Vụ 1.623 tấn xỉ độc chôn tại Sóc Sơn, cần làm rõ trách nhiệm quản lý

Quá trình "đầu độc" môi trường ròng rã suốt 1 năm?

Trước đó, thực hiện tổng rà soát, xử lý vi phạm pháp luật tại các cơ sở gây ô nhiễm, khu vực, địa điểm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trên địa bàn Thành phố, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an thành phố (CATP) Hà Nội đã phát hiện cơ sở sản xuất tái chế kim loại chì tại thôn Đông, xã Phù Lỗ, huyện Sóc Sơn có dấu hiệu gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Cụ thể, tại khu đất nông nghiệp ở thôn Đông một lượng lớn xỉ thải độc hại đã được lén lút chôn lấp. Địa điểm này ban đầu là khu ao trũng được san lấp, sau đó dựng xưởng luyện chì hoạt động không phép. Theo kết quả điều tra của Công an TP Hà Nội, cơ sở này đã âm thầm chôn tổng cộng 1.623 tấn xỉ chì – loại chất thải rắn nguy hại đặc biệt – xuống nhiều điểm khác nhau trong khuôn viên xưởng.

Giám định sơ bộ cho thấy: Mẫu xỉ chứa chì, cadimi, asen vượt ngưỡng, gây ô nhiễm nghiêm trọng. Vị trí chôn lấp gần khu dân cư, đe dọa đất, nước ngầm và hệ sinh thái. Người dân canh tác và sử dụng nước giếng khoan trong vùng ô nhiễm suốt nhiều năm, không hề hay biết về mối nguy hiểm tiềm ẩn.

Lạ ở chỗ, hoạt động này diễn ra từ tháng 7/2024, không có bất kỳ giấy phép môi trường nào. Suốt gần một năm, xe tải ra vào, lén lút chôn lấp chất thải độc ngay giữa địa bàn dân cư. Đến tháng 6/2025, sau quá trình điều tra kéo dài, lực lượng công an mới tiến hành khám xét đồng loạt và khởi tố vụ án hình sự về hành vi “Gây ô nhiễm môi trường”. Đến ngày 26/6, bốn đối tượng bị khởi tố, trong đó có hai người Trung Quốc giữ vai trò tổ chức và điều hành.

Toàn bộ khu xưởng sản xuất và các điểm chôn lấp chất thải do đối tượng Nguyễn Phương Hưng (còn gọi là Hưng beo; sinh năm 1969, thường trú tại Phù Lỗ, Sóc Sơn, Hà Nội) quản lý.

Từ tháng 5/2019, Vũ Xuân Đồng (xã Tân Phong, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc) được Hưng giao quản lý việc thuê 6 nhà xưởng với tổng diện tích khoảng 15.000m2. Đồng cho các đối tượng Trung Quốc thuê và thu tiền chuyển cho Hưng, Đồng giữ lại một phần chênh lệch để hưởng lợi.

Nguy cơ tích tụ độc tố từ nguồn nước ngầm là hiện hữu. Đáng lo ngại, hiểm họa này cách trung tâm Hà Nội chỉ hơn 20km, đặt ra cảnh báo khẩn cấp ngay giữa lòng thủ đô.

Dấu hiệu thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Nguyễn Minh Ngọc (Công ty luật The Light) cho biết, cơ quan chức năng đang điều tra, làm rõ hành vi vi phạm và đánh giá mức độ ảnh hưởng đến môi trường. Dù chưa có kết luận chính thức, vụ việc được đánh giá là nghiêm trọng, có thể gây tác hại lớn đến sức khỏe con người, động vật và thực vật trong khu vực ảnh hưởng.

Các đối tượng liên quan có thể đối mặt với trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc theo khoản 3 Điều 235 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Cụ thể, với hành vi chôn lấp chất thải nguy hại từ 5 tấn trở lên, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 1 tỷ đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 3 đến 7 năm. Với khối lượng 1.623 tấn xỉ chì thải, các bị can có nguy cơ chịu mức phạt tối đa là 7 năm tù. Ngoài ra, họ có thể bị phạt bổ sung từ 30 triệu đến 200 triệu đồng và cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

Luật sư Minh Ngọc nhận định, vụ việc không chỉ diễn ra chớp nhoáng mà đã âm thầm tồn tại trong thời gian dài, nhưng lại "thoát" khỏi tầm ngắm của các cơ quan chức năng, đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý đất đai, môi trường của chính quyền địa phương? Dư luận mong mỏi một kết quả điều tra công tâm, minh bạch, không có vùng cấm từ phía CATP Hà Nội.

Theo quy định tại Luật Bảo vệ Môi trường 2020, chính quyền cấp xã có trách nhiệm quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Cụ thể, chính quyền cấp xã phải chỉ đạo, kiểm tra việc kiểm soát ô nhiễm (điểm b khoản 3 Điều 168), tổ chức theo dõi, giám sát chất lượng môi trường (điểm c khoản 3 Điều 168), và kiểm tra, xử lý vi phạm hoặc chuyển giao cho cấp trên (điểm đ khoản 3 Điều 168).

Luật đã quy định rõ, chính quyền địa phương phải giám sát và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm môi trường. Nếu biết mà không xử lý thì có dấu hiệu bao che; nếu không biết thì có thể cấu thành hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 360 Bộ luật Hình sự.

"Trách nhiệm không chỉ thuộc về ngành tài nguyên môi trường, rất khó tin một doanh nghiệp hoạt động không phép, chôn lấp tới 1.623 tấn chất thải độc hại suốt một năm mà chính quyền địa phương lại không hay biết. Điều đó có dấu hiệu của việc thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, còn phụ thuộc vào kết quả điều tra, xác minh của cơ quan chức năng xác định tính chất mức độ vi phạm để kiến nghị hình thức xử lý (nếu có) theo quy định của pháp luật", luật sư Minh Ngọc chia sẻ.

×