Thúc đẩy khởi nghiệp học đường: Chuyên gia chỉ rõ thực trạng, thách thức và kiến nghị đột phá

Tại hội thảo "Giải pháp thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của học sinh từ các hoạt động tư vấn, nghề nghiệp, việc làm" diễn ra sáng 19/4 tại TP.HCM, các chuyên gia và lãnh đạo Bộ GDĐT đã cùng phân tích thực trạng, chỉ rõ những "điểm nghẽn" trong thúc đẩy khởi nghiệp học đường và đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Thị Kim Chi nhấn mạnh, năm 2025 là thời điểm mang tính chuyển đổi sâu sắc, đánh dấu một hành trình đổi mới tư duy và hành động của thế hệ trẻ.

Theo Thứ trưởng, khởi nghiệp bắt đầu từ việc tư vấn nghề nghiệp, việc làm, giúp học sinh định hướng đúng đắn và khai phá tiềm năng của bản thân. Đây cũng là một trong những mục tiêu quan trọng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 – chú trọng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh thay vì chỉ truyền thụ kiến thức.

Bước chuyển mình và những tín hiệu đáng khích lệ ban đầu

Trong những năm gần đây, công tác hỗ trợ học sinh KNĐMST đã có nhiều chuyển biến tích cực tại các cơ sở giáo dục phổ thông trên toàn quốc. Ông Đỗ Đức Quế – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, Bộ GDĐT cho biết việc lồng ghép nội dung giáo dục khởi nghiệp ngày càng được quan tâm triển khai, đặc biệt trong các môn học như Công nghệ, Tin học và Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Nhờ đó, học sinh không chỉ tiếp cận kiến thức mà còn rèn luyện tư duy giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo.

Nhiều trường học đã chủ động tổ chức các cuộc thi ý tưởng sáng tạo, ngày hội khởi nghiệp, sân chơi đổi mới sáng tạo, tạo cơ hội để học sinh trình bày ý tưởng và học hỏi lẫn nhau. Công tác kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp cũng được tăng cường. Một số địa phương đã đi đầu và trở thành điểm tham chiếu cho các tỉnh thành khác.

Đặc biệt, theo số liệu từ ông Đỗ Đức Quế, tính riêng giai đoạn 2020-2024, cả nước ghi nhận khoảng 8.700 dự án khởi nghiệp từ học sinh phổ thông – một con số thể hiện sự chuyển biến rõ rệt trong tư duy và hành động của học sinh.

"Điểm nghẽn" cần tháo gỡ: Thách thức không nhỏ trên hành trình ươm mầm

Bên cạnh những kết quả tích cực, các chuyên gia cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, thách thức còn tồn tại.

Theo ông Đỗ Đức Quế, hiện nay chưa có một chương trình giáo dục khởi nghiệp chính thức ở bậc phổ thông. Các hoạt động chủ yếu dừng ở mức tích hợp, khiến việc triển khai thiếu tính hệ thống, chưa đồng bộ và khó đánh giá hiệu quả.

Một rào cản lớn được cả hai chuyên gia nhấn mạnh là năng lực của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý. TS. Lê Thị Duyên từ Trường ĐH Sư phạm - Đại học Đà Nẵng, cho biết nhiều trường chưa có giáo viên chuyên trách Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTN,HN). Bên cạnh đó, giáo viên kiêm nhiệm thường hạn chế kiến thức chuyên sâu về KNĐMST cũng như phương pháp giáo dục trải nghiệm.

Cùng vấn đề, ông Đỗ Đức Quế cho rằng nhiều giáo viên chưa được tập huấn bài bản hoặc thiếu tài liệu phù hợp. Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên Trần Văn Đạt cũng khẳng định việc nâng cao năng lực giáo viên về tư vấn nghề nghiệp và khởi nghiệp là điều kiện tiên quyết.

Hạn chế về cơ sở vật chất, trang thiết bị và không gian sáng tạo tại nhiều trường cũng là thách thức lớn, gây khó khăn cho học sinh hiện thực hóa ý tưởng. Bên cạnh đó, nguồn lực về thời gian và kinh phí dành cho các hoạt động trải nghiệm còn eo hẹp. Sự kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp còn rời rạc, thiếu chiều sâu.

Kiến nghị giải pháp đột phá từ chuyên gia

Để vượt qua những thách thức này và thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần KNĐMST cho học sinh, các chuyên gia đã đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ, đặc biệt tập trung cho giai đoạn 2025-2030.

Ông Đỗ Đức Quế đề xuất cần xây dựng chương trình giáo dục khởi nghiệp chính thức trong trường phổ thông, bao gồm phát triển tài liệu hướng dẫn tích hợp và thí điểm chương trình học tại một số trường.

Giải pháp then chốt là bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên. Cả hai chuyên gia cùng nhấn mạnh việc tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kiến thức KNĐMST, phương pháp tổ chức HĐTN, HN, kỹ năng tư vấn và cố vấn dự án. TS. Lê Thị Duyên kiến nghị nghiên cứu chính sách cho giáo viên chuyên trách và xây dựng cộng đồng học tập chuyên môn.  

Việc tăng cường kết nối nhà trường - doanh nghiệp cũng là yếu tố quan trọng. Ông Đỗ Đức Quế đề xuất xây dựng mạng lưới doanh nghiệp sẵn sàng đồng hành và phát triển chương trình thực tập, trải nghiệm thực tế.

Về nguồn lực, TS. Lê Thị Duyên kiến nghị xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt, đẩy mạnh xã hội hóa, ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất, không gian sáng tạo và phát triển kho học liệu số.  

Ứng dụng công nghệ số cũng được xem là giải pháp hiệu quả, theo ông Đỗ Đức Quế, có thể xây dựng nền tảng học liệu trực tuyến, tổ chức cuộc thi online, các lớp học mô phỏng doanh nghiệp.

Cuối cùng, ông Đỗ Đức Quế đề xuất hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo học đường tại mỗi Sở GDĐT hoặc cụm trường, hoạt động như những “vườn ươm” để học sinh nuôi dưỡng, phát triển ý tưởng và nhận hỗ trợ chuyên môn.

Khởi nghiệp sáng tạo không chỉ là câu chuyện của sinh viên hay người trưởng thành. "Tôi cho rằng, tinh thần khởi nghiệp cần được gieo mầm từ sớm, ngay từ bậc phổ thông – khi các em học sinh vẫn đang ở độ tuổi tràn đầy đam mê, tò mò khám phá và khát khao thể hiện bản thân", ông Đỗ Đức Quế chia sẻ.

×