Thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, đầu tư và phát triển nông nghiệp Việt Nam - Úc

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam - Úc

Sáng nay (28/10), tại Tòa nhà Trung tâm Đổi mới Sáng tạo, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Tài chính phối hợp với Trường Chính sách Công Crawford, Đại học Quốc gia Úc (ANU) và Hội Trí thức và Chuyên gia Việt Úc (VASEA) tổ chức Hội thảo Đổi mới sáng tạo và Hiệu quả: Góc nhìn từ Đầu tư Nông nghiệp.

Hội thảo nhằm chia sẻ kết quả nghiên cứu về hiệu quả đầu tư trong nông nghiệp Việt Nam, thảo luận các xu hướng đổi mới sáng tạo và đề xuất hướng đi cho việc tái cơ cấu và nâng cao hiệu quả đầu tư trong giai đoạn tới. Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và đại diện khu vực doanh nghiệp nông nghiệp của Việt Nam.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC nhấn mạnh: Trong bối cảnh Việt Nam đang quyết liệt thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2030, hướng tới mục tiêu khát vọng trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, việc tái cấu trúc nền nông nghiệp dựa trên đổi mới sáng tạo mang ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng.

Tuy nhiên, nông nghiệp, với vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế, đóng góp 12% GDP và là sinh kế của gần một phần ba dân số, đang đối diện với những thách thức mang tính thời đại: tác động ngày càng khốc liệt của biến đối khí hậu; sự suy giảm và cạn kiệt nguồn tài nguyên đất, nước và sự dịch chuyển lao động nông thôn; yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường về sản phẩm an toàn, có truy xuất nguồn gốc và phát triển theo tiêu chuẩn xanh.

“Thực tiễn đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết: chỉ có con đường đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ mới có thể tạo ra bước đột phá, giúp nông nghiệp Việt Nam phát triển hiệu quả, bền vững và nâng cao sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu”, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cho biết.

Với vai trò đầu mối thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, NIC xác định nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển nông thôn thông minh là ưu tiên chiến lược. Trung tâm đang triển khai nhiều sáng kiến cụ thể như: thúc đẩy chương trình hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo xanh, hình thành thị trường tín chỉ carbon trong canh tác lúa; hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao ứng dụng AI, blockchain, IoT; kết nối mạng lưới chuyên gia Việt Nam toàn cầu, đặc biệt tại Australia, nhằm huy động tri thức và giải pháp tiên tiến cho nông nghiệp bền vững.

Cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới, sáng tạo trong nông nghiệp, Giáo sư Janine O’Flynn, Giám đốc Trường Chính sách Công Crawford khẳng định tầm quan trọng của đầu tư nông nghiệp đối với tăng trưởng bao trùm, bền vững và khả năng chống chịu của nền kinh tế Việt Nam. Đánh giá hiệu quả đầu tư nông nghiệp là cơ sở khoa học quan trọng cho hoạch định chính sách công, hướng tới tối ưu hóa nguồn lực và phát triển bền vững.

Phát biểu tại hội thảo, Giám đốc Trường Chính sách công Crawford (Đại học quốc gia Australia) nhấn mạnh: “Crawford là một trong những cơ sở nghiên cứu chính sách công hàng đầu thế giới, có mạng lưới hợp tác rộng khắp với các chính phủ, viện nghiên cứu và trường đại học quốc tế. Chúng tôi tự hào có mối quan hệ hợp tác sâu rộng với Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua, với nhiều thế hệ học viên và lãnh đạo Việt Nam từng học tập, nghiên cứu tại ANU”.

Giáo sư Janine O’Flynn cho biết thêm, nhiều cựu sinh viên Việt Nam của ANU hiện là những nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu quan trọng, đóng góp vào sự phát triển đất nước.

“Chúng tôi rất vinh dự được đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình chuyển đổi, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp - một ngành có vai trò trụ cột và đang bước vào giai đoạn phát triển mới. ANU cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thông qua chia sẻ tri thức, chuyển giao công nghệ và hợp tác nghiên cứu chính sách công nhằm thúc đẩy phát triển bền vững,” bà Janine O’Flynn nói.

Giáo sư O’Flynn cũng cho biết ANU và Trường Chính sách công Crawford đang mở rộng nhiều dự án hợp tác khu vực, trong đó có Việt Nam, Indonesia, Philippines, Myanmar, Nhật Bản và Trung Quốc; đồng thời khẳng định mong muốn đóng vai trò “cầu nối tri thức” giữa Australia và Việt Nam, góp phần tăng cường hiểu biết, chia sẻ giá trị chung và thúc đẩy phát triển khu vực.

Đầu tư nông nghiệp của Việt Nam vẫn duy trì ở mức thấp dù hiệu quả đầu tư cao

Tại Hội thảo, các chuyên gia tại Đại học Quốc gia Úc (ANU) đã tham luận, chia sẻ nhiều nghiên cứu về đầu tư nông nghiệp tại Việt Nam. Các tham luận đã cho thấy bức tranh đầu tư nông nghiệp của Việt Nam trong bối cảnh kinh tế vĩ mô, thực trạng đầu tư công giai đoạn 2021–2025 và hiệu quả đầu tư. Các diễn giả cũng thảo luận những bài học kinh nghiệm, từ góc độ hoạch định chính sách vĩ mô đến thực tiễn triển khai ở cấp cộng đồng và doanh nghiệp.

Nhìn về hiệu quả kinh tế của đầu tư nông nghiệp, giáo sư Chu Hoàng Long, Đại học Quốc gia Úc cho biết: Tầm quan trọng của ngành nông nghiệp Việt Nam đã được khẳng định qua các nghị quyết, nghị định, chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết 19-NQ/TW và Nghị quyết 26/NQ-CP… Theo đó, nông nghiệp Việt Nam đóng vai trò là trụ cột của nền kinh tế cần được ưu tiên đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế rất cao.

Trên thực tế, đang có sự mất cân đối giữa đầu tư và sản lượng trong nông nghiệp và phần còn lại của nền kinh tế. Tỷ lệ % của đầu tư trên GDP trong nông nghiệp thấp hơn rất nhiều so với các ngành khác.

Trong khi đó, chỉ số ICOR (hệ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tư) trong nông nghiệp thấp hơn nhiều so với các ngành khác, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn đầu tư cao hơn. Đến năm 2024, chỉ số ICOR của ngành nông nghiệp chỉ có 1.0, trong khi các ngành khác gấp 3 lần.

Phân tích thêm vể chỉ số ICOR, TS Lê Thị Hà Liên, Trường Chính sách công Crawford đánh giá: Đầu tư nông nghiệp của Việt Nam hiện nay vẫn duy trì ở mức thấp mặc dù tăng trưởng ổn định và hiệu quả đầu tư cao hơn so với công nghiệp và dịch vụ.

Cơ cấu đầu tư nông nghiệp theo vùng có cải thiện khi tập trung hơn vào các vùng có lợi thế. Tuy nhiên, chuyên gia cũng chỉ ra những hạn chế trong bức tranh đầu tư công của Việt Nam hiện nay: Cơ cấu đầu tư theo ngành, lĩnh vực chậm cải thiện, chưa đáp ứng nhu cầu chuyển đổi nông nghiệp trong giai đoạn mới.

Trong những năm qua, Việt Nam tập trung đầu tư chủ yếu cho thủy lợi (nhất là thủy lợi cho sản xuất lúa) và cơ sở hạ tầng cứng. Trong khi đó, vốn đầu tư cho khoa học công nghệ vẫn còn thiếu, dù đây chính là động lực tăng năng suất, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của nông sản trong 10 năm tới, đặc biệt dưới tác động của biến đổi khí hậu...

Dưới góc độ doanh nghiệp, theo diễn giả Nguyễn Thị Thu, Nhà sáng lập Hệ sinh thái Nông nghiệp bền vững MEVI, hiện nay, nhiều doanh nghiệp lớn đã chuyển hướng sang nông nghiệp xanh và hữu cơ. Các dự án đối tác công - tư (PPP) trong hạ tầng, chế biến, logistics nông sản tăng mạnh trong bối cảnh tăng dòng vốn FDI và quỹ đầu tư mạo hiểm vào các agritech startup.

"Xu hướng này đang mở ra cơ hội hợp tác trong chuỗi giá trị nông sản (từ vùng nguyên liệu – chế biến – tiêu thụ); liên kết giữa doanh nghiệp công nghệ và hợp tác xã để triển khai mô hình nông nghiệp thông minh; hợp tác đào tạo, nghiên cứu – chuyển giao công nghệ theo xu hướng phát triển bền vững; phát triển thị trường tín chỉ carbon nông nghiệp", Nhà sáng lập Hệ sinh thái Nông nghiệp bền vững MEVI chia sẻ thêm.

Tại Hội thảo cũng đã diễn ra phiên thảo luận với sự tham gia của các chuyên gia và nhà hoạch định chính sách đến từ các cơ quan, viện nghiên cứu, hiệp hội. Tại phiên thảo luận, các chuyên gia đã tập trung trao đổi về các yếu tố định hình đầu tư nông nghiệp trong kỷ nguyên vươn mình; những khó khăn, vướng mắc trong đầu tư nông nghiệp; các chiến lược và giải pháp tái cấu trúc đầu tư nông nghiệp, tối đa hóa hiệu quả đầu tư, bảo đảm an ninh lương thực, phát triển nông nghiệp bền vững và tăng cường năng lực chống chịu với biến đổi khí hậu.

Các đại biểu thống nhất rằng, để đạt được các mục tiêu tăng trưởng cũng như phát triển bao trùm và bền vững, trong thời gian tới, Việt Nam cần tăng cường đầu tư cho nông nghiệp, đồng thời tái cơ cấu và nâng cao hiệu quả đầu tư công, tập trung vào các vùng và lĩnh vực có lợi thế, giá trị gia tăng cao, gắn với chuyển đổi xanh, đổi mới khoa học công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh, qua đó phát huy vai trò đòn bẩy của đầu tư công trong thu hút đầu tư tư nhân và nguồn lực xã hội.

×