanh nói.

Cùng quan điểm, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cũng đồng tình với việc duy trì cơ quan thanh tra cấp huyện như hiện nay.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đồng ý với mô hình thanh tra ba cấp như hiện nay. 

"Thanh tra cấp huyện thay mặt Nhà nước để thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, giải quyết khiếu nại tố cáo… Nếu bỏ thanh tra cấp huyện thì ai làm vấn đề này? Đây là vấn đề chúng ta phải nghiên cứu thật kỹ", ông Mẫn nhấn mạnh khi đúc rút từ thực tế làm việc tại địa phương trước đây.