Từ vụ Vingroup khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân: Tin giả trở thành ung nhọt, ai cũng có thể thành nạn nhân

Mối nguy của nạn tin giả

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Hoàng Hà (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết, sau khi Tập đoàn Vingroup công bố khởi kiện dân sự 68 tổ chức, cá nhân vì đã đăng tải thông tin sai sự thật về tập đoàn trên không gian mạng, 65 kênh, trang mạng xã hội đã chủ động gỡ, xóa nội dung, thậm chí công khai xin lỗi, đính chính.

Động thái pháp lý dứt khoát của Vingroup đã tạo hiệu ứng rõ ràng khi người tung tin bịa đặt không còn ẩn danh và không thể xem việc gỡ bỏ là hết trách nhiệm.

Vụ việc này không chỉ là chuyện riêng của một doanh nghiệp mà còn là tiếng chuông cảnh tỉnh rằng trong kỷ nguyên số, tin giả có thể xâm hại đến danh dự uy tín, kinh tế và sự an toàn thông tin của bất kỳ ai từ tổ chức đến cá nhân.

Bởi, theo luật sư Hoàng Hà, tin giả không chỉ bôi nhọ danh tiếng. Nó kéo giá cổ phiếu, bóp méo hành vi tiêu dùng, gây hoang mang với người dân, nhà đầu tư, thậm chí kích hoạt các hệ quả pháp lý dây chuyền như hủy hợp đồng, đòi bồi thường…

Trường hợp Vingroup cho thấy, thông tin bịa đặt có thể nhắm vào nhiều phương diện như tình hình tài chính, chất lượng và nguồn gốc sản phẩm, tình trạng pháp lý, đến cả đời tư lãnh đạo doanh nghiệp…Những tin này đều có sức công phá với tâm lý đám đông.

Dưới góc độ pháp lý, vị luật sư phân tích, Bộ luật Dân sự 2015 có những điều khoản bảo vệ danh dự, uy tín cho cá nhân lẫn tổ chức. Luật cho phép người bị xâm hại quyền yêu cầu tòa án bác bỏ thông tin sai, buộc gỡ bỏ, cải chính ngay trên chính phương tiện đã đăng.

Đồng thời, yêu cầu bồi thường thiệt hại như chi phí hạn chế, khắc phục, thu nhập bị mất, và khoản bù đắp tổn thất tinh thần đối với cá nhân.

Tuy nhiên, muốn thắng kiện, nguyên đơn (tức là người bị tin giả xâm hại) phải chứng minh đủ bốn điều kiện trách nhiệm bồi thường ngoài hợp đồng: có thiệt hại, có hành vi trái pháp luật, có mối quan hệ nhân quả và có lỗi.

Về mặt xử phạt hành chính, Nghị định 15/2020/NĐ-CP (được sửa bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) quy định phạt tiền đến 20 triệu đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức hoặc danh dự, nhân phẩm cá nhân.

Đồng thời, buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm. Trên thực tế công an nhiều địa phương đã áp dụng chế tài này với các trường hợp đăng tải, chia sẻ thông tin bịa đặt.

Về góc độ hình sự, tùy vào tình tiết của từng vụ vi phạm, người lan truyền điều biết rõ là sai sự thật nhằm gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có thể bị xử lý về tội Vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015 (mức phạt cao nhất tới 7 năm tù).

Nếu hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin trên mạng gây thiệt hại lớn, có tổ chức hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín cơ quan, tổ chức, cá nhân còn có thể bị xem xét theo Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015 (mức phạt cao nhất tới 7 năm tù).

Hai chế tài hình sự này chỉ kích hoạt khi đủ dấu hiệu cấu thành còn phần lớn tranh chấp vẫn nên xử bằng con đường dân sự nơi chứng cứ điện tử, vi bằng thừa phát lại và các yêu cầu gỡ bỏ, cải chính phát huy tác dụng.

Bên cạnh đó, Luật An ninh mạng 2018 cùng Nghị định 53/2022/NĐ-CP còn trao thẩm quyền cho cơ quan có trách nhiệm yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên mạng xóa bỏ thông tin trái pháp luật, sai sự thật xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Làm gì để bảo vệ mình trước thông tin sai sự thật?

Từ phân tích trên, luật sư Hoàng Hà cho rằng, không ai miễn nhiễm với tin giả. Khi thấy nội dung gây sốc, xin dừng 3 giây và tự hỏi: nguồn ở đâu, đăng khi nào, ai chịu trách nhiệm nếu sai.

Gặp bài nghi ngờ, tuyệt đối không bấm like, bình luận hay chia sẻ. Đồng thời, dùng nút báo cáo ngay trên nền tảng và có thể gửi thêm phản ánh cho cơ quan tiếp nhận tin giả.

Bởi, không chỉ người đăng mới chịu rủi ro. Người chia sẻ lại, bình luận thêm mắm dặm muối, người chạy quảng cáo cho clip nóng hay cả quản trị viên nhóm kín cũng có thể bị xem xét trách nhiệm pháp lý tùy hành vi cụ thể.

Trong các vụ việc gần đây nhiều tài khoản bị xử phạt vì chia sẻ thông tin sai sự thật, xúc phạm uy tín tổ chức, cá nhân.

Từ đó để thấy rằng việc bao biện rằng “chia sẻ cho vui” không giúp tránh miễn trừ nghĩa vụ pháp lý khi cơ quan chức năng vào cuộc xử lý hành vi đăng tải, lan truyền tin giả.

Còn trường hợp nếu chính mình bị nhắm đến bạn hãy chụp màn hình kèm đường link và thời điểm, lưu video nếu có rồi gửi thông báo yêu cầu gỡ, cải chính và xin lỗi.

Nếu bên đăng tải không hợp tác, có thể lập vi bằng thừa phát lại để có cơ sở khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc trình báo đến cơ quan công an.

Đối với cộng đồng, các hội nhóm trên nền tảng Zalo, Facebook nên có quy ước cấm đăng tin chưa kiểm chứng, bắt buộc dẫn nguồn.

Nếu phát hiện vi phạm ẩn bài, khóa bình luận, lưu bằng chứng và báo cáo nền tảng. Đồng thời, cần chỉ định một đầu mối phát ngôn để tránh tranh cãi làm tin độc lan rộng.

Mỗi người dân tham gia vào không gian mạng nên tự bảo vệ bằng cách bật xác thực hai bước, hạn chế công khai số điện thoại, hình ảnh giấy tờ có dữ liệu của bản thân, dạy trẻ cách báo cáo nội dung xấu và nguyên tắc đọc kỹ trước khi chia sẻ.

Ngày 9/9, Vingroup thông báo đã khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước vì phát tán thông tin sai lệch liên quan đến tập đoàn và lãnh đạo trên các nền tảng mạng xã hội.

Các thông tin bịa đặt xoay quanh 4 nhóm nội dung chính, gồm tình hình tài chính của tập đoàn; xe VinFast là sản phẩm Trung Quốc "đội lốt" hàng Việt; các thông tin nhân sự và lãnh đạo Vingroup và các nội dung khác liên quan đến pháp lý sản phẩm, các vấn đề về chính sách.

Phía tập đoàn khẳng định đã thu thập đầy đủ thông tin, lập vi bằng về hành vi xâm phạm của 68 đối tượng nêu trên để làm bằng chứng xác thực, đồng thời tiến hành khởi kiện dân sự hoặc trình báo cơ quan có thẩm quyền theo đúng quy trình pháp luật tại Việt Nam.

Vingroup cũng đang làm việc với luật sư trong nước và quốc tế để khởi kiện theo quy định pháp luật của quốc gia liên quan. Đồng thời, Vingroup gửi thông báo đến đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam và đại sứ quán Việt Nam tại các nước có công dân là chủ tài khoản vi phạm đang cư trú nhằm bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.

×