“Vành đai trắng” cỏ lút đồng hoang

Những ngày giữa tháng 5, chúng tôi tìm về nhà bà Hoàng Thị Chẩm (SN 1950, trú thôn Xuân Long, xã Trung Hải, Gio Linh, Quảng Trị). Trong những năm đất nước còn chia cắt hai bờ giới tuyến, bà là nữ thiện xạ bậc nhất huyện Gio Linh với 9 lần được phong tặng “Dũng sĩ diệt Mỹ”.

Ngược dòng ký ức, bà Chẩm kể ngày 21/7/1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, sông Bến Hải trở thành giới tuyến quân sự tạm thời chia cắt hai miền Nam - Bắc, để hai năm sau sẽ tiến hành cuộc Tổng tuyển cử thống nhất đất nước.

Nhưng với âm mưu chia cắt lâu dài nước ta, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới, đế quốc Mỹ đã nhảy vào xâm lược. Bến Hải - con sông hiền hòa, thơ mộng chảy giữa 2 huyện Gio Linh và Vĩnh Linh bỗng chốc trở thành nhát dao cứa vào lòng đất mẹ, chia cắt đất nước.

Năm 1967, Mỹ đưa quân đốt phá tất cả làng mạc, nhà cửa và dồn dân 3 xã Trung Hải, Trung Giang, Trung Sơn (Gio Linh) lên trại tập trung ở vùng Tân Tường (Cam Lộ), thành lập “vành đai trắng” ở bờ Nam sông Bến Hải, ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam ruột thịt. Chúng tuyên bố “một con kiến cũng không thể sống sót trong vành đai trắng”.

Vậy nhưng, với niềm tin và ý chí thống nhất đã biến thành sức mạnh to lớn để quân và dân Quảng Trị nói chung, huyện Gio Linh nói riêng cùng cả nước đồng lòng sát cánh, vượt qua muôn vàn gian khổ, anh dũng chiến đấu, hy sinh, lập nên những chiến công oanh liệt, đi đến ngày đất nước hoàn toàn thống nhất.

Dẫn chúng tôi thăm cánh đồng trải rộng từ bờ Nam sông Bến Hải đến chân Dốc Miếu, bà Chẩm cho biết, thời “vành đai trắng”, nơi đây hố bom chi chít. Những cơn gió Lào nóng rát mặt khiến đồng khô, cỏ cháy càng làm khung cảnh thêm tiêu điều, xơ xác.

Hoà bình lập lại, từ những mảnh bom, vỏ đạn, nhân dân 3 xã Trung Hải, Trung Sơn, Trung Giang chế thành cái cuốc, cái cày để lấp hố bom, khai hoang phục hoá. Thế nhưng sức người có hạn, lại không có thuỷ lợi nên lúa, khoai ngày đó “nhờ trời”, mưa thuận gió hoà thì có ăn, hạn hán thì mất mùa, đói kém.

Ở vùng trung du, miền núi của huyện Gio Linh chủ yếu là đồi hoang, lau lách vì trong chiến tranh đã bị bom đạn huỷ diệt. Cuộc sống nhân dân từ miền núi đến đồng bằng rất khó khăn, ăn không đủ no, mặc không đủ ấm.

Đổi thay mọi mặt

“Có thực mới vực được đạo”, được sự chỉ đạo, hỗ trợ từ Đảng, Nhà nước, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Gio Linh đã nỗ lực cùng nhau xây dựng các hồ chứa nước Kinh Môn, Hà Thượng…, huy động máy móc cơ giới vào sản xuất. Nhờ vậy, mỗi năm nhân dân các xã Trung Hải, Trung Sơn… sản xuất 2 vụ lúa, năng suất ngày càng cao.

Có cái ăn, quân và dân huyện Gio Linh tiếp tục được Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ phát triển trồng rừng, cao su, hồ tiêu, nuôi trồng thuỷ, hải sản, đóng tàu vươn khơi bám biển… Cuộc sống ngày càng sung túc.

Bà Lê Thị Thanh (SN 1972, trú thôn Bến Hải, xã Trung Sơn, Gio Linh) cho biết, cách đây 20 năm, gia đình bà vẫn còn cảnh chạy ăn từng bữa. Lý do là gia đình bà Thanh chỉ có 3 sào (1.500m2) đất ruộng 1 vụ, không có nước tưới tiêu nên gặp hạn hán, lúa sắp trổ bông bị cháy lá, đành cho trâu, bò ăn.

Nhà bà Thanh có 4ha đất rừng nhưng không có vốn đầu tư. Cuộc sống gia đình bà chủ yếu dựa vào làm thuê, từ bóc vỏ tràm đến rà phá phế liệu chiến tranh, nguy hiểm rình rập.

Năm 2005 và 2006, tỉnh Quảng Trị thực hiện chính sách hỗ trợ người dân xã Trung Sơn vay vốn trồng cao su tiểu điền và rừng tràm. Gia đình bà Thanh đã vay vốn trồng 2ha cao su, 2ha tràm keo.

Năm 2014 đến nay, gia đình bà Thanh thu hoạch mủ cao su. Tuy giá mủ cao su không cao như kỳ vọng nhưng mỗi ngày, gia đình bà Thanh có thu nhập khoảng 300.000 đồng đến 400.000 đồng. Sau 5 đến 7 năm, gia đình bà Thanh thu hoạch cây tràm, có thêm khoản thu khá lớn đến sửa chữa nhà cửa.

Ông Trần Văn Cường – Chủ tịch UBND xã Trung Sơn, cho biết từ ngày cao su cho thu hoạch, nhân dân thôn Bến Hải có cuộc sống ấm no hơn, nhà cửa được xây mới, sửa chữa khang trang, không cần “liều mạng” đi rà tìm phế liệu để kiếm cái ăn.

Không chỉ được cho vay phát triển sản xuất, con trai bà Thanh và nhiều người khác được Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Gio Linh cho vay vốn sinh viên, đi học, nay đã có công việc ổn định.

“Nhờ chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước hỗ trợ vay vốn mà gia đình tôi và rất nhiều hộ dân trong thôn, xã có cuộc sống đầy đủ, ấm no hơn. Kinh tế phát triển, nhân dân trong thôn đoàn kết xây dựng nông thôn mới. Ngày xưa đóng góp mỗi nhà vài chục ngàn đồng để làm đường là rất khó. Nhưng năm 2023, trong thôn phát động làm sân bóng đá, mỗi nhà tự nguyện nộp vài trăm ngàn đồng, có người góp cả triệu đồng” – bà Thanh chia sẻ.

Ông Võ Đức Tình – Hiệu trưởng Trường tiểu học và THCS Trung Sơn cho biết, trước đây cơ sở vật chất nhà trường rất nghèo nàn, cũ kỹ, xuống cấp. Nhờ sự quan tâm của chính quyền các cấp và đóng góp tự nguyện của phụ huynh, con em quê hương, trường được xây mới, sửa chữa, mua sắm trang thiết bị…, đạt chuẩn quốc gia.

Bí thư Huyện uỷ Gio Linh Lê Tiến Dũng cho biết, máu và mồ hôi của đồng bào, chiến sĩ đã thấm vào lòng đất để “vành đai trắng” được hồi sinh. Từ vùng đất một thời “bời bời cỏ lút đồng hoang”, Gio Linh đã đổi thay từng ngày.

Trên những địa danh của một thời chịu sự tàn phá ác liệt của chiến tranh như Cồn Tiên, Dốc Miếu, nay đã bao trùm bởi màu xanh của rừng tràm, cao su, hồ tiêu và những vườn cây trĩu ngọt. 3 xã Trung Giang, Trung Hải, Trung Sơn nay là “vựa lúa” lớn thứ hai của huyện.

Khu tập trung Cửa Việt năm xưa giờ đã là khu đô thị - du lịch sầm uất. Chi khu quân sự Quán Ngang giờ là khu công nghiệp năng động và là Cảng hàng không Quảng Trị. Cầu Cửa Việt, Cửa Tùng duyên dáng bắc qua sông Bến Hải, sông Hiếu Giang như minh chứng sự trỗi dậy, vươn xa của quê hương trong tiến trình hội nhập và phát triển.

Năm 2024, năng suất lúa của huyện Gio Linh đạt 59,0 tạ/ha, khai thác và nuôi trồng 17.946 tấn, thu mua và chế biến gần 30.000 tấn. Từ một thời thiếu đói, nay thu nhập bình quân đầu người huyện Gio Linh đạt gần 80 triệu đồng.

“Những cựu binh bên kia chiến tuyến khi trở lại Hiền Lương – Bến Hải, trở lại vành đai trắng năm xưa đã phải thốt lên rằng, họ thực sự khâm phục ý chí, sức sống mãnh liệt của nhân dân huyện Gio Linh nói riêng, Quảng Trị nói chung” – ông Dũng nói.

Ông Hoàng Nam – Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, cho biết những năm qua tỉnh luôn quan tâm, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới của huyện Gio Linh. Tỉnh đặt mục tiêu đưa huyện Gio Linh đạt chuẩn nông thôn mới trong năm 2025.

×