Tường thuật chất vấn: Bộ trưởng Tài chính "Cố tình nhận tiền mặt, không xuất hóa đơn điện tử là vi phạm pháp luật"

Trong đầu phiên chất vấn chiều 19/6, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Bộ Tài Chính, Nguyễn Văn Thắng tiếp tục trả lời chất vấn của các đại biểu.

Thị trường vàng, bất động sản luôn tiềm ẩn rủi ro cần giải pháp căn cơ, lâu dài

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định: Thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản và vàng có mối liên hệ chặt chẽ với nền kinh tế quốc dân và thị trường quốc tế, luôn tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro nên cần có những giải pháp căn cơ, lâu dài và đồng bộ để phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững.

Đại biểu Đỗ Thị Thu Hằng, ĐBQH Đồng Nai: Để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ở mức 8% trở lên, tạo nền tảng cho tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo. Đảng và Nhà nước đã xác định rõ cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh là nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt Nghị quyết 68 của Trung ương đã đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2028, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam theo nhóm 3 quốc gia hàng đầu ASEAN và nhóm 30 quốc gia hàng đầu thế giới.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết trong thời gian tới với chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính sẽ có những giải pháp cụ thể nào nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, minh bạch, hiệu quả để đạt được các mục tiêu nêu trên.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Về các giải pháp của Bộ Tài chính nhằm thúc đẩy cải cách môi trường kinh doanh, tôi xin báo cáo như sau:

Cải cách, hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế, chính sách là nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, ưu tiên để phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, tại Nghị quyết số 68, Bộ Chính trị đã đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2028, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam phải thuộc nhóm ba quốc gia hàng đầu ASEAN và nhóm 30 quốc gia hàng đầu thế giới. Đây là một mục tiêu rất cao, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của tất cả các bộ, ngành và địa phương, từ thủ tục gia nhập thị trường, cấp phép đầu tư kinh doanh, cấp phép xây dựng, đất đai, điện, nước, thuế, hải quan cho tới thủ tục giải quyết tranh chấp và phá sản. Vì thế, để đạt được mục tiêu nâng bậc và giữ hạng môi trường kinh doanh, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, đồng đều ở tất cả các cấp, các ngành liên quan đến thủ tục hành chính, và của địa phương nơi triển khai thực thi chính sách.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 66 của Chính phủ về chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026 cũng đã đặt ra mục tiêu: cắt giảm, đơn giản hóa ngay các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính và 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính trong thời gian tới.

Thực hiện các nghị quyết nêu trên, với chức năng và nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính sẽ đẩy mạnh một số giải pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, phát huy vai trò cơ quan đầu mối: Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phát huy vai trò là cơ quan đầu mối được Chính phủ phân công trong việc theo dõi, đánh giá tình hình và kết quả triển khai các nhiệm vụ, giải pháp về cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh của các bộ, ngành, địa phương. Trên cơ sở đó, định kỳ sáu tháng, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.

Thứ hai, tổ chức đối thoại và phối hợp: Phối hợp với các bộ, ngành, hiệp hội doanh nghiệp tổ chức các hội nghị đối thoại để nhận diện khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, những bất cập trong thực thi chính sách, và kiến nghị các giải pháp liên quan.

Thứ ba, rà soát và kiến nghị sửa đổi pháp luật: Rà soát, đánh giá và kiến nghị sửa đổi các văn bản pháp luật về đầu tư, về hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ theo hướng cải cách căn bản quy trình, thủ tục đầu tư, đơn giản hóa thủ tục đầu tư kinh doanh, và đẩy nhanh quá trình đưa dự án đầu tư vào triển khai thực hiện. Đồng thời, rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư và các văn bản hướng dẫn thi hành theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và giảm rủi ro cho doanh nghiệp.

Thứ tư, cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính về thuế, hải quan, bảo hiểm: Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân trong tuân thủ thủ tục hành chính. Đồng thời giải quyết, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh liên quan đến quy định pháp luật về đầu tư kinh doanh.

Thứ năm, nghiên cứu, đề xuất các chính sách vượt trội: Nhằm khuyến khích và nâng cao năng lực cho doanh nghiệp trong nước tham gia các dự án quan trọng quốc gia, cũng như các chính sách cho các mô hình kinh doanh mới, đặc biệt là mô hình dựa trên công nghệ. Hoàn thiện công cụ pháp lý về các quỹ nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp.

Thứ sáu, rà soát toàn diện ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện: Cắt giảm, bãi bỏ các ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện không cần thiết, chỉ giữ lại những ngành nghề thực sự cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội và đạo đức xã hội. Chuyển từ cơ chế quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ cấp phép sang công bố điều kiện đầu tư kinh doanh, kèm theo tăng cường kiểm tra, giám sát.

Đại biểu Trần Khánh Thu, Đoàn ĐBQH Thái Bình: Các địa phương, cơ quan kiểm toán Nhà nước đã thống kê và yêu cầu các cơ sở y tế công lập thực hiện kê khai và nộp thuế đối với các khoản thu nhập từ giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh không phải là giá dịch vụ khám, chữa bệnh yêu cầu áp dụng theo Điều 8 Thông tư 78.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết các cơ Sở Y tế công lập tự chủ tài chính Nhóm 1, Nhóm 2, nguồn thu từ giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh không phải khám, chữa bệnh yêu cầu có thuộc đối tượng áp dụng miễn thuế như quy định của điểm B, khoản 14, điều 4 không? Và những cơ sở y tế công lập đã và đang được cơ quan thuế yêu cầu kê khai và nộp thuế từ của những năm trước thì có phải thực hiện nữa không.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Về vấn đề kê khai và nộp thuế, hiện nay, theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, các đơn vị sự nghiệp công lập có hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ phát sinh thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp, nếu hạch toán được doanh thu nhưng không xác định được chi phí thu nhập của hoạt động kinh doanh, sẽ kê khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tính theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu bán hàng hóa và dịch vụ.

Vào ngày 14/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi, bổ sung quy định cụ thể:

Thứ nhất, miễn thuế đối với thu nhập của đơn vị sự nghiệp công lập từ việc cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, bao gồm: Dịch vụ sự nghiệp công cơ bản thiết yếu thuộc danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước do cơ quan có thẩm quyền ban hành;

Dịch vụ sự nghiệp công mà Nhà nước phải hỗ trợ đảm bảo kinh phí hoạt động do chưa tính đủ chi phí cung cấp dịch vụ trong giá dịch vụ;

Dịch vụ sự nghiệp công tại địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.

Thứ hai, giảm 50% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp đối với đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ sự nghiệp công ở địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn.

Hiện nay, Bộ Tài chính đang khẩn trương xây dựng các văn bản hướng dẫn Luật để đảm bảo tính khả thi khi triển khai thực hiện. Do thời gian có hạn, nếu cần thiết, chúng tôi sẽ có thêm văn bản để gửi báo cáo chi tiết đến đại biểu Quốc hội.

Đại biểu Trần Thị Kim Nhung, Đoàn ĐBQH Quảng Ninh: Bộ trưởng có giải pháp gì cho ngành Tài chính và tham mưu cho Chính phủ để bảo đảm cân bằng giữa cơ chế thông thoáng cho doanh nghiệp, cơ chế trong buổi họp sáng nay Bộ trưởng rất nhấn mạnh là mở hết các cơ chế từ đất đai, thuế, vốn, chỉ định thầu, không thẩm định, v.v.

Giải pháp để cân bằng giữa cơ chế thông thoáng đó với cơ chế kiểm soát kiểm lực, ngăn chặn nảy sinh, quan hệ doanh nghiệp sân sau được đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm rất lưu ý tại phiên họp chất vấn kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV.

Ngoài ra, xin Bộ trưởng cho biết việc triển khai kết nối của cơ quan thuế với cơ quan đăng ký kinh doanh trong quá trình triển khai định danh doanh nghiệp theo Nghị định 69 của Chính phủ có vướng mắc gì và cần giải pháp nào để khắc phục.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Đảng và Nhà nước luôn chủ trương tạo môi trường kinh doanh thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp phát triển, đồng thời phải đảm bảo hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước. Thực tế, nếu quản lý nhà nước được thực hiện tốt sẽ là động lực thúc đẩy doanh nghiệp, doanh nhân phát triển. Ngược lại, sự phát triển của doanh nghiệp cũng sẽ đóng góp tích cực vào công tác quản lý của nhà nước.

Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị đã đưa ra những chủ trương, chính sách đột phá nhằm "cởi trói", thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát. Nghị quyết cũng nghiêm cấm các hành vi thao túng, trục lợi chính sách và yêu cầu xây dựng mối quan hệ chặt chẽ, cởi mở, chân thành giữa chính quyền và doanh nghiệp. Trong đó, các cơ quan quản lý nhà nước phải chủ động, tận tụy giải quyết các vướng mắc cho doanh nghiệp.

Về phía Bộ Tài chính, Bộ luôn kiên định chủ trương tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp thành lập và hoạt động trên thị trường, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước thông qua: Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý nhà nước; Chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhằm tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, đảm bảo minh bạch quy trình, thủ tục và giảm thiểu sự can thiệp của con người vào quá trình thực hiện nhiệm vụ, tránh trục lợi.

Đối với các lĩnh vực nhạy cảm, Bộ cũng đã chỉ đạo xây dựng cơ chế kiểm soát nội bộ để ngăn chặn việc lạm dụng quyền hạn của cán bộ, công chức trong quá trình thực hiện chính sách.

Từ năm 2010, cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế đã kết nối liên thông để đảm bảo thống nhất, đồng bộ trong việc thành lập doanh nghiệp và quản lý thuế, tạo ra cơ chế một cửa điện tử cho doanh nghiệp. Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp và hệ thống quản lý thuế đã được kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và hệ thống định danh điện tử của Bộ Công an từ rất sớm.

Hiện, việc xác thực định danh điện tử trong hoạt động đăng ký kinh doanh và quản lý thuế đã được thực hiện thông suốt, hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho cả doanh nghiệp và công tác quản lý nhà nước. Trong quá trình triển khai, dù có thể phát sinh một vài trục trặc kỹ thuật nhưng đều được xử lý kịp thời và triệt để, không có những trở ngại lớn.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Đoàn ĐBQH Hải Dương: Theo báo cáo của Bộ Tài chính, dư địa tài khóa thu hẹp, trần nợ công tiệm cận, ODA khó tiếp cận, đề nghị Bộ trưởng làm rõ trong bối cảnh rủi ro bẫy nợ hiện hữu, Bộ Tài chính huy động nguồn vốn ngoài ngân sách, nhất là từ tư nhân và nước ngoài theo cơ chế nào, theo mô hình PPP thế hệ mới, đặt hàng công tư hay hỗ trợ chuyển giao rủi ro hay cơ chế nào khác để thực sự khả thi và đột phá, đáp ứng nhu cầu vốn rất lớn, cấp thiết cho chuyển đổi số, kinh tế xanh,... vừa tạo dư địa tăng trưởng mới, vừa an toàn nợ công và kỷ luật tài khóa?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Chính phủ cũng nhận thức rõ vai trò quan trọng của nguồn vốn nước ngoài và tư nhân để bù đắp nguồn lực còn hữu hạn của nguồn vốn đầu tư công, nhằm tạo lực đẩy cho tăng trưởng kinh tế chủ động, linh hoạt và hiệu quả.

Tôi xin báo cáo thêm một số định hướng chính:

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng và hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài: Nhấn mạnh thu hút có chọn lọc các dự án công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn, gắn kết với kinh tế trong nước theo đúng Nghị quyết số 50 của Bộ Chính trị.

Thứ hai, đàm phán phương thức hợp tác mới, thực hiện các hình thức đầu tư rủi ro chia sẻ với các tổ chức tài chính phát triển như ADB, World Bank,... nhằm giảm sự phụ thuộc vào các thỏa thuận ODA có điều kiện ràng buộc cao, đồng thời kết hợp ODA với vốn tư nhân và vốn bảo lãnh, bảo hiểm tín dụng xuất khẩu.

Thứ ba, đổi mới phương thức lựa chọn dự án PPP, đa dạng hóa các hình thức hợp tác công tư, có cơ chế chia sẻ rủi ro về doanh thu, học phí, và rút gọn thủ tục đầu tư.

Thứ tư, phát triển các kênh huy động vốn mới, biến thành động lực tăng trưởng mới như trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đồng thời, hình thành nguồn huy động vốn dài hạn từ khu vực tư nhân trong nước và quốc tế, phát triển các thị trường mới, sản phẩm tài chính mới, và tạo môi trường thuận lợi cho các quỹ đầu tư hạ tầng, quỹ tín thác, quỹ đầu tư mạo hiểm.

Thứ năm, áp dụng cơ chế ưu đãi mới như Quyết định số 29 của Thủ tướng Chính phủ về ưu đãi đầu tư đặc biệt, hay Nghị định 182 của Chính phủ về thành lập và sử dụng quỹ hỗ trợ đầu tư.

Thứ sáu, khuyến khích liên kết FDI với doanh nghiệp trong nước nhằm tạo công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất nội địa, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững thông qua nhiều chính sách hỗ trợ như ưu đãi về thuế, phát triển khoa học công nghệ chuyên sâu.

Ngoài ra, cần hình thành các cụm liên kết công nghiệp theo ngành trong các khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm, và cho phép phát triển khu công nghiệp định hướng cụm liên kết ngành với quy mô lên tới 1000 hecta, có doanh nghiệp lớn đóng vai trò dẫn dắt, kéo theo mạng lưới vệ tinh.

Tiếp tục chất vấn Bộ trưởng Tài chính, đại biểu Lê Thị Thanh Lam - Đoàn ĐBQH Hậu Giang cho biết, theo báo cáo, hiện nay thị trường tài chính, tiền tệ, ngân hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức. Thị trường bất động sản còn nhiều khó khăn, thị trường vàng bất ổn ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế vĩ mô, lạm phát thách thức tăng trưởng GDP 8% trở lên trong năm 2025.

Với vai trò quản lý nhà nước ngành kinh tế, Bộ trưởng có giải pháp gì tham mưu cho Chính phủ vượt qua khó khăn, thách thức nêu trên, tôi xin hết câu hỏi.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản và vàng có mối liên hệ chặt chẽ với nền kinh tế quốc dân và thị trường quốc tế, đóng vai trò như mạch máu lưu thông, tạo sự năng động và phản ánh sức khỏe của nền kinh tế.

Tuy nhiên, những thị trường này luôn tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, là các ngành kinh doanh có điều kiện, nhạy cảm trước biến động của tình hình thế giới và trong nước.

Do đó, cần có những giải pháp căn cơ, lâu dài và đồng bộ để phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Việc kiểm soát chặt chẽ, theo dõi sát sao và kịp thời điều tiết khi cần thiết là yếu tố then chốt nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và cân đối các yếu tố lớn của nền kinh tế.

Các thị trường này chịu sự quản lý, theo dõi, giám sát của nhiều bộ, cơ quan và địa phương, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước, Bộ Xây dựng và Bộ Tài chính. Trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tham mưu của Chính phủ để ban hành Nghị quyết số 01, trong đó có nhiều nhóm nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển thị trường và chỉ đạo điều hành phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2025 và giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô.

Song song với đó, Bộ Tài chính cũng đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ triển khai nhiều giải pháp điều hành chính sách tài khóa, đảm bảo mối quan hệ chặt chẽ và hiệu quả với chính sách tiền tệ hàng tháng, hàng quý. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính nỗ lực xây dựng khung pháp lý minh bạch, lành mạnh, giúp các thị trường này vận hành ổn định hơn và phát huy hiệu quả trong tăng trưởng kinh tế, ổn định vĩ mô.

Để đạt được mục tiêu này, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành, cơ quan để triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm như hoàn thiện công cụ pháp lý và phát triển thị trường, hoàn thiện cơ chế, chính sách thuế và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là về pháp lý, để khơi thông nguồn lực từ các thị trường này, tập trung cho tăng trưởng và phát triển kinh tế.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, nhằm nâng cao hiệu quả hấp thụ vốn của nền kinh tế và thúc đẩy tinh thần kinh doanh khởi nghiệp sáng tạo, giúp các thị trường đóng góp hiệu quả hơn vào tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông, Đoàn ĐBQH Bạc Liêu: Thị trường sản phẩm văn hóa, nghệ thuật của Việt Nam hiện vẫn còn nhỏ lẻ nếu so với các nước phát triển trên thế giới có thể nói là chưa có, trong khi nhu cầu của giới văn nghệ sĩ và công chúng rất lớn nên có thể nói là chưa phát triển xứng với tiềm năng.

Được biết, trong các chính sách phát triển trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam sắp tới dự kiến sẽ thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, trong đó có sàn giao dịch cho sản phẩm văn hóa nghệ thuật. Đây là một chính sách được giới văn nghệ sĩ hết sức phấn khởi.

Tuy nhiên, để chính sách này phát huy tối đa hiệu quả, Bộ trưởng có thể cho biết những giải pháp cụ thể nào sẽ được triển khai để đảm bảo các sàn giao dịch này không bị lợi dụng cho mục đích rửa tiền hay các ý đồ xấu, đồng thời thực sự hỗ trợ thúc đẩy thị trường sản phẩm văn hóa nghệ thuật Việt Nam phát triển chuyên nghiệp, minh bạch và bền vững, góp phần quan trọng vào việc nâng cao đời sống bằng nghề cho giới văn nghệ sĩ và thực hiện có hiệu quả chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Chính phủ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Hiện nay, thị trường này còn nhỏ lẻ, manh mún và thiếu các nền tảng giao dịch chuyên nghiệp, trong khi nhu cầu sáng tạo, sở hữu và sưu tập nghệ thuật trong giới nghệ sĩ và công chúng lại rất lớn. Đây chính là tiềm năng văn hóa không chỉ về giá trị mà còn về kinh tế, nếu được tổ chức và quản lý đúng cách.

Do đó, trong quá trình xây dựng nghị quyết về trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Chính phủ đã đề xuất xem xét thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, trong đó có sàn về văn hóa nghệ thuật như: sàn giao dịch tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh, văn học số, và nghệ thuật trình diễn.

Trong thời gian tới sẽ có sàn giao dịch tác phẩm số hóa gắn với công nghệ Blockchain, đi kèm với cơ chế định giá, xác thực quyền sở hữu và thanh toán minh bạch. Hiện, trên thị trường thế giới còn có nhiều loại hình sàn khác, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu và tham mưu cho Chính phủ để thiết lập thêm các sàn giao dịch phù hợp tại trung tâm tài chính quốc tế.

Mặt khác, Chính phủ cũng nhận thức được những rủi ro khi thành lập các sàn giao dịch và nền tảng nêu trên, đặc biệt là nguy cơ bị lợi dụng để hợp thức hóa dòng tiền bất hợp pháp thông qua mua bán sản phẩm, cũng như rủi ro bị đầu cơ, thổi giá, tạo bong bóng bất động sản.

Về vấn đề giải pháp, Chính phủ xin tiếp thu và thống nhất với kiến nghị của đại biểu Quốc hội, theo đó sẽ tiếp tục nghiên cứu để xây dựng nghị định hướng dẫn nhằm: Tạo khung pháp lý chuyên biệt cho việc đăng ký và giao dịch tác phẩm, cùng cơ chế xác định giá thị trường hợp lý, tránh thổi giá, thao túng. Đồng thời, thiết lập chuẩn kiểm soát giao dịch giá trị cao để ngăn chặn các hành vi rửa tiền.

Ứng dụng công nghệ để tăng tính minh bạch và truy xuất, xác thực quyền sở hữu tác phẩm, truy vết toàn bộ quá trình chuyển nhượng, đấu giá, và giao dịch.

Thiết lập cơ chế giám sát liên ngành giữa tài chính, văn hóa và công an để đảm bảo các thị trường này hoạt động minh bạch.

Đại biểu Nguyễn Công Long, Đoàn ĐBQH Đồng Nai: Liên quan đến thu hút đầu tư FDI, cử tri cũng rất quan tâm đến quyền lợi của người lao động trong các doanh nghiệp FDI. Vì thực trạng hiện nay các doanh nghiệp này để tối đa hóa lợi nhuận thường không đào tạo và tận dụng triệt để lao động trong nước, đẩy gánh nặng đào tạo nguồn nhân lực cho Nhà nước cũng như cho địa phương.

Trong sử dụng lao động các doanh nghiệp này thường dùng tất cả các chiêu thức như hợp đồng thử việc, sau đó sa thải người lao động, đặc biệt là người lao động có tuổi, ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi người lao động. Vậy trong chính sách thu hút FDI này chúng ta sẽ giải quyết vấn đề mâu thuẫn này như thế nào, vừa thu hút được đầu tư và vừa đảm bảo được an sinh xã hội?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Bên cạnh việc DN FDI có nhiều đóng góp cho tăng trưởng kinh tế, xuất nhập khẩu, ngân sách, tạo công ăn việc làm.... cũng không thể phủ nhận khu vực này còn nhiều DN có vấn đề trong tuyển dụng, sử dụng lao động.

Khu vực hiện đang thu hút khoảng 5,1 triệu lao động, chiếm gần 10% tổng lực lượng lao động và 20% lao động làm công ăn lương ở Việt Nam. Ngoài việc tạo việc làm trực tiếp, khu vực FDI cũng gián tiếp tạo việc làm cho nhiều triệu lao động khác.

Theo thống kê, có 57% doanh nghiệp FDI thực hiện các chương trình đào tạo cho người lao động và mức lương bình quân của lao động trong khu vực FDI cao hơn so với khu vực nhà nước hoặc ngoài nhà nước. Như vậy, vẫn còn 43% doanh nghiệp FDI chưa có các chương trình đào tạo cho người lao động. Đây là vấn đề cần quan tâm trong thời gian tới.

Để bảo vệ và cải thiện chất và lượng thị trường lao động trong khu vực FDI, Bộ Tài chính báo cáo một số giải pháp được đề xuất: Hoàn thiện hệ thống chính sách pháp lý, đưa vấn đề đào tạo lao động vào là một điều kiện thu hút các doanh nghiệp FDI; Hình thành định hướng và chính sách trong lựa chọn, thu hút đối tác đầu tư, ưu tiên các đối tác đầu tư vào ngành, sản phẩm công nghệ cao, tạo giá trị lớn và bảo vệ người lao động, đặc biệt là lao động yếu thế; Xây dựng chính sách hỗ trợ lao động; Xác định rõ định hướng chiến lược và ưu tiên ngành nghề cần phát triển.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn ĐBQH Quảng Trị: Bộ trưởng có đề cập ưu tiên tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nhân được tham gia quản trị quốc gia. Cơ sở thực tiễn nào và những nhiệm vụ cụ thể nào để đội ngũ doanh nhân được tham gia vào quản trị quốc gia một cách thực chất.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân đã và đang khẳng định vị thế của mình trên nhiều lĩnh vực, đóng góp đáng kể cho sự phát triển của đất nước. Không chỉ dẫn dắt sự phát triển của doanh nghiệp, doanh nhân còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược kinh tế, thu hút đầu tư, và đảm bảo an sinh xã hội.

Thời gian vừa qua, nhiều doanh nhân xuất sắc đã được tín nhiệm giới thiệu tham gia các vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị, các cơ quan dân cử và ngay cả trong Chính phủ. Đối với những vấn đề lớn, Chính phủ, các bộ, ngành cũng đã tận dụng tối đa chất xám của các doanh nhân để tham gia vào các đề án, dự án lớn, cũng như các vấn đề mà Đảng, Nhà nước và nhân dân quan tâm.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng đánh giá rằng tỷ lệ doanh nhân hiện nay tham gia vào hệ thống chính trị, vào các cơ quan dân cử còn hạn chế. Do đó, tại Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã khẳng định chúng ta cần phải tôn vinh, biểu dương, khen thưởng các doanh nhân, doanh nghiệp, và huy động các doanh nhân xuất sắc, có tâm, có tầm tham gia vào quản trị đất nước.

Bộ Tài chính xin được báo cáo ba giải pháp chính. Thứ nhất, tạo cơ chế pháp lý thuận lợi. Hoàn thiện công cụ pháp lý, khuyến khích doanh nhân tham gia vào các vị trí tư vấn quản lý nhà nước hoặc ứng cử vào các cơ quan dân cử như Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp.

Thứ hai, tạo điều kiện tối đa cho các hoạt động đối thoại và trao đổi thường xuyên. Thúc đẩy đối thoại giữa nhà nước với doanh nghiệp, huy động doanh nhân tham gia vào quá trình xây dựng, phản biện và thực thi chính sách. Giai đoạn vừa qua chúng ta đã thực hiện, nhưng thời gian tới cần làm rộng hơn và sâu hơn.

Thứ ba, nâng cao vai trò và trách nhiệm của doanh nhân. Bản thân các doanh nhân cần tuân thủ đạo đức kinh doanh, trách nhiệm xã hội, thượng tôn pháp luật. Đồng thời, chủ động nâng cao trình độ, uy tín, tham gia các tổ chức đại diện cho doanh nghiệp để đáp ứng điều kiện tham gia ứng cử, đề cử vào các vị trí trong hệ thống chính trị, cùng với Nhà nước kiến tạo và phát triển đất nước.

“Doanh nghiệp Nhà nước đang được tự chủ gần như doanh nghiệp tư nhân”

Đại biểu Tạ Văn Hạ, Đoàn ĐBQH Quảng Nam nêu vấn đề mà cử tri quan tâm và đề nghị Bộ trưởng Tài chính làm rõ là việc giao chỉ tiêu tăng trưởng cho các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong năm 2025 phải đạt từ 8% trở lên để đóng góp vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Tôi muốn hỏi rõ hơn về vấn đề này. Theo báo cáo năm 2023, có 134 DNNN lỗ đến 115.270 tỷ đồng, xấp xỉ 5 tỷ đô la Mỹ. Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp đang chịu rất nhiều áp lực: những hạn chế nội tại của nền kinh tế Việt Nam, tình hình kinh tế khu vực và địa chính trị thế giới phức tạp, khó khăn, và đặc biệt là việc Mỹ áp dụng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Việt Nam lên đến 46%, ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam.

Vậy, xin Bộ trưởng làm rõ thêm: cơ sở nào, căn cứ nào và tính khả thi của việc giao chỉ tiêu tăng trưởng 8% cho các DNNN trong bối cảnh hiện tại? Tôi biết Bộ Tài chính mới quản lý lĩnh vực này trong năm nay. Đây là mong muốn của tôi.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Thứ nhất, hiện nay, Bộ Tài chính mới được giao quản lý 18 tập đoàn, tổng công ty, còn rất nhiều công ty có vốn nhà nước khác đang thuộc các địa phương hoặc các cơ quan khác. Từ góc độ của Bộ Tài chính, chúng tôi yêu cầu tất cả các doanh nghiệp phải tham gia vào mục tiêu tăng trưởng cao của đất nước, bởi Nhà nước đã tạo ra cơ chế rất thông thoáng, gần như cho phép doanh nghiệp tự chủ như doanh nghiệp tư nhân. Ngoài việc thực hiện chức năng được Nhà nước giao, doanh nghiệp cần rõ ràng về mục tiêu kinh doanh và không thể đạt tăng trưởng dưới 8%. Do đó, mục tiêu 8% được đặt ra để tất cả các doanh nghiệp phải có nhận thức, phải cố gắng, và đồng hành cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Thứ hai, hầu hết các doanh nghiệp mà Bộ Tài chính hiện đang quản lý đều là những doanh nghiệp tương đối tốt. Qua rà soát, chúng tôi nhận thấy các doanh nghiệp này hoàn toàn có khả năng triển khai thành công kế hoạch kinh doanh với mức tăng trưởng 8%. Cùng với đó, bản thân các doanh nghiệp cũng phải cắt giảm chi phí và quan tâm nhiều hơn đến hoạt động kinh doanh để đạt được mục tiêu này.

Cơ chế đánh giá theo Luật 69 rất rõ ràng và minh bạch: hiệu quả của doanh nghiệp được xác định tổng thể, không phải theo từng dự án. Đây là một thuận lợi lớn. Khi đặt ra mục tiêu 8%, chúng ta cũng xác định đóng góp tổng thể của tất cả các tập đoàn, tổng công ty. Có thể có tập đoàn không đạt, nhưng cũng sẽ có những tập đoàn vượt chỉ tiêu, để bình quân chúng ta đạt tăng trưởng 7-8%, từ đó đóng góp chung vào nền kinh tế.

Trách nhiệm của cơ quan đại diện vốn chủ sở hữu – Bộ Tài chính – là rất quan trọng. Chúng ta vừa phải theo dõi, giám sát, vừa phải kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, tạo động lực khuyến khích họ cống hiến, đặc biệt là những người đại diện vốn mà chúng ta cử đi. Chúng ta có cơ chế đánh giá rất rõ ràng, khách quan: nếu không đạt mức độ nào sẽ bị nhắc nhở, bị trừ lương, hoặc bị xem xét trách nhiệm nghiêm khắc.

Do đó, tất cả các doanh nghiệp đều phải hoạt động rất công khai, minh bạch và có cơ chế sòng phẳng. Tôi tin rằng tất cả các tập đoàn, tổng công ty này sẽ đạt được mục tiêu tăng trưởng tối thiểu 8% trong năm 2025, đóng góp vào tăng trưởng chung của đất nước.

Đại biểu Bùi Xuân Thống, Đoàn ĐBQH Đồng Nai: Nhiều đại biểu kiến nghị tăng tỷ lệ điều tiết, phân chia ngân sách trung ương cho các địa phương nhất là sau việc sáp nhập địa giới hành chính nhằm tạo điều kiện các địa phương có thêm có thêm nguồn lực phát triển kinh tế xã hội. Quan điểm của Bộ trưởng và giải pháp về những kiến nghị trên trong thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Về vấn đề tỷ lệ phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đối với tiền sử dụng đất, như tôi đã báo cáo Quốc hội, khi trình bày Luật Ngân sách, Bộ Tài chính đã chủ động tham vấn và lấy ý kiến các địa phương về nội dung dự thảo luật nói chung, đặc biệt là các khoản thu phân chia, trong đó có cả tiền thu sử dụng đất. Theo dự thảo luật, tiền thu sử dụng đất và tiền thuê đất sẽ được phân chia 20% cho ngân sách trung ương (đối với địa phương nhận bổ sung cân đối) và 80% cho ngân sách địa phương. Quy định này được xây dựng trên hai cơ sở.

Thứ nhất, Kết luận 93 của Bộ Chính trị, phấn đấu tăng tỷ trọng thu ngân sách trung ương đến năm 2030 đạt từ 58% đến 60% tổng thu ngân sách.

Thứ hai, Nghị quyết số 18 của Ban Chấp hành Trung ương, về việc có cơ chế điều tiết hợp lý, hiệu quả nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất giữa Trung ương và địa phương. Căn cứ vào tình hình thực tiễn, trên cơ sở phân tích, rà soát lại các khoản thu và đánh giá giai đoạn thực hiện trước đây, chúng tôi nhận thấy để đảm bảo nguồn lực cần thiết thì việc phân chia liên quan đến nguồn thu từ đất là hết sức cần thiết.

Nếu không có sự phân chia này, ngân sách trung ương sẽ không đảm bảo được tỷ lệ như Bộ Chính trị và Trung ương yêu cầu. Vì vậy, chúng tôi rất mong các địa phương sẽ ủng hộ sau khi dự thảo luật được Quốc hội thông qua.

Trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu và đưa ra các giải pháp phù hợp, đặc biệt là đối với các địa phương nhận bổ sung cân đối. Mục tiêu là đảm bảo nguồn ngân sách nhà nước không bị giảm mà còn có mức tăng trưởng hợp lý.

Thực tế cho thấy, ngân sách trung ương trong thời gian qua chủ yếu tập trung đầu tư vào các công trình, dự án trọng điểm, đặc biệt là các dự án liên kết vùng nhằm phục vụ nhu cầu tăng trưởng kinh tế của các địa phương, chứ không vì mục đích nào khác. Ngoài ra, nguồn ngân sách này còn được sử dụng để ứng phó với những biến động bất thường như thiên tai, dịch bệnh, hoặc các nhu cầu cấp thiết khác.

Đại biểu Phan Thị Minh Huệ, Đoàn ĐBQH Sóc Trăng: Từ năm 2020 đến nay, Chính phủ đã chỉ đạo triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, và tiền thuê đất cho người dân, doanh nghiệp với tổng quy mô khoảng 900.000 tỷ đồng. Các chính sách này đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ và đánh giá cao từ người dân, doanh nghiệp, khẳng định sự đồng hành kịp thời của Chính phủ nhằm hỗ trợ họ vượt qua khó khăn, nhanh chóng phục hồi sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, bối cảnh năm 2025 và thời gian tới được dự báo còn rất phức tạp, với nhiều khó khăn, thách thức lớn sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất kinh doanh, xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.

Xin Bộ trưởng cho biết, các giải pháp và chính sách thuế, phí nào đang và sẽ tiếp tục được triển khai để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong năm 2025 và thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã nỗ lực tham mưu kịp thời nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn của đại dịch COVID-19 và hậu COVID-19. Những chính sách này đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế và là một trong những yếu tố giúp kinh tế Việt Nam vượt qua những thách thức vừa qua. Khi các chính sách thuế, phí này được áp dụng, doanh nghiệp và hộ kinh doanh sẽ bớt khó khăn, hoạt động mạnh mẽ hơn, từ đó đóng góp trở lại vào ngân sách nhà nước.

Tại kỳ họp này, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội giảm 2% thuế giá trị gia tăng cho sáu tháng cuối năm 2025 và cả năm 2026. Đồng thời, chúng ta sẽ tiếp tục thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2030. Chúng tôi ước tính tổng số tiền hỗ trợ thuế, phí dự kiến năm 2025 sẽ đạt khoảng 204.000 tỷ đồng. Trong 5 tháng đầu năm, chúng ta đã hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân khoảng 88.000 tỷ đồng. Tôi tin rằng các chính sách này sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, hỗ trợ sản xuất kinh doanh và thúc đẩy thị trường trong nước.

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng năm 2025, Bộ Tài chính đang hết sức khẩn trương nghiên cứu và tham mưu trình ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân. Thứ hai là trình Chính phủ để điều chỉnh nghị định về giảm tiền thuê đất năm 2025. Đây là những chính sách tiếp theo nhằm hỗ trợ doanh nghiệp.

Đồng thời, chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi sát tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân để kịp thời tham mưu và đề xuất các chính sách hỗ trợ kịp thời trong trường hợp có những biến động bất thường hoặc khó khăn.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, Đoàn ĐBQH Hưng Yên: Để đạt được mục tiêu tăng trưởng đề ra, đặc biệt là mục tiêu tăng trưởng 10% từ năm 2026, Việt Nam cần nguồn lực đầu tư rất lớn cũng như phải tăng mạnh hiệu quả đầu tư. Theo kịch bản tăng trưởng dự kiến, vốn đầu tư toàn xã hội hàng năm giai đoạn 2026-2030 phải tăng trưởng rất cao, xấp xỉ 20%, trong khi tốc độ tăng trưởng của chỉ số này trong năm 2024 chỉ đạt 7,5%.

Đồng thời, hiệu quả đầu tư cũng cần được cải thiện một cách mạnh mẽ. Vì vậy, đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp nào để tăng cường huy động và nâng cao hiệu quả của đầu tư, làm nền tảng cho tăng trưởng kinh tế bứt phá trong thời kỳ tới?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Theo dự báo và kịch bản tăng trưởng giai đoạn 2026-2030, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, địa phương xây dựng. Nhu cầu đầu tư phát triển trong giai đoạn tới của chúng ta là rất lớn, chiếm khoảng 40% GDP và đòi hỏi mức tăng trưởng đầu tư hàng năm khoảng 17-20%. Đây là mức tăng rất cao so với con số hiện tại chỉ khoảng 33% GDP. So với thông lệ quốc tế, để đạt tốc độ tăng trưởng trên 10%, tổng đầu tư toàn xã hội phải xấp xỉ 40% GDP.

Điều quan trọng hơn là chúng ta cần đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư, được đánh giá bằng chỉ số ICOR. Hiện nay, ICOR của Việt Nam đang ở mức 6-7 và chúng ta phải phấn đấu giảm xuống 4-5 trong giai đoạn 2026-2030.

Tôi xin báo cáo một số giải pháp chủ yếu để đạt được các mục tiêu này:

Thứ nhất, chúng ta phải phấn đấu dành tối đa nguồn ngân sách cho đầu tư phát triển, mục tiêu là đạt 60% ngân sách hàng năm cho đầu tư phát triển.

Thứ hai, cần có các giải pháp đột phá và đa dạng để kích hoạt, thu hút tối đa các nguồn vốn từ doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI, vốn ODA và từ nhân dân. Nguyên tắc là vốn ngân sách chỉ đóng vai trò vốn mồi để kích hoạt các nguồn vốn khác. Theo quan điểm cá nhân tôi, bất cứ công trình hay dự án nào mà doanh nghiệp có thể tham gia, chúng ta nên ưu tiên doanh nghiệp tham gia, còn nguồn vốn nhà nước sẽ mang tính chất hỗ trợ, ngoại trừ các công trình an ninh quốc phòng.

Chúng tôi tính toán theo con số giả định quy mô nền kinh tế năm 2025 là 500 tỷ đô la, tức khoảng 5,2 triệu tỷ đồng. Với ngân sách nhà nước giả định là 2 triệu tỷ đồng, chúng ta có thể dành khoảng 1,4 triệu tỷ đồng cho chi đầu tư phát triển. Như vậy, chúng ta còn thiếu 3,8 triệu tỷ đồng cần phải thu hút từ doanh nghiệp. Điều này có nghĩa là vốn ngân sách nhà nước phải đóng vai trò vốn mồi để từ 1,4 triệu tỷ đồng này, chúng ta thu hút thêm 3,8 triệu tỷ đồng nữa, phục vụ cho tăng trưởng kinh tế.

Giải pháp thứ ba là phát triển mạnh mẽ các kênh huy động vốn từ thị trường vốn như cổ phiếu, trái phiếu, các quỹ đầu tư, quỹ tài chính. Một trong những giải pháp quan trọng là chúng ta phải nâng cấp được thị trường chứng khoán trong năm 2025 này.

Thứ tư là tích cực tháo gỡ các khó khăn để đưa các dự án tồn đọng trên cả nước vào vận hành. Hiện các dự án tồn đọng có tổng mức đầu tư rất lớn, lên đến hơn 5 triệu tỷ đồng.

Thứ năm là huy động nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng, đặc biệt là từ hệ thống các ngân hàng thương mại.

Về vấn đề hiệu quả đầu tư, chúng tôi nhận thấy có một số nhóm vấn đề chính. Thứ nhất là nhóm giải pháp về cải cách thể chế và quản lý đầu tư công, nhằm giảm thất thoát, tránh lãng phí trong quản lý vốn, và đảm bảo các quy định pháp luật không chồng chéo, giúp tiết kiệm nguồn lực. Thứ hai là tái cơ cấu nền kinh tế và tối ưu hóa nguồn lực, ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp công nghệ, kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Điều này sẽ giúp tăng năng suất lao động và tránh đầu tư dàn trải. Nhà nước chỉ tập trung vào các công trình hạ tầng thiết yếu.

Thứ ba, cần nâng cao năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo, tăng cường nghiên cứu phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Cuối cùng, cần cải cách hành chính và môi trường đầu tư kinh doanh. Điều này bao gồm việc cắt giảm thủ tục hành chính, chống tham nhũng, lãng phí và cải thiện chỉ số PCI (Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh).

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, Đoàn ĐBQH Bến Tre: Vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài là nguồn lực quan trọng, góp phần bổ sung vốn đầu tư công, đặc biệt cho các dự án hạ tầng giáo dục và y tế. Tuy nhiên, thời gian qua, một số dự án ODA liên tục chậm tiến độ, với tỷ lệ giải ngân 5 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 6,28%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ giải ngân chung của cả nước.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết đâu là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này và giải pháp để khắc phục trong thời gian tới? Trong đó, tôi kiến nghị Bộ trưởng quan tâm đến giải pháp rút ngắn thời gian và đơn giản hóa quy trình, thủ tục giữa nhà tài trợ nước ngoài và Chính phủ Việt Nam.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Về tình trạng giải ngân vốn ODA chậm trễ trong thời gian qua, đúng là có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Đầu tiên, các dự án ODA thường phải thực hiện đồng thời hai thủ tục: theo pháp luật trong nước và theo quy trình của nhà tài trợ, khiến quy định về trình tự, thủ tục còn dài và phức tạp.

Thứ hai, việc chuẩn bị và triển khai các dự án còn nhiều bất cập. Một số dự án chậm giải phóng mặt bằng, thiết kế cơ sở chưa hoàn thiện dù đã được bố trí vốn, dẫn đến phải điều chỉnh hoặc gia hạn hiệp định vay, và chưa đủ điều kiện giải ngân đúng kế hoạch.

Thứ ba, năng lực quản lý dự án ODA tại một số nơi còn hạn chế, từ khâu lập kế hoạch đầu tư vốn. Các cơ quan, đơn vị chưa theo sát, nhiều dự án thiếu kế hoạch vay vốn và vốn đối ứng, dẫn đến không giải ngân được nguồn vốn ODA.

Về giải pháp, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai dự án ODA.

Về mặt thể chế, Bộ Tài chính hiện đang tham mưu trình Quốc hội sửa đổi quy định của Luật Đầu tư công. Đồng thời, chúng tôi cũng đang tích cực triển khai quy trình để trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 114 và Nghị định 20 về quản lý, sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ. Mục tiêu là nhằm tháo gỡ tối đa các vướng mắc về quy trình, thủ tục. Dự kiến, chúng tôi sẽ trình Chính phủ ban hành các nội dung này ngay trong tháng 5. Chúng tôi cũng đã chủ động làm việc với các nhà tài trợ để đơn giản hóa quy trình giải ngân và rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ của các địa phương.

Thứ hai, các địa phương, bộ, ngành được giao dự án cần chuẩn bị kỹ lưỡng và làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư dự án, từ khâu lập dự án, khảo sát, thiết kế, đấu thầu, ký kết hợp đồng cho đến giải phóng mặt bằng và thi công.

Thứ ba, cần nâng cao vai trò, trách nhiệm của cá nhân người đứng đầu các ngành, các địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo dự án. Đồng thời, tăng cường năng lực cho Ban quản lý dự án và đảm bảo đội ngũ cán bộ chuyên môn có kinh nghiệm quản lý dự án, tương tác hiệu quả với các nhà tài trợ. Mục tiêu là đảm bảo các dự án ODA có thời gian thu xếp vốn tối đa không quá 15 tháng.

Đây là mức bình quân chung của một số quốc gia đang có tiến độ giải ngân vốn ODA tốt nhất mà tôi đã tham khảo từ Ngân hàng Thế giới (World Bank). Chúng ta đang phấn đấu tối đa không quá 15 tháng để hoàn tất thủ tục đối với một dự án ODA. Bộ Tài chính đang hết sức nỗ lực để đạt được mục tiêu này.

Đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng: Thực hiện chủ trương của cấp có thẩm quyền, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam. Mục tiêu là kết nối Việt Nam với thị trường tài chính toàn cầu, thúc đẩy thương mại quốc tế, thu hút đầu tư tài chính nước ngoài, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế xã hội.

Đề nghị Bộ trưởng cho biết khó khăn, thách thức trong quá trình xây dựng các cơ chế, chính sách này để triển khai thực hiện có hiệu quả nghị quyết của Quốc hội? Vấn đề đặt ra trong thời gian tới là gì?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Việc xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn và phức tạp, bao trùm nhiều lĩnh vực. Hiện tại, Việt Nam chưa có kinh nghiệm, và khung pháp luật hiện hành còn nhiều khoảng trống so với yêu cầu của một trung tâm tài chính đạt chuẩn quốc tế.

Những khó khăn và thách thức cụ thể bao gồm: Thứ nhất, một trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi một môi trường pháp lý và thể chế hết sức linh hoạt, vượt trội và tiếp cận với chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, điều này hiện đang vướng mắc với các luật hiện hành, đòi hỏi phải có một cơ chế cho phép thí điểm có kiểm soát đi kèm với cơ chế đánh giá chặt chẽ.

Thứ hai, một số chính sách như tự do hóa dòng vốn, giao dịch ngoại hối, hay phát triển các sản phẩm tài chính mới như fintech, tài sản số, giao dịch phái sinh... vẫn còn nhiều ý kiến lo ngại về khả năng kiểm soát rủi ro.

Thứ ba, chúng ta chưa có kinh nghiệm trong việc phối hợp quản lý và điều phối hiệu quả giữa các lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, tư pháp, thuế, hải quan, và công an. Về vấn đề triển khai thực hiện trong thời gian tới, điều đầu tiên là cần ban hành kịp thời các nghị định hướng dẫn.

Để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, chúng ta cần: Thứ nhất, lựa chọn địa điểm và thiết kế mô hình tổ chức quản lý hiệu quả. Thứ hai, xây dựng cơ chế Sandbox để thử nghiệm có kiểm soát các sản phẩm tài chính mới, mô hình ngân hàng số, tài sản mã hóa và tài chính xanh, nhưng vẫn phải đảm bảo nguyên tắc an toàn hệ thống. Thứ ba, đối thoại chính sách với các tổ chức tài chính lớn, chuyên gia quốc tế và các trung tâm tài chính đi trước để tiếp tục hoàn thiện. Cuối cùng, thực hiện chiến lược truyền thông quốc gia, xúc tiến đầu tư, quảng bá Trung tâm Tài chính Việt Nam là điểm đến tin cậy, minh bạch và bền vững. Do thời gian hạn hẹp và nội dung câu hỏi rất dài, tôi xin phép chỉ trả lời ngắn gọn những điểm chính này.

Bộ trưởng Tài chính lần đầu tiên chia sẻ ề việc “hai Bộ về một nhà”

Đại biểu Trần Hoàng Ngân - Đoàn ĐBQH TP. HCM: Trước khi sáp nhập, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thường có quan điểm và mục tiêu khác biệt do chức năng nhiệm vụ khác nhau. Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn ưu tiên tăng trưởng cao, triển khai nhiều dự án với tổng mức đầu tư lớn.

Ngược lại, Bộ Tài chính lại ưu tiên kiểm soát nợ công, đảm bảo cân đối vốn và kiểm soát chi một cách thận trọng. Trong khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng tới các chính sách ưu đãi thuế, thu hút đầu tư và giảm thuế kích cầu, thì Bộ Tài chính lại tập trung chống thất thu thuế, tăng thu ngân sách và giảm chi ngân sách.

Vậy, với tư cách là Bộ trưởng sau sáp nhập, xin Bộ trưởng cho biết, Bộ trưởng có giải pháp gì để đất nước chúng ta vừa đạt được tăng trưởng cao nhưng vẫn duy trì ổn định kinh tế vĩ mô?

Trả lời ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng việc Đảng, Nhà nước và các cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Bộ Tài chính đều xuất phát từ nhu cầu thực tiễn.

Từ nhu cầu này đã hình thành chức năng, nhiệm vụ, và quyền hạn riêng của từng cơ quan nhà nước, bao gồm cả hai Bộ. Do có những ưu tiên khác nhau, việc tìm tòi các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu tăng trưởng và phát triển là tất yếu.

Cần có sự trao đổi, thảo luận để tìm ra cách làm hiệu quả nhất, nhanh nhất và chính xác nhất nhằm giải quyết bài toán phát triển quốc gia. Tất cả đều nhằm thực hiện thành công các định hướng, quan điểm, mục tiêu phát triển mà Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã đề ra, giúp đất nước phát triển nhanh và bền vững, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, và đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế.

Việc hợp nhất hai bộ vừa qua là một chủ trương rất đúng đắn và lớn của Đảng và Nhà nước, đã được Quốc hội quyết nghị nhằm đảm bảo tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và giảm tầng lớp trung gian. Nếu trước đây, việc cân bằng giữa đầu tư và an toàn tài khóa là một quá trình phối hợp giữa hai cơ quan, nay chúng tôi giải quyết bài toán đó trong một thể thống nhất.

Sự thống nhất này mang lại sức mạnh tổng hợp và hiệu quả rõ rệt. Thứ nhất, Bộ Tài chính có một tầm nhìn đồng bộ, toàn diện hơn. Việc hoạch định chiến lược phát triển kinh tế xã hội, quản lý ngân sách và tham mưu phân bổ nguồn lực đầu tư được thực hiện thống nhất, đồng bộ, giúp các quyết sách được đưa ra nhanh gọn, chính xác và không có độ trễ.

Thứ hai, Bộ Tài chính có điều kiện để tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực quốc gia. Vấn đề không chỉ là chi bao nhiêu, mà quan trọng hơn là chi vào đâu để đem lại hiệu quả lớn nhất và hướng dòng vốn đầu tư công một cách tập trung, có trọng tâm, trọng điểm.

Thứ ba, sự hợp nhất giúp Bộ Tài chính chủ động hơn trong việc huy động các nguồn lực cho phát triển. Khi chiến lược đầu tư và kế hoạch tài chính là một, chúng ta có thể xây dựng các kế hoạch vay và trả nợ công một cách chủ động, linh hoạt. Điều này vừa đáp ứng nhu cầu vốn cho các dự án, vừa đảm bảo an toàn nợ công trong dài hạn.

Có thể thấy, sự hợp nhất này nhằm tạo ra một tư duy điều hành mới, hiệu quả hơn: tăng trưởng nhanh nhưng bền vững, đầu tư phải có hiệu quả, và kỷ luật tài khóa chính là nền tảng vững chắc cho sự phát triển thịnh vượng.

Cố tình nhận tiền mặt, không xuất hóa đơn điện tử là vi phạm pháp luật

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, chất vấn: Vừa qua một số hộ kinh doanh phản ánh thu thuế thông qua hóa đơn điện tử nên lúng túng. Đáng lo ngại, một số hộ tư thương lách luật là chỉ thu tiền mặt, không xuất hóa đơn với lý do khách hàng không cần.

Vậy, cơ quan thuế giải quyết tình huống này thế nào, không xuất hóa đơn thì có phải trốn thuế?

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, triển khai hóa đơn điện tử với hộ kinh doanh đã có nhiều vướng mắc. Tuy nhiên Cục Thuế đã cố gắng phối hợp chính quyền địa phương hướng dẫn, giải thích để hộ kinh doanh thực hiện.

“Cục Thuế đã báo cáo là chưa phạt ai về việc không tuân thủ quy định xuất hóa đơn và triển khai hỗ trợ tối đa. Sau này, khi triển khai hộ kinh doanh nếu cố tình vi phạm mới tiến hành xử phạt” – Bộ trưởng Thắng cho biết.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc nhận tiền mặt, không xuất hóa đơn điện tử không phải là phổ biến chỉ phát hiện một số trường hợp. Đây là hành vi vi phạm pháp luật về thuế, nên cơ quan chức năng sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan để tuyên truyền, làm sao chấm dứt hành vi này.

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông nêu thực tế, kinh tế tư nhân tuy đông nhưng chưa mạnh, với nguyên nhân chính được cho là do thể chế pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo, tạo thành điểm nghẽn. Điều này đã cản trở sự phát triển thuận lợi của khu vực này.

Tại kỳ họp thứ IX, Quốc hội đã ban hành các Nghị quyết 197, 198 và tiến hành ban hành mới, sửa đổi một số luật có liên quan. Như vậy, về mặt thể chế, các vấn đề cơ bản đã được giải quyết. Theo tôi, vấn đề còn lại là việc tổ chức triển khai thực hiện để chính sách đi vào cuộc sống.

Ông Mai đặt vấn đề là để thực thi triển khai các chính sách của Nhà nước, những luật nào cần được sửa đổi và số lượng cụ thể là bao nhiêu?

Bộ trưởng có giải pháp nào để thể chế pháp luật thực sự trở thành “đột phá của đ

×