Những việc Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố không được làm?

Trưởng thôn không có thẩm quyền hành chính

Theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 và Nghị định 59/2023/NĐ-CP, thôn, tổ dân phố không phải là cấp hành chính. Vì vậy, trưởng thôn là người hoạt động không chuyên trách, chỉ có chức năng tổ chức, vận động, phối hợp với chính quyền cơ sở.

Trưởng thôn có thể chủ trì hội nghị cộng đồng dân cư, triển khai hương ước, quy ước, quản lý công trình công cộng tại thôn. Tuy nhiên, họ không được ra quyết định hành chính, không có quyền xử phạt, không được ký xác nhận giấy tờ thuộc thẩm quyền của UBND xã. Đây là giới hạn quan trọng để ngăn chặn tình trạng “vượt quyền” ở cơ sở.

Các nhiệm vụ của Trưởng thôn và Tổ trưởng Tổ dân phố đã được quy định  tại Điều 10 Thông tư 04/2012/TT-BNV ngày 31/8/2012 của Bộ Nội vụ về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố như sau:

Nhiệm vụ: Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố có trách nhiệm triệu tập và chủ trì hội nghị thôn, tổ dân phố; tổ chức thực hiện những công việc trong phạm vi đã được nhân dân bàn bạc, quyết định; bảo đảm các nội dung hoạt động theo quy định tại Điều 5 Thông tư 04/2012/TT-BNV. Họ còn vận động, tổ chức nhân dân thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở, cũng như hương ước, quy ước đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ngoài ra, Trưởng thôn và Tổ trưởng Tổ dân phố còn có nhiệm vụ tập hợp, phản ánh và đề nghị chính quyền cấp xã giải quyết các kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; báo cáo kịp thời với UBND cấp xã về những hành vi vi phạm pháp luật trên địa bàn. Đồng thời, lập biên bản về kết quả các công việc do nhân dân biểu quyết hoặc thuộc thẩm quyền cấp xã, sau đó báo cáo Chủ tịch UBND xã.

Các trưởng thôn, tổ trưởng cũng phải phối hợp với Ban Công tác Mặt trận và các tổ chức chính trị – xã hội để vận động nhân dân tham gia các phong trào, cuộc vận động; định kỳ sáu tháng đầu năm và cuối năm báo cáo kết quả công tác trước hội nghị thôn, tổ dân phố.

Quyền hạn: Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố được ký hợp đồng xây dựng các công trình do nhân dân đóng góp kinh phí, trên cơ sở đã được hội nghị thôn, tổ dân phố thông qua và bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật. Họ cũng được phân công nhiệm vụ cho Phó Trưởng thôn, Phó Tổ trưởng; được chính quyền cấp xã mời dự họp, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến công tác quản lý, hoạt động của thôn, tổ dân phố. Ngoài ra, họ còn được tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn về công tác tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố.

Những hành việc Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố không được thực hiện

Pháp luật quy định rõ các hành vi mà trưởng thôn tuyệt đối không được thực hiện:

Không được tự ý thu hoặc ép buộc nhân dân đóng góp các khoản trái quy định. Điều 15 và Điều 21 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở nêu rõ: chỉ khi cộng đồng dân cư bàn bạc, biểu quyết công khai, các khoản đóng góp mới có giá trị pháp lý. Trưởng thôn không được đặt ra khoản thu hay thu hộ khi chưa có sự đồng thuận của người dân.

Không được gây khó dễ, cản trở công dân thực hiện quyền dân chủ. Điều 9 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở nghiêm cấm hành vi: “gây khó khăn, phiền hà hoặc cản trở, đe dọa công dân thực hiện dân chủ ở cơ sở; bao che, cản trở hoặc trù dập người dân khi thực hiện kiến nghị, phản ánh, tố cáo”.

Không được can thiệp, giải quyết thay cơ quan nhà nước trong tranh chấp pháp lý. Các tranh chấp dân sự, đất đai, hình sự thuộc thẩm quyền của UBND, tòa án và các cơ quan chuyên môn. Trưởng thôn chỉ có thể hòa giải theo hướng vận động, không có quyền ra quyết định.

Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ dân phố cũng không được lợi dụng chức vụ để vụ lợi, chiếm đoạt tài sản. Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 quy định, hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Không được tự ý phân, giao hoặc cho thuê đất công. Theo Luật Đất đai, việc giao, cho thuê đất là thẩm quyền của cơ quan nhà nước. Trưởng thôn nếu tự ý phân lô, bán đất công sẽ bị coi là vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý hình sự.

Những quy định trên là cơ sở pháp lý nhằm bảo đảm trưởng thôn hoạt động đúng chức năng: đại diện cộng đồng dân cư, tổ chức thực hiện hương ước, quy ước, vận động nhân dân, làm cầu nối giữa chính quyền và dân. Đồng thời, đó cũng là công cụ để người dân giám sát, phản ánh, kịp thời ngăn chặn tình trạng lạm quyền, biến “cầu nối” thành “rào cản”.

Trưởng thôn không có thẩm quyền hành chính như cán bộ cấp xã. Các việc Trưởng thôn không được làm bao gồm: ra quyết định hành chính, xử phạt, ký xác nhận giấy tờ; tự ý thu hoặc ép buộc đóng góp trái quy định; cản trở quyền dân chủ, bao che, trù dập người dân; lợi dụng chức vụ để vụ lợi, chiếm đoạt tài sản; tự ý phân, giao, bán đất công.

×