Vì sao hơn 10 triệu con cá trích biến mất trong vài giờ?

Năm ngoái, biển Barents ghi nhận một hiện tượng đặc biệt hiếm gặp. Hàng triệu con cá trích tập trung với mật độ dày đặc để đẻ trứng, tạo thành một đàn cá khổng lồ kéo dài hàng cây số. Mục tiêu ban đầu của đàn cá trích là bảo vệ nhau theo chiến thuật “nhiều sẽ an toàn hơn”. Tuy nhiên, chính sự tập trung quá lớn này lại biến chúng thành mục tiêu rõ ràng cho kẻ săn mồi đáng gờm nhất trong khu vực: cá tuyết Đại Tây Dương.

Ngay khi mặt trời bắt đầu mọc, một đàn cá tuyết khổng lồ đã tổ chức một cuộc tấn công phối hợp. Trong vòng chưa đầy một buổi sáng, khoảng 2,5 triệu con cá tuyết đã tiêu thụ hơn 10 triệu con cá trích, chiếm gần một nửa đàn cá ban đầu. Cuộc tấn công khiến mặt nước chuyển động dữ dội và tạo thành “bữa tiệc máu lạnh” giữa đại dương giá buốt. Các nhà khoa học mô tả đây là sự kiện săn mồi dưới biển lớn nhất từng được quan sát và ghi lại bằng công nghệ hiện đại.

Nhóm nghiên cứu đến từ Viện Công nghệ Massachusetts và Na Uy đã sử dụng hệ thống Cảm biến Từ xa Sóng dẫn Âm thanh Đại dương (OAWRS) để theo dõi sự kiện. Công nghệ này cho phép quan sát chuyển động của cá trên phạm vi hàng trăm cây số bằng cách thu nhận và phân tích âm thanh phát ra từ bong bóng bơi trong cơ thể cá. Giáo sư Nicholas Makris, trưởng nhóm nghiên cứu, giải thích rằng tiếng kêu trầm của cá tuyết và tiếng the thé của cá trích giúp họ phân biệt hai loài trong quá trình di chuyển và va chạm.

Ông Makris cho biết: “Đây là lần đầu tiên chúng tôi có thể theo dõi một cuộc săn mồi với quy mô và tốc độ khủng khiếp đến vậy. Chỉ trong vài giờ, hệ sinh thái tại một điểm nóng có thể thay đổi hoàn toàn.” Dữ liệu từ OAWRS cho thấy mật độ cá trích đã giảm mạnh chỉ trong vài giờ đồng hồ sau khi cuộc tấn công bắt đầu, khiến vùng biển trở nên trống rỗng một cách bất thường.

Dù sự kiện trên không ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ quần thể cá trích ở Bắc Cực, các nhà khoa học cho rằng nó thể hiện một xu hướng đáng lo ngại. Cá trích là một mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn biển. Sự sụt giảm đột ngột về số lượng loài này có thể làm đảo lộn chuỗi thức ăn, ảnh hưởng đến nhiều loài cá, chim biển và động vật có vú biển khác.

Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi lộ trình di cư và sinh sản của cá trích. Khi băng tan ở Bắc Cực, cá trích buộc phải di chuyển xa hơn để tìm vùng nước phù hợp đẻ trứng. Điều này khiến chúng dễ bị tổn thương hơn trước các đợt tấn công quy mô lớn như đã thấy tại biển Barents. Việc không còn nơi sinh sản an toàn khiến quần thể này phải đối mặt với rủi ro suy giảm nhanh chóng nếu các sự kiện tương tự tiếp tục diễn ra.

Ông Makris nhấn mạnh: “Những điểm nóng sinh thái có thể biến mất nhanh chóng nếu khí hậu tiếp tục thay đổi và con người gia tăng khai thác tài nguyên biển. Khi một đàn cá lớn cuối cùng biến mất, sự sụp đổ của toàn bộ quần thể là điều không thể tránh khỏi.”

Nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục sử dụng công nghệ OAWRS để theo dõi các loài cá khác trong tương lai. Họ đặt mục tiêu phát hiện các dấu hiệu suy giảm trước khi quá muộn. Việc giám sát âm thanh và hành vi đàn cá có thể giúp dự đoán những cú sụp đổ sinh thái và đưa ra cảnh báo kịp thời cho các cơ quan bảo tồn.

×