Trưởng thôn có vai trò trong hòa giải và giữ gìn an ninh trật tự như thế nào?

Vai trò trưởng thôn trong hòa giải được quy định thế nào?

Luật sư Hoàng Anh Sơn – Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh cho biết, trong hoạt động hòa giải ở cơ sở được điều chỉnh bởi Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013.

Nguyên tắc cốt lõi được quy định tại Điều 4, khoản 1 Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013:

“Tôn trọng sự tự nguyện của các bên; không bắt buộc, áp đặt các bên trong hòa giải ở cơ sở.”

(Nguồn: Luật Hòa giải ở cơ sở số 35/2013/QH13, ngày 20/6/2013).

Điều này có nghĩa là trưởng thôn khi tham gia hòa giải phải giữ thái độ trung lập, tuyệt đối không được dùng mệnh lệnh hành chính để ép buộc các bên.

Bên cạnh đó, Điều 8, khoản 2 của luật quy định:

“Tổ trưởng tổ dân phố, trưởng thôn trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với Trưởng ban công tác Mặt trận chủ trì tổ chức bầu hòa giải viên ở thôn, tổ dân phố.”

(Nguồn: Luật Hòa giải ở cơ sở 2013).

Quy định này khẳng định rõ: trưởng thôn chỉ đóng vai trò “hỗ trợ và phối hợp”, không phải là chủ thể quyết định kết quả hòa giải.

Ngoài ra, Điều 3 Luật Hòa giải ở cơ sở 2013 nêu rõ các mâu thuẫn, tranh chấp có thể tiến hành hòa giải ở cơ sở, trừ các trường hợp:

Mâu thuẫn, tranh chấp xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng;

Vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, giao dịch dân sự mà theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự không được hòa giải;

Vi phạm pháp luật mà theo quy định phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị xử lý vi phạm hành chính;

Các mâu thuẫn, tranh chấp khác mà pháp luật quy định không được hòa giải ở cơ sở.

Đồng thời, luật cũng quy định rõ về tổ hòa giải và phạm vi hoạt động của tổ hòa giải, trong đó trưởng thôn giữ vai trò phối hợp, hỗ trợ để tổ hòa giải hoạt động hiệu quả, nhưng không có quyền vượt ra ngoài phạm vi luật định.

Quyền hạn và giới hạn của trưởng thôn trong giữ gìn an ninh trật tự

Vai trò của trưởng thôn trong giữ gìn trật tự xã hội được ghi nhận tại Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022, Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 16/8/2023 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố.

“Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố tham gia phối hợp với lực lượng Công an, Dân quân tự vệ, tổ an ninh trong việc giữ gìn trật tự, an toàn xã hội tại thôn, tổ dân phố.”

Điều khoản này xác định rõ: trưởng thôn chỉ “phối hợp”, không có quyền trực tiếp xử lý vi phạm. Tuy nhiên, thực tế tại một số địa phương vẫn có tình trạng trưởng thôn vượt quyền, tự ý xử phạt hoặc giải quyết mâu thuẫn vượt thẩm quyền, gây khiếu kiện, làm giảm lòng tin trong nhân dân.

Khoản 6 Điều 33 Nghị định 33/2023/NĐ-CP quy định: trưởng thôn là người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố, do cộng đồng dân cư bầu ra, không phải là cán bộ, công chức hay viên chức.

Quy định này cho thấy: trưởng thôn không phải là người có thẩm quyền hành chính. Do đó, họ không được phép xử phạt, cưỡng chế mà chỉ có thể vận động, tuyên truyền, phối hợp cùng cơ quan chức năng.

Trưởng thôn giữ vị trí quan trọng trong việc gắn kết cộng đồng, hỗ trợ hòa giải tranh chấp nhỏ, đồng thời phối hợp giữ gìn an ninh trật tự. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã quy định rất rõ ràng: trưởng thôn chỉ tham gia ở mức độ phối hợp, hỗ trợ, không có thẩm quyền hành chính. Vì vậy, để tránh lạm quyền, trưởng thôn cần nắm vững luật và làm đúng chức trách là “cầu nối” giữa nhân dân với chính quyền.

Những lưu ý dành cho trưởng thôn:
Chỉ hòa giải các tranh chấp nhỏ, dân sự, gia đình, láng giềng. Không có quyền xử phạt hành chính hoặc áp đặt quyết định. Luôn tuân thủ nguyên tắc tự nguyện của các bên khi hòa giải. Phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an và tổ an ninh trong giữ gìn trật tự. Giữ vai trò cầu nối, tuyệt đối tránh lạm quyền.

×