Ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, nhìn từ các mô hình sản xuất lớn ở Sơn La

Theo Quyết định 150/QĐ-TTg năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam hướng tới nền sản xuất nông nghiệp có trách nhiệm, hiện đại, hiệu quả và bền vững; phát triển nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn, phát thải các-bon thấp, thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Mục tiêu đến năm 2030, giảm phát thải khí nhà kính 10% so với năm 2020. Theo đó, từng bước giảm dần sức ép của phát triển kinh tế-xã hội với môi trường bằng các giải pháp như: chấm dứt lạm dụng hóa chất, nguyên vật liệu tổng hợp, khó phân hủy; tạo điều kiện tái tạo các nguồn tài nguyên cơ bản như đất, nước, năng lượng; đẩy mạnh chế biến sâu, tận dụng phụ phẩm nông sản để chủ động xử lý ô nhiễm ngay tại nguồn...

Ngày 7/6/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam” nhằm tạo đột phá trong phục hồi kinh tế và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050.

Để thực hiện mục tiêu này, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã xây dựng nhiều đề án để thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn. Đây là cơ sở để các địa phương bắt tay vào phát triển các mô hình sản xuất mới.

Mô hình nông nghiệp tuần hoàn ở Sơn La

Nông nghiệp tuần hoàn là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín, thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học vào sản xuất. Các chất thải, phế phụ phẩm sẽ được tái chế quay lại làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình nuôi trồng chế biến nông, lâm, thủy sản, tạo sản phẩm an toàn, chất lượng cao, tiết kiệm chi phí, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ sinh thái và sức khỏe con người.

Gác lại những công việc bộn bề, ông Nguyễn Minh Đức, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Tiến dẫn chúng tôi thăm xưởng chế biến cà phê tại bản Sẳng, xã Chiềng Xôm, thành phố Sơn La và giới thiệu: Công ty có xưởng chế biến cà phê công suất 15.000 tấn quả cà phê tươi/năm và xưởng chế biến cà phê thóc - cà phê nhân tại tổ 5, phường Quyết Tâm, công suất 20.000 tấn/năm; chế biến sâu khoảng 80-100 tấn/năm, mỗi năm thải ra hàng chục nghìn tấn vỏ cà phê.

Giải quyết bài toán này, doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn vào sản xuất, bảo đảm không có thành phần nào của quả cà phê bị loại bỏ. Công ty CP Tập đoàn Minh Tiến đã đầu tư công nghệ mô hình kinh tế tuần hoàn, tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường. Cuối năm 2023, Công ty đưa đến tay người tiêu dùng những sản phẩm ấn tượng được làm từ vỏ trấu cà phê, như bao bì sinh học, túi tự hủy, dao, thìa dĩa... góp phần bảo vệ môi trường sống.

Vấn đề bảo vệ môi trường trong sơ chế, chế biến cà phê luôn được Công ty quan tâm, chú trọng; tuyên truyền các hộ liên kết sản xuất triển khai các mô hình xử lý nước thải cà phê, không thải trực tiếp ra môi trường. Đồng thời, tăng cường đầu tư vào khoa học công nghệ tại nhà máy, xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ về xả thải tại nhà máy nhằm bảo vệ nguồn nước; xây dựng hệ thống tái sử dụng vỏ cà phê, xử lý khí đốt tạo nên luân chuyển tài nguyên, tránh tiêu tốn và lãng phí.

Công ty xây dựng xưởng sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh tại xã Chiềng Xôm theo mô hình kinh tế tuần hoàn; phân bón hữu cơ vi sinh cung cấp cho vùng trồng cà phê Mai Sơn và thành phố Sơn La. Các nhà máy chế biến cà phê có hệ thống xử lý nước thải, sử dụng nước hồi lưu tiết kiệm được nước; sử dụng vỏ trấu cà phê để làm nhiên liệu sấy cà phê, với công nghệ lọc khói bụi trước khi thải ra môi trường.

Chúng tôi ghé thăm những nương cà phê của HTX nông nghiệp Co Sâu, xã Chiềng Mai, huyện Mai Sơn, thấy rõ thành quả của HTX khi ký hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Tiến. Ông Quàng Văn Hồng, thành viên HTX, vui vẻ nói: Từ vụ cà phê năm 2022 đến nay, 21 thành viên HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ 100% sản phẩm và có hỗ trợ giá khi cà phê trên thị trường giảm sâu với Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Tiến.

Được doanh nghiệp hỗ trợ giống, phân bón, tập huấn kỹ thuật trồng cà phê theo quy trình VietGAP, năm nay, 23 ha cà phê của gia đình ông Hồng phát triển tốt, được mùa, lại được bao tiêu đầu ra nên thu nhập của người trồng cà phê nâng lên. 

Còn tại Công ty cổ phần Mía đường Sơn La, với công suất 5.000 tấn mía/ngày và khoảng 600.000 tấn mía/vụ, thải ra hàng chục nghìn tấn bã mía và bã bùn mía mỗi năm. Giải quyết bài toán này, Công ty sử dụng công nghệ sinh học biến phế thải, rác thải thành nguyên liệu đầu vào trong sản xuất.

Ông Trần Ngọc Hiếu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Mía đường Sơn La cho biết: Bã mía thải ra trong quá trình chế biến được Công ty sử dụng một phần làm nhiên liệu đốt phát điện cho nhà máy, giảm nhiên liệu, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Bên cạnh đó, Công ty có một phân xưởng chế biến với dây chuyền sản xuất phân vi sinh từ 5.000-6.000 tấn phân bùn ủ men dùng cho bón thúc và bón lót vùng nguyên liệu mía và 3.000-4.000 tấn tro lò bón cho cây mía, rau, cây ăn quả. Sản xuất khép kín, tuần hoàn giúp Công ty tiết kiệm tối đa chi phí, bảo vệ môi trường sinh thái.

Ngoài 2 mô hình kinh tế tuần hoàn trên, tỉnh Sơn La còn có các mô hình ứng dụng khác, như: Công ty cổ phần giống bò sữa Mộc Châu sử dụng toàn bộ thân, lá của cây ngô sinh khối làm nguyên liệu đầu vào cho nhà máy sản xuất thức ăn cho bò sữa; sản xuất phân bón sử dụng phế phụ phẩm của ngành chăn nuôi làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất phân bón hữu cơ.

Nhiều doanh nghiệp, HTX sử dụng phế phụ phẩm của ngành trồng trọt để đốt sinh nhiệt phục vụ sản xuất điện, sấy nông sản, làm than sinh học phục vụ sản xuất tinh bột sắn, đốt lấy tro sử dụng làm nguyên liệu sản xuất phân bón...

Mô hình nông nghiệp tuần hoàn còn khá mới mẻ với nông dân, nhưng thực tế rất đơn giản, bất cứ nông dân nào cũng có thể áp dụng. Trong hệ thống này, chất thải chăn nuôi sử dụng phục vụ cho trồng trọt; phế phụ phẩm trong trồng trọt sử dụng thức ăn chăn nuôi. Việc tạo ra sản phẩm an toàn, tiết kiệm chi phí và giảm ô nhiễm môi trường là điểm khác biệt giữa nông nghiệp tuần hoàn với nông nghiệp truyền thống.

Phát triển nông nghiệp tuần hoàn là cơ hội để phát triển nhanh và bền vững

Tỉnh Sơn La có nguồn phế phụ phẩm vô cùng lớn với hàng triệu tấn/năm như: rơm, rạ, cỏ, bã mía. Toàn tỉnh có trên 8 triệu con gia súc, gia cầm được nuôi theo quy mô trang trại, gia trại. Trong kế hoạch phát triển nông nghiệp, tỉnh Sơn La đặt ra mục tiêu: Tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất nông nghiệp bền vững; xây dựng nền nông nghiệp hiện đại; đẩy mạnh phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản... Theo đó, nông nghiệp tuần hoàn là điểm nhấn trong việc tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh.

Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Sơn La, cho biết: Ngành Nông nghiệp và PTNT đang chỉ đạo các đơn vị trong ngành xây dựng các mô hình. Đồng thời giới thiệu, tuyên truyền các mô hình điển hình trong phát triển kinh tế tuần hoàn, nhất là việc sử dụng phế, phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp để tái sản xuất; từ đó nhân rộng mô hình, tạo phong trào sâu rộng phát triển nông nghiệp của tỉnh. Quan trọng nhất là nhân dân nhận thức được việc tái sử dụng các sản phẩm hữu cơ trong sản xuất đem lại môi trường trong lành.

Phát triển kinh tế nông nghiệp tuần hoàn là cơ hội để phát triển nhanh và bền vững, không chỉ đạt mục tiêu kinh tế, xã hội, môi trường, còn giúp ứng phó với biến đổi khí hậu đang diễn biến ngày một phức tạp như hiện nay. Đây là xu thế tất yếu, là nội dung đang được tỉnh Sơn La đặc biệt quan tâm, định hướng để phát triển xanh, nhanh và bền vững, trở thành trung tâm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của vùng Tây Bắc.

×