Thí điểm sàn giao dịch tài sản số: Tránh lặp lại "vết xe đổ" chứng khoán đầu thập niên 2000

Trong bối cảnh tài sản số và công nghệ blockchain ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhu cầu xây dựng khung pháp lý rõ ràng để quản lý, điều chỉnh và khai thác hiệu quả các loại tài sản này đang trở nên cấp thiết. Gần đây, nhiều bước tiến chính sách tại Việt Nam đang mở đường cho tài sản số trở thành một phần chính thức của nền kinh tế.

Ngày 14/6/2025, Luật Công nghiệp Công nghệ số được Quốc hội chính thức thông qua, lần đầu tiên luật hoá các khái niệm tài sản số, tài sản mã hoá. Đây là dấu mốc đặc biệt quan trọng đối với thị trường tài sản số tại Việt Nam, góp phần hiện thực hóa Chiến lược Blockchain Quốc gia theo Quyết định số 1236/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 57-NQ/TW do Bộ Chính trị ban hành ngày 22/12/2024 về thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch Công ty 1Matrix. Ảnh Nguyễn Thịnh.

Bên cạnh đó, hành lang pháp lý đối với lĩnh vực Blockchain và Tài sản số cũng đang được hoàn thiện nhanh chóng với Luật Dữ liệu, Luật Khoa học - Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đều đã được thông qua. 4 luật khác đang được xem xét, triển khai như Luật giao dịch điện tử, Luật Chuyển đổi số và sẽ sớm được Quốc hội cho ý kiến trong thời gian tới.

Trong tháng 8/2025, dự thảo Nghị quyết thí điểm sàn giao dịch tài sản số cũng sẽ được Bộ Tài chính trình Chính phủ, đặt nền móng cho một sản phẩm tài chính mới đang rất được cộng đồng quan tâm.

Chia sẻ với PV Dân Việt, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch Công ty 1Matrix cho biết, hệ thống pháp luật liên quan đến tài sản số ở Việt Nam đang có những chuyển biến đáng kể.

"Tài sản số sẽ được định nghĩa như một loại tài sản trong hệ thống pháp luật dân sự. Việc này có ý nghĩa quan trọng bởi từ mốc thời gian này, các tranh chấp, giao dịch, thừa kế và cả xử lý vi phạm liên quan đến tài sản số đều có cơ sở pháp lý rõ ràng dựa trên Bộ luật Dân sự và Bộ luật Hình sự", ông Trung nói.

Theo Chủ tịch VBA, việc tài sản số được giao dịch minh bạch sẽ giúp hình thành một lớp tài sản mới có thể phục vụ các hoạt động như thế chấp, cho vay, thừa kế...

Tuy nhiên, bài học từ các quốc gia tiên tiến như Mỹ cũng cho thấy những thách thức đáng kể. Ngay cả với một hệ thống pháp lý dày dạn như Mỹ, quá trình điều chỉnh để thích ứng với tài sản số cũng gặp nhiều tranh cãi, mâu thuẫn giữa các cơ quan quản lý như SEC, CFTC, IRS... Sự thay đổi chính sách giữa các đời Tổng thống như ông Donald Trump hay Joe Biden càng làm tăng tính bất ổn trong khung pháp lý.

Việc phát triển thị trường tài sản số cần đi đôi với cảnh báo rủi ro và phổ cập kiến thức. Theo ông Phan Đức Trung, một trong những nguy cơ lớn là các mô hình đầu tư đa cấp trá hình, lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để kêu gọi vốn không minh bạch.

Ông Trung nhấn mạnh: "Chúng ta đã từng chứng kiến các thời kỳ mà cổ phiếu 'trà đá' bùng nổ, nhiều nhà đầu tư non kinh nghiệm đổ tiền theo phong trào và cuối cùng trắng tay. Điều đó hoàn toàn có thể lặp lại với tài sản số nếu thiếu hiểu biết và lòng tham chi phối."

Do vậy, bên cạnh việc xây dựng khung pháp lý, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục tài chính, và phổ cập kiến thức về rủi ro tài sản số. Cần phân biệt rõ đâu là cơ hội đổi mới sáng tạo, đâu là hình thức lừa đảo trá hình.

Ông Trung nhấn mạnh, tài sản số mở ra cơ hội to lớn cho khởi nghiệp sáng tạo. Nhiều bạn trẻ Việt Nam kỳ vọng có thể tạo ra các startup tỷ đô trong lĩnh vực blockchain, DeFi, NFT... Tuy nhiên, môi trường hiện tại chưa đủ hoàn thiện để hỗ trợ họ phát triển. Chủ tịch VBA kỳ vọng: "Nếu có khung pháp lý rõ ràng, những người trẻ có thể yên tâm khởi nghiệp, đóng thuế minh bạch, và cống hiến cho nền kinh tế số."

Chủ tịch VBA cho rằng, để tiến xa, Việt Nam cần học hỏi từ các quốc gia đi trước như Singapore, Hàn Quốc, Thái Lan, đồng thời đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an, Bộ KH&CN... trong xây dựng và thực thi các chính sách.

"Luật không thể giải quyết mọi vấn đề ngay lập tức, nhưng một khung pháp lý minh bạch là điều kiện tiên quyết để tài sản số đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và đổi mới sáng tạo của quốc gia", ông Phan Đức Trung khẳng định.

×