Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bàn về chương trình nông thôn mới

Nhiều tỉnh không để xảy ra đơn thư, khiếu kiện

Tính đến giữa tháng 9.2016, cả nước đã có 2.045 xã (chiếm 23%) được công nhận đạt chuẩn, tăng 515 xã so với cuối năm 2015. Dự kiến, đến hết năm 2016 sẽ có khoảng 25% số xã đạt chuẩn.

Thủ tướng giới thiệu cuốn cẩm nang in đầy đủ các quyết định, cơ chế, chính sách về NTM.  
Ảnh: VGP

Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường – Phó Ban chỉ đạo T.Ư chương trình xây dựng NTM cho biết, đến nay đã có 24 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn NTM, tăng 9 huyện so với năm 2015. Đáng lưu ý là cả nước còn 300 xã đạt dưới 5 tiêu chí, giảm 26% so với đầu năm 2016. Số tiêu chí đạt chuẩn bình quân của cả nước là 13,1/xã.

Chia sẻ về những kinh nghiệm hay trong xây dựng NTM, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình Nguyễn Hồng Diên cho biết, ngay từ đầu tỉnh  đã xác định rõ tinh thần chính quyền chỉ hỗ trợ một phần, còn lại do cộng đồng dân cư đóng góp, người dân tự quản lý, thi công, giám sát… Do phát huy tốt tinh thần dân chủ, công khai nên đến nay, tỉnh đã có 164 xã đạt chuẩn nhưng không hề có đơn thư, khiếu kiện nào liên quan đến NTM.

Ông Diên còn nhấn mạnh thêm: “Trong xây dựng NTM, các cấp lãnh đạo mà không mạnh dạn thì không thể thành công. Chúng tôi đã đưa cán bộ chủ chốt về cơ sở, tập trung cho các xã yếu nên các chương trình triển khai rất hiệu quả. NTM là chương trình nhiều ý nghĩa, nhưng không có tiền cũng chịu, do đó ngoài phân bổ nguồn lực từ T.Ư, tỉnh đã chỉ đạo tốt việc đấu giá đất để có tiền chi cho NTM”.

Bên cạnh đó, một số địa phương cho biết đang gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng NTM, nhất là ở các xã vùng miền núi, vùng bãi ngang, ven biển. Ông Đinh Văn Thu – Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam đề nghị cần sớm giải quyết điểm nghẽn trong sản xuất nông nghiệp, đó là vấn đề tích tụ đất đai để thu hút doanh nghiệp tham gia vào nông nghiệp. “Do còn nhiều vướng mắc về đất đai, cơ chế chính sách nên số doanh nghiệp  đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn ở Quảng Nam chỉ đạt 1,1%, trong khi nông dân tham gia tới 55%. Bên cạnh đó, khi xem xét công nhận xã NTM nên có quy định hay giới hạn mức đóng góp của người dân và bổ sung tiêu chí số 20 về chỉ số hài lòng của người dân” – ông Thu nhấn mạnh.

Chưa khơi dậy khát vọng làm giàu của nhân dân

Theo báo cáo tại hội nghị, từ năm 2011 – 2015, cả nước đã huy động được hơn 851.000 tỷ đồng để thực hiện Chương trình xây dựng NTM, trong đó ngân sách nhà nước bố trí hơn 98.600 tỷ đồng, vốn tín dụng gần 435.000 tỷ đồng, cộng đồng dân cư đóng góp hơn 107.400 tỷ đồng, doanh nghiệp 42.198 tỷ đồng... Tuy nhiên, đến thời điểm này các địa phương vẫn còn nợ đọng gần 15.000 tỷ đồng tiền xây dựng cơ bản, chưa kể các khoản vay lãi suất thấp từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại…

Về điều này, ông Trịnh Ngọc Khánh – Chủ tịch Hội đồng thành viên Ngân hàng NNPTNT cho biết, Chính phủ sẽ có phương án giải quyết, xử lý dứt điểm tình trạng nợ đọng, nợ tiền thưởng nên không có gì đáng lo ngại. Riêng về vốn tín dụng, các ngân hàng cho vay hỗ trợ NTM là cho vay tín dụng, cho vay thương mại trên cơ sở hoạt động sản xuất kinh doanh, chứ không phải cho vay để xây trụ sở, cổng làng… Thực tế cho thấy nông dân sử dụng nguồn vốn vay này rất hiệu quả, tỷ lệ nợ xấu rất thấp, đối với Ngân hàng NNPTNT chỉ khoảng 1%.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam thì cho rằng, Chính phủ cần có hướng dẫn cụ thể về việc giải quyết nợ trong xây dựng NTM. Nếu “ép” quá chặt thì sẽ thủ tiêu sức đóng góp, khả năng huy động vốn của địa phương, nhưng quản lý lỏng lẻo thì lại dễ xảy ra tình trạng không kiểm soát được nợ.

Sau khi nghe rất nhiều ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng nhận thức của hệ thống chính trị về chương trình xây dựng NTM đã tốt hơn trước rất nhiều. Thủ tướng cho biết: “Tôi đã đi nhiều địa phương từ Bắc tới Nam và hết sức ấn tượng trước những thành quả của các địa phương, bộ mặt nông thôn thay đổi nhanh, số hộ nghèo giảm nhanh… Tuy nhiên cũng còn rất nhiều hạn chế, thách thức”.

Cụ thể, Thủ tướng chỉ rõ một số nơi chưa quan tâm đúng mức tới tổ chức sản xuất cho nông dân, thông tin thị trường còn thiếu và yếu. Một số nơi chạy theo thành tích, huy động sức dân quá mức. Về điều này Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo không huy động quá sức dân, làm ảnh hưởng tới đời sống, tâm lý nhân dân. Bên cạnh đó, một số nơi đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn chưa nghiêm túc, chưa thực chất. “Chưa đạt thì nói là chưa, nhưng một số nơi lại báo cáo “cơ bản đã đạt”. Qua kiểm tra, một số nơi đã công nhận rồi, thậm chí công nhận sớm nhưng phong trào NTM đã chững lại, thể hiện sự hài lòng “sớm”, chưa khơi đậy được khát vọng làm giàu trong nhân dân” - Thủ tướng nói.

Về vấn đề nợ NTM, Thủ tướng cho biết, hơn 5 năm qua tổng huy động các nguồn lực cho NTM là hơn 1,6 triệu tỷ đồng, nhưng nợ chiếm gần 10%. Số nợ này tuy chưa cao nhưng cũng không phải quá nhỏ so với các vùng nông thôn. Do đó các tỉnh phải có phương án thanh toán số nợ này, để không còn những vướng mắc ảnh hưởng tới phong trào chung.