Vụ ám sát Charlie Kirk: Chính trị Mỹ lộ rõ vòng xoáy bạo lực đẫm máu và chia rẽ

Thống đốc Utah Spencer Cox gọi việc Charlie Kirk là một “vụ ám sát chính trị rõ ràng”. Tất cả các cựu tổng thống Mỹ còn sống đã gửi lời chia buồn và bàng hoàng đến gia đình Kirk, như một bằng chứng đánh dấu đỉnh điểm của một sự nghiệp thăng tiến nhanh trong chính trường bảo thủ.

Chuỗi bạo lực chính trị liên tiếp

Vụ ám sát Kirk là mới nhất trong chuỗi tấn công bạo lực chính trị tại Mỹ, bao gồm hai vụ ám sát hụt nhằm vào chính ông Trump.

Tháng 6, nữ nghị sĩ bang Minnesota Melissa Hortman (Đảng Dân chủ) và chồng bị sát hại mà thủ phạm là một kẻ giả cảnh sát, kẻ này cũng làm bị thương thượng nghị sĩ bang John Hoffman và vợ.

Tháng 5, hai nhân viên Đại sứ quán Israel bị giết khi rời sự kiện tại Bảo tàng Do Thái Thủ đô Washington. Tháng 4, một kẻ phóng hỏa đốt nhà Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro khi gia đình ông đang ở bên trong.

Những vụ này nằm trong xu hướng bạo lực chính trị kéo dài nhiều năm. Năm 2022, ông Paul Pelosi - chồng của Chủ tịch Hạ viện khi đó là bà Nancy Pelosi, đã bị đánh bằng búa tại nhà riêng ở San Francisco.

Năm 2021, đám đông ủng hộ ông Trump xông vào Điện Capitol, làm bị thương hàng trăm cảnh sát. Năm 2017, nghị sĩ Công hòa Steve Scalise của bang Louisiana bị bắn trong buổi tập bóng chày quốc hội do một nhà hoạt động cánh tả.

Trong bài diễn văn truyền hình tối thứ Tư, ông Trump đổ lỗi cho việc “bôi xấu” những người bảo thủ như Kirk đã kích hoạt “chủ nghĩa khủng bố đang diễn ra tại Mỹ ngày nay”.

Hận thù đảng phái cực đoan

Trong một số nhóm MAGA, nỗi đau trước cái chết của Kirk nhanh chóng chuyển thành giận dữ. Một số nhà hoạt động kêu gọi ông Trump mạnh tay với Đảng Dân chủ và truy tố những người tài trợ cho chính trị cấp tiến ngay từ khi nghi phạm vẫn chưa bị bắt và động cơ chưa rõ.

Nước Mỹ đang trong vòng xoáy bạo lực, bị kích động bởi hận thù đảng phái và cực đoan - Axios nhận xét.

Tương tự, bài viết của PBS cho rằng đối với nhiều người Mỹ, cái chết của Kirk làm dấy lên nỗi sợ hãi ngày càng tăng: Mỹ đang phải trải qua ngày càng nhiều bạo lực chính trị.

PBS dẫn lời nhà khoa học chính trị Robert Pape của Đại học Chicago đã viết trên tạp chí Foreign Affairs: "Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, bạo lực đã trở thành một hiện tượng thường xuyên đáng kinh ngạc trong đời sống chính trị Mỹ".

“Sự ủng hộ bạo lực chính trị đã trở nên phổ biến" - ông nói và cho rằng khó dự đoán tương lai, song "Mỹ sẽ còn một chặng đường gập ghềnh phía trước”.

Làn sóng bạo lực gần đây có gì khác trước

Trên thực tế, nước Mỹ có "một lịch sử dài và đen tối" về bạo lực, "đã ảnh hưởng đến cấp độ cao nhất của nền chính trị đất" - Kevin Boyle, một nhà sử học tại Đại học Northwestern, nói với PBS.

“Hơn một phần ba số tổng thống trong thế kỷ 20 đã bị ám sát, và hai trong số họ đã bị giết” - Boyle nói. Các nhà hoạt động cũng bị tấn công và sát hại.

Trong thời kỳ Jim Crow, nửa đầu thế kỷ 20, người dân thường, đặc biệt là người Mỹ da đen, thường xuyên bị hành hình. Tuy nhiên, các nhà sử học cho rằng sự tương đồng gần nhất với sự gia tăng bạo lực chính trị ngày nay là những năm 1960 và 1970, khi Tổng thống John F. Kennedy, nhà lãnh đạo dân quyền Martin Luther King Jr., và các ứng cử viên tổng thống Robert F. Kennedy và George Wallace bị bắn. Chỉ có Wallace sống sót.

Kevin M. Schultz, một nhà sử học tại Đại học Illinois-Chicago, cho biết mặc dù thủ phạm thường có vấn đề về sức khỏe tâm thần, nhưng dường như họ bị ảnh hưởng bởi thời cuộc chính trị căng thẳng khiến dân chúng chia rẽ.

Tại sao bạo lực chính trị lại xảy ra vào thời điểm này?

Theo PBS, bối cảnh chính trị và hùng biện ngày nay đang bị phân cực mạnh mẽ và bị thúc đẩy bởi sự tức giận, ngờ vực và các thuyết âm mưu. Sẽ dễ dàng hơn để nhắm vào các đối thủ chính trị bằng bạo lực nếu bạn coi họ là "kẻ thù của quốc gia" - Boyle nói.

Sự thù địch này đến từ đâu? Các chuyên gia chỉ ra một số nguồn, bao gồm cả mạng xã hội, đã làm trầm trọng thêm những cuộc tranh luận gay gắt vốn đã tồn tại trong hai thập kỷ trên các chương trình phát thanh và tin tức truyền hình cáp, và "khiến những lời lẽ bạo lực có thể tiếp cận được đông đảo người dân" - Boyle nói.

Schultz cho biết tính ẩn danh của mạng xã hội cũng cho phép mọi người nói mà không phải chịu hậu quả cá nhân, trong khi các thuật toán khuếch đại ngay cả những tiếng nói cực đoan nhất, "khiến các chính trị gia theo đuổi những quan điểm cực đoan hơn nhiều so với hầu hết người Mỹ mong muốn".

Một yếu tố quan trọng khác là sự sẵn có của súng.

Kirk nằm trong số khoảng một chục người thiệt mạng vì súng vào ngày 10/9, theo Kho lưu trữ Bạo lực Súng đạn . Năm 2023, gần 47.000 người chết vì bạo lực súng đạn và khoảng 38% là giết người.

Boyle cho biết: “Thật kinh khủng khi ghét đối thủ chính trị của mình, nhưng việc súng đạn dễ dàng tiếp cận khiến mọi người dễ dàng hành động theo lòng căm thù của mình hơn”.

Trong khi đó, việc thiếu kinh phí cho chăm sóc sức khỏe tâm thần đã khiến những kẻ nguy hiểm hành động mà không bị ngăn chặn.

Bạo lực chính trị nhằm vào cả phe tả và phe hữu

Sau vụ ám sát Kirk, Tổng thống Trump và những người bảo thủ khác đổ lỗi cho cánh tả về tình trạng bạo lực chính trị.

“Trong nhiều năm, những người theo cánh tả cấp tiến đã so sánh những người Mỹ tuyệt vời như Charlie với Đức Quốc xã và những kẻ giết người hàng loạt và tội phạm tồi tệ nhất thế giới” - ông Trump phát biểu trong một thông điệp video.

“Kiểu hùng biện này chịu trách nhiệm trực tiếp cho nạn khủng bố mà chúng ta đang chứng kiến ở đất nước mình ngày nay và nó phải chấm dứt ngay bây giờ”.

Nhưng bạo lực chính trị gần đây đã ảnh hưởng đến cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa.

Năm 2023, Reuters đã xác định được khoảng 200 trường hợp bạo lực chính trị kể từ ngày 6/1/2021.

Có một hiệu ứng lan tỏa. Kleinfeld cho biết khi bạo lực chính trị gia tăng, nó sẽ ảnh hưởng đến tất cả mọi người, bất kể đảng phái chính trị nào.

Kleinfeld nói: "Càng nhiều người biện minh cho bạo lực từ phía mình, thì càng nhiều kẻ mất trí, hung hăng sẽ thực hiện bạo lực từ phía bên đó. Và điều đó càng biện minh cho việc phía bên kia làm điều tương tự".

Ăn mòn nền chính trị Mỹ

Nếu nảy sinh cảm giác rằng không ai an toàn - rằng đời sống công cộng tự thân đã trở thành một “môn thể thao đẫm máu”, điều đó sẽ có tác động ăn mòn đối với chính trị Mỹ - BBC bình luận.

Nhiều nhân vật Cộng hòa và Dân chủ nổi bật, bao gồm các ứng cử viên tổng thống tiềm năng năm 2028, đã cùng nhau lên án bạo lực chính trị và kêu gọi hạ nhiệt lời lẽ.

Nhưng tại Quốc hội tối thứ Tư, một phút mặc niệm dành cho Kirk nhanh chóng chuyển thành cãi vã giữa các nghị sĩ – một dấu hiệu nữa cho thấy căng thẳng phe phái vẫn còn rất cao.

Trong những lời phát biểu đầy xúc động tại một cuộc họp báo, Thống đốc Spencer Cox – người thường xuyên lên tiếng phản đối lời lẽ chính trị quá khích và sự chia rẽ – mô tả một quốc gia sắp kỷ niệm một cột mốc thành lập quan trọng nhưng đang “tan vỡ”.

“Đây có phải là tất cả không?” - ông hỏi. “Đây có phải là điều mà 250 năm đã mang lại cho chúng ta không?”

“Tôi cầu nguyện rằng không phải vậy” - Thống đốc tự trả lời.

×