Việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp từ năm 2024 sẽ cực kỳ khó khăn

Theo ông Lê Hoàng Châu, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP đã có bước "chạy đà" rất tốt trong 6 tháng qua và bước đầu đã phát huy tác dụng, tháo gỡ phần nào khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. 

Tuy nhiên, việc Điều 3 Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định "ngưng hiệu lực thi hành" đối với các quy định của Nghị định số 65/2022/NĐ-CP liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp, chỉ có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2023 là rất không ổn.

"Tôi đánh giá, việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp từ năm 2024 trở đi sẽ cực kỳ khó khăn", ông Châu nói.

-Ông đánh giá thế nào về tác động của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP với thị trường trái phiếu thời gian qua?

Ông Lê Hoàng Châu: Nghị định số 08/2023/NĐ-CP có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành, cho đến nay mới chỉ thực hiện hơn 6 tháng (từ tháng 3-9/2023), nhưng đã đạt được một số kết quả rất thiết thực, tháo gỡ phần nào khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và các doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Đặc biệt, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP đã giúp "gỡ khó" rất nhiều cho các doanh nghiệp bất động sản, góp phần hỗ trợ cho nền kinh tế và thị trường bất động sản vượt qua khó khăn và đang trong quá trình dần phục hồi trở lại.  

Ngoài ra, ngày 19/7/2023, Bộ Tài chính cũng đã quyết định khai trương "Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ" thuộc Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Hệ thống này đã tạo "sân chơi" để giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ minh bạch, an toàn, lành mạnh, đã tiếp sức và tăng niềm tin cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và các nhà đầu tư trái phiếu, nhất là nhà đầu tư trái phiếu với tư cách cá nhân.  

Tóm lại, HoREA đánh giá, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP đã có bước "chạy đà" rất tốt trong 6 tháng qua.

-Vì sao mới chỉ là "chạy đà", thưa ông?

Ông Lê Hoàng Châu: Thực tế, báo cáo tổng quan về tình hình phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ do HNX công bố, tính đến ngày 8/9/2023, có hơn 122 ngàn tỷ đồng TPDN được phát hành riêng lẻ. Nhiều nhất diễn ra vào tháng 8, với gần 53,2 ngàn tỷ đồng.

Trong đó, các trái phiếu của các doanh nghiệp đại chúng được phát hành nhiều nhất, với hơn 55 ngàn tỷ đồng. Giá trị trái phiếu của doanh nghiệp chưa đại chúng đạt gần 25,5 ngàn tỷ đồng, trong khi các công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) là gần 42 ngàn tỷ đồng.

Có thể thấy, giá trị TPDN phát hành hiện giảm sâu 60% so với cùng kỳ. Giá trị phát hành của nhóm doanh nghiệp đại chúng và chưa đại chúng đồng loạt giảm mạnh. Chỉ nhóm công ty TNHH là tăng mạnh tới 70%.

Việc giá trị TPDN phát hành giảm cho thấy Nghị định số 08/2023/NĐ-CP bước đầu đã phát huy tác dụng, tháo gỡ phần nào khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và chắc chắn sẽ tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong quý IV là giai đoạn cao điểm đáo hạn trái phiếu của cả năm 2023 với tổng giá trị lên đến 65.500 tỷ đồng (không tính các lô trái phiếu đã giãn, hoãn), trong đó có gần 80% là trái phiếu doanh nghiệp bất động sản.

Tuy nhiên, điểm "mấu chốt" nhất của Nghị định số 08 về TPDN lại sắp hết hiệu lực. Cụ thể, Điều 3 Nghị định số 08/2023/NĐ-CP quy định "ngưng hiệu lực thi hành" đối với các quy định của Nghị định số 65/2022/NĐ-CP gồm: Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân; quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu, chỉ có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2023 là rất không ổn.

-Tại sao ngưng hiệu lực của các quy định này là không ổn, thưa ông. Liệu việc phát hành trái phiếu của DN sẽ bị "bít cửa"?

Ông Lê Hoàng Châu: Tại Điều 3 Nghị định số 08/2023/NĐ-CP, quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân, việc này là rất khó. Bởi lẽ hiện nay, thị trường chứng khoán cũng còn khó khăn và năng lực tài chính của không ít nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp đang bị suy giảm, yếu đi.

Thêm vào đó, việc quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu lại càng khó khăn hơn bởi hiện nay, cả nước có quá ít doanh nghiệp tư vấn đánh giá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp.

Hiệp hội chỉ biết được thông tin về một số doanh nghiệp như Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm FiinRatings (FiinRatings), Công ty CP Sài Gòn Phát Thịnh Ratings (SaigonRatings), Công ty TNHH Thông tin tín nhiệm và xếp hạng doanh nghiệp Việt Nam (Vietnam Credit), Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp Việt Nam (CRV), nên Nhà nước cần xây dựng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tạo điều kiện để phát triển nhiều doanh nghiệp tư vấn đánh giá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Vì vậy, tôi cho rằng để từng bước xây dựng hoàn thiện thị trường trái phiếu doanh nghiệp nước ta dần tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế như việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân hoặc phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu thì cần phải có thời gian và thông qua một quá trình chuyển đổi phù hợp.

Trên thực tế, khi Bộ Tài chính lấy ý kiến xây dựng Nghị định số 08/2023/NĐ-CP, HoREA đã có ý kiến góp ý về các quy định này, nhưng do thời gian gấp rút nên đề nghị này chưa được xem xét đưa vào Nghị định.

Tôi không đánh giá việc phát hành trái phiếu của DN sẽ bị "bít cửa", nhưng chắc chắn việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp sẽ cực kỳ khó khăn.

-HoREA có đề xuất thế nào về việc sửa đổi, thưa ông?

Ông Lê Hoàng Châu: HoREA đã có kiến nghị gửi Bộ Tài chính và Thủ tướng Chính phủ, đề nghị xem xét chấp thuận cho gia hạn việc áp dụng Điều 3 Nghị định số 08/2023/NĐ-CP thêm 12 tháng, đến hết ngày 31/12/2024.

Hiện nay, chỉ còn 90 ngày nữa là những quy định này hết hiệu lực, vì vậy rất mong Thủ tướng và Bộ Tài chính quan tâm để góp phần gỡ khó cho thị trường và các DN.

Xin cảm ơn ông!