Thanh tra Chính phủ từng "vạch" loạt sai phạm của NXB Giáo dục Việt Nam trước khi cựu Chủ tịch bị bắt

Như Dân Việt đã thông tin, ngày 13/2, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Công ty TNHH Một thành viên Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT).

Bắt, khám xét 4 bị can 

Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với ông Nguyễn Đức Thái, nguyên chủ tịch hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV NXB Giáo Dục Việt Nam.

Ông Thái bị điều tra về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Cùng tội danh trên, cơ quan điều tra khởi tố, bắt tạm giam bà Nguyễn Thị Thanh Thủy - nguyên trưởng ban kế hoạch marketing Công ty TNHH một thành viên NXB Giáo Dục Việt Nam.

Hai người khác bị khởi tố, bắt tạm giam về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" gồm: Đinh Quốc Khánh - nguyên phó trưởng ban kế hoạch marketing, Công ty TNHH một thành viên NXB Giáo Dục Việt Nam; Tô Mỹ Ngọc - chủ tịch hội đồng thành viên Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng.

Trong số các bị can này, bà Nguyễn Thị Thanh Thủy đã bị bắt trong vụ án Việt Á về tội "Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi" vào tháng 1/2023. 

Trong vụ án này, bà Thủy bị xác định đã có hành vi lợi dụng ảnh hưởng, can thiệp, tác động lãnh đạo một số bộ, ngành tạo điều kiện giúp Công ty Việt Á trong quá trình sản xuất, kinh doanh kit xét nghiệm Covid-19 để trục lợi.

Kết quả điều tra xác định, ông Nguyễn Đức Thái - nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao trong việc mua sắm giấy in phục vụ in ấn sách giáo dục, cùng bà Nguyễn Thị Thanh Thủy - nguyên Trưởng ban Kế hoạch Marketing và ông Đinh Quốc Khánh - nguyên Phó Trưởng ban Kế hoạch Marketing đã thông đồng với bà Tô Mỹ Ngọc - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty cổ phần Giấy Phùng Vĩnh Hưng, vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu cung cấp giấy in, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước. 

Sau khi trúng thầu, ông Nguyễn Đức Thái, bà Nguyễn Thị Thanh Thủy được nhận lợi ích vật chất từ bà Tô Mỹ Ngọc.

Nhiều điểm bất thường trong lựa chọn nhà thầu

Trước đó, theo kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý Nhà nước về giáo dục đào tạo mà Thanh tra Chính phủ (TTCP) công bố, Công ty TNHH MTV NXB Giáo dục Việt Nam là đơn vị trực thuộc Bộ GD&ĐT, đây cũng là đơn vị duy nhất được tổ chức biên tập, thiết kế, chế bản, xuất bản, in và phát hành. Song việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất sách giáo khoa (SGK) theo phương thức chào hàng cạnh tranh lại có sai phạm.

Cụ thể, TTCP cho rằng, việc xác định nhu cầu sản xuất của NXB không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn (chủ yếu là giấy in), làm tăng chi phí lãi vay, dự phòng giảm giá hàng tồn kho dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Từ trước ngày 22/8/2017, NXB chưa ban hành quy định về lựa chọn nhà thầu in SGK, cung cấp vật tư, giấy in... để áp dụng thống nhất trong doanh nghiệp bảo đảm mục tiêu công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế theo quy định tại Khoản 2 Điều 3 Luật Đấu thầu.

Từ trước năm 2014 và trong giai đoạn từ 2014 - 2019, NXB chỉ thu thập báo giá của một số ít nhà thầu cung cấp giấy in, chỉ có 2 đến 3 đơn vị được NXB lựa chọn cung cấp giấy in SGK trong một năm, lặp đi lặp lại trong nhiều năm. Trong giai đoạn 2014-2019, Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của NXB (tương ứng hơn 1.890 tỷ đồng).

Cơ quan thanh tra tiến hành kiểm tra xác suất một số hợp đồng cung cấp giấy in của Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng cho NXB cho thấy, giá giấy in công ty bán cho NXB cao bình quân gấp khoảng 1,7 lần giá giấy công ty nhập khẩu trực tiếp (số tiền chênh lệch khoảng 210 tỷ đồng).

Những nội dung nêu trên cho thấy việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của NXB có nhiều điểm "bất thường, chưa bảo đảm công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế".

Bên cạnh đó, TTCP còn phát hiện, NXB bán 3 loại giấy in có mức thuế suất thuế GTGT đầu vào là 5% cho các nhà thầu trúng thầu in SGK. Tuy nhiên, khi xây dựng giá trần của gói thầu in, NXB tính chung vào với mức thuế của dịch vụ in SGK có thuế suất thuế GTGT là 10%, làm giá trần gói thầu tăng thêm 5% thuế GTGT của 3 loại giấy dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011 cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 14,8 tỷ đồng.

"NXB là doanh nghiệp thống lĩnh thị trường, doanh nghiệp độc quyền biên tập, thiết kế, chế bản, xuất bản, in, phát hành, kinh doanh SGK đối với SGK được biên soạn theo Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội, gia đình học sinh phải mua SGK theo giá ấn định trên bìa sách. 

Như vậy, NXB có hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm theo quy định của Luật Cạnh tranh; xây dựng mức giá để đăng ký giá sai so với hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định (giá SGK được NXB đăng ký giá từ năm 2011), có dấu hiệu vi phạm quy định trong lĩnh vực giá, quy định về đăng ký giá SGK", kết luận thanh tra chỉ rõ

Theo cơ quan thanh tra, số tiền lãi vay đưa vào giá trần của các gói thầu in sách cũng được NXB tính thuế GTGT đối với chi phí lãi vay là chưa phù hợp quy định, làm giá trần các gói thầu tăng, dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011 cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền 325,2 triệu đồng.

Đáng chú ý, kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, trước năm 2014 và từ năm 2014 đến nay, NXB chưa thực hiện xây dựng tiêu chí cụ thể để phân bổ cho từng mảng hoạt động mà chỉ lựa chọn và thực hiện tiêu thức phân bổ các chi phí chung vào giá thành SGK dựa trên tiêu thức tỷ lệ doanh thu; phân bổ chi phí chung không đúng tỷ lệ doanh thu của SGK trên tổng doanh thu, làm tăng chi phí chung được phân bổ cho SGK cao hơn so với số liệu thực tế số tiền gần 70 tỷ đồng, dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011 cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền gần 70 tỷ đồng.

TTCP kết luận, giai đoạn 2014-2018, quá trình xây dựng giá gói thầu in SGK, hạch toán của NXB có sai sót. Phần sai sót này cũng dẫn đến gia đình học sinh (là khách hàng) phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký giá từ năm 2011 (được ấn định trên bìa SGK) cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 85 tỷ đồng.

Theo đó, TTCP đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chuyển thông tin sang Bộ Công an nội dung lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của Công ty TNHH MTV Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam do có nhiều điểm bất thường, chưa bảo đảm công bằng, minh bạch.

×