Thiên nhiên ưu đãi với hệ sinh thái đa dạng và phong phú, là nơi giao thoa giữa nước ngọt, nước lợ và nước mặn đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loài cá tự nhiên sinh trưởng và phát triển ở vùng đất Cà Mau.

Các loài cá ngon, cá đặc sản, trong đó có loại cá ngát sông ở Cà Mau đã góp phần mang đến nguồn lợi thủy sản dồi dào và đa dạng các loại cá ngon, đặc sản.

Cà Mau-vùng đất sản vật, đặc sản, vùng đất các loại cá ngon

Hệ thống sông ngòi, kênh rạch ở tỉnh Cà Mau chằng chịt, dày đặc. Tỉnh Cà Mau có mạng lưới sông ngòi, kênh rạch dày đặc, cung cấp nguồn nước và môi trường sống phong phú cho nhiều loài cá nước ngọt và cá nước lợ.

Tỉnh Cà Mau là một trong số ít các tỉnh ven biển Đông có vùng đất ngập mặn rộng lớn.

Rừng ngập mặn Cà Mau là một hệ sinh thái đặc biệt, nơi trú ngụ và sinh sản của nhiều loài cá đặc trưng của vùng nước lợ và cá nước mặn.

Môi trường tự nhiên với vô số sông, kênh, rạch đan xen đa dạng ở Cà Mau đã cung cấp nguồn thức ăn dồi dào cho các loài cá, từ các loài động vật phù du, giáp xác nhỏ đến các loài cá nhỏ hơn.

Sự giao thoa giữa các môi trường nước ở tỉnh Cà Mau cũng là điều kiện quan trọng để vùng đất này có nhiều sản vật, trong đó có các loại cá đặc sản như cá ngát, cá lòi lòi, cá dứa, cá nâu...

Vùng cửa sông, ven biển là nơi giao thoa giữa nước ngọt và nước mặn, tạo ra môi trường sống lý tưởng cho các loài cá có khả năng thích nghi với sự thay đổi độ mặn.

Một lý do quan trọng để đến nay tỉnh Cà Mau vẫn là vùng đất của đặc sản, nhất là cá đặc sản là ít chịu tác động của ô nhiễm công nghiệp.

So với một số vùng khác, Cà Mau vẫn giữ được môi trường tự nhiên tương đối trong lành, ít chịu tác động của ô nhiễm công nghiệp, giúp các loài cá phát triển khỏe mạnh và giữ được hương vị tự nhiên.

Đây là loài cá ngát, loại cá ngon mà cũng là loại cá nguy hiểm khi đánh bắt. Cá ngát là đặc sản Cà Mau. Ảnh: Chín Mừng.

Các loại cá đặc sản Cà Mau (bao gồm cá nước ngọt và cá nước lợ, cá nước mặn) như cá ngát, cá lóc đồng, cá kèo, cá thòi lòi, cá dứa, cá nâu, cá chẽm...

Cá ngát sông Cà Mau có thịt trắng như thịt gà ta, dai, ngọt, thường được dùng để nấu canh chua, kho tiêu.

Cá lóc đồng sống trong môi trường tự nhiên ở Cà Mau khác với cá lóc nuôi "một trời một vực".

Cá lóc đồng tự nhiên thường thấy ở các huyện và vùng của tỉnh Cà Mau như huyện U Minh; huyện Thới Bình; huyện Trần Văn Thời và các vùng đất thấp khác.

Vùng U Minh Hạ nổi tiếng là "thủ phủ" của cá đồng, bao gồm cả cá lóc đồng tự nhiên. Thới Bình cũng là một vùng đất trù phú về cá đồng, đặc biệt cá lóc đồng. Mắm cá lóc Thới Bình là một đặc sản nổi tiếng của huyện. Huyện Trần Văn Thời cũng là một trong những huyện có nguồn lợi cá đồng tự nhiên đáng kể ở Cà Mau.

Thịt cá lóc đồng thơm, ngọt, chắc, thường được nướng trui, kho tộ, nấu canh chua.

Trên thị trường, hay ngay tại các chợ lớn ở Cà Mau, cá ngát bao giờ cũng là cá đặc sản, bán giá cao. Ảnh: Chín Mừng.

Cá kèo Cà Mau thịt béo, mềm, ngọt, thường được nướng muối ớt, kho rau răm, nấu lẩu mắm. Cà Mau có loài cá thòi lòi đặc sản "bá cháy". Đây là loại cá đặc biệt có khả năng sống trên cạn, thịt dai, ngọt, thường được nướng muối ớt, kho tiêu.

Nói đến cá đặc sản Cà Mau thì phải nói đến cá cá dứa có thịt thơm nhẹ mùi lá dứa, béo, thường được kho, nấu canh chua hoặc làm khô.

Cá ngát Cà Mau-loài cá ngon mà cũng là loài cá nguy hiểm

Cá ngát (tên khoa học: Plotosus canius) là một loài cá da trơn thuộc họ Cá ngát (Plotosidae). Cá ngát có thân hình thon dài, giống như lươn, da trơn không vảy, thường có màu xám đen ở lưng và trắng bạc ở bụng.

Điểm đặc trưng của loài cá ngát là có 4 đôi râu (tổng cộng 8 râu) quanh miệng. Vây lưng thứ hai, vây đuôi và vây hậu môn của cá đặc sản này nối liền nhau tạo thành một vây liên tục duy nhất.

Cá ngát có hai ngạnh cứng nhọn ở hai bên mang, chứa nọc độc có thể gây đau nhức dữ dội cho người bị đâm phải. Tuy nhiên, thịt cá ngát rất thơm ngon, béo ngậy và giàu dinh dưỡng.

Cá ngát là loài cá phân bố rộng ở khu vực Ấn Độ Dương, Tây Thái Bình Dương, từ Nhật Bản đến Úc và Fiji. Tại Việt Nam, chúng sống chủ yếu ở vùng nước lợ của các cửa sông, ven biển và các kênh rạch ở Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó có tỉnh Cà Mau. Cá ngát cũng có thể sống ở vùng nước ngọt sâu trong nội địa.

Cá ngát là loài ăn tạp thiên về động vật đáy. Thức ăn của cá ngát bao gồm động vật thân mềm, giáp xác, cá nhỏ, mùn bã hữu cơ và các loài động vật không xương sống khác.

Cá ngát-đặc sản Cà Mau chế biến thành nhiều món ngon, trong đó có món canh chua cá ngát. Ảnh: Dương Mỹ Nương.

Loài cá đặc sản hiếm có này sử dụng râu để tìm kiếm thức ăn ở tầng đáy. Cá ngát có tập tính đào hang để trú ẩn và sinh sống. Hang của cá ngát thường sâu và có nhiều ngách, thường được đào ở ven bờ, cách mặt nước khoảng 30cm khi thủy triều xuống.

Mỗi hang cá ngát thường có một cặp cá sinh sống. Cá ngát có thể di cư giữa môi trường nước ngọt và nước lợ tùy theo giai đoạn sinh trưởng và mùa vụ.

Mùa sinh sản của cá ngát ở Việt Nam thường diễn ra từ tháng 2 đến tháng 8 âm lịch, tập trung cao điểm vào tháng 5 đến tháng 7.

Ở Cà Mau, cá ngát sinh sống nhiều ở các tuyến sông rạch, cửa biển, ao đầm nuôi tôm và các khu rừng ngập mặn

Đây là những môi trường nước lợ và mặn phù hợp với đặc tính sinh học của loài cá này. Người dân Cà Mau thường đánh bắt cá ngát bằng các phương pháp như câu, lưới và đặt rọ ở những khu vực này.

Những huyện như Năm Căn, Ngọc Hiển, Đầm Dơi có hệ thống sông ngòi, kênh rạch đổ ra biển, cùng với diện tích rừng ngập mặn lớn, tạo môi trường sống lý tưởng cho cá ngát. Đ

Đặc biệt, khu vực sông Cửa Lớn và các cửa biển lân cận thường được nhắc đến là nơi có nhiều cá ngát.

Mặc dù cá ngát ưa thích môi trường nước lợ như cửa sông, vùng ngập mặn, chúng vẫn có thể sinh sống ở các kênh rạch nước ngọt sâu trong nội địa, đặc biệt là những nơi gần cửa sông hoặc có sự xâm nhập nhẹ của nước mặn vào mùa khô. Ngoài ra cá ngát cũng thường xuất hiện và sinh sống trong các ao đầm nuôi tôm ở Cà Mau.

Cá ngát phân bố khá rộng rãi ở các vùng nước lợ và mặn của Cà Mau, đặc biệt là ở các huyện ven biển như Năm Căn, Ngọc Hiển, Đầm Dơi và khu vực sông Cửa Lớn cùng các kênh rạch lân cận.

Cá ngát được xem là loài cá có thể gây nguy hiểm cho con người khi đánh bắt chủ yếu là do chúng sở hữu hai ngạnh cứng nhọn ở hai bên mang, có chứa nọc độc. Đây là cơ chế tự vệ của chúng khi bị đe dọa.

Dưới đây là các nguyên nhân khiến người ta nhận định cá ngát là loài cá ngon, cá đặc sản nhưng cũng là một trong những loài cá nguy hiểm khi đánh bắt.

Cá ngát có 2 ngạnh sắc nhọn. Hai ngạnh này rất cứng và nhọn, có thể dễ dàng đâm xuyên qua da người nếu không cẩn thận khi bắt hoặc xử lý chúng.

Để bắt được loài cá ngát-cá ngon cũng là loại cá nguy hiểm, người dân xã Đất Mới, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau phải đi theo nhóm, ít nhất là 2-3 người. Ảnh: Vũ Trân (Báo Cà Mau).

Bên trong các ngạnh này có chứa các tuyến nọc độc. Khi bị ngạnh cá ngát đâm phải, nọc độc sẽ xâm nhập vào cơ thể gây ra các triệu chứng đau nhức dữ dội.

Vết đâm của cá ngát thường gây ra cơn đau nhức lan tỏa, nóng rát, sưng tấy và có thể kéo dài trong nhiều giờ, thậm chí vài ngày. Mức độ đau có thể khác nhau tùy thuộc vào lượng nọc độc xâm nhập và cơ địa của mỗi người.

Vết đâm từ ngạnh cá ngát có thể gây ra vết thương hở, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng nếu không được xử lý đúng cách.

Một số người có thể có phản ứng dị ứng với nọc độc của cá ngát, dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng hơn như khó thở, buồn nôn, chóng mặt, thậm chí sốc phản vệ trong trường hợp hiếm gặp.

Cá ngát rất khó lường khi đánh bắt. Cá ngát thường trốn trong hang hoặc lẫn trong bùn đất, khiến người đánh bắt khó quan sát và dễ bị chúng tấn công bất ngờ khi chạm phải. Khi cảm thấy bị đe dọa, cá ngát có thể quẫy mạnh và dựng đứng hai ngạnh mang lên để tự vệ, làm tăng nguy cơ bị đâm trúng.

Theo kinh nghiệm săn bắt cá ngát vùng cửa sông của dân ở xã Đất Mới, huyện Năm Căn (tỉnh Cà Mau) thì nhóm phải có 2-3 người trở lên.

Hang cá ngát thường có một cửa chính và 3-4 cửa ngách. Đi bắt cá ngát thường phải 2 hoặc 3 người. Một người lặn đạp, một người giữ vợt, người kia mò xung quanh.

×