Xuất khẩu gạo vào EU thua cả Campuchia

Rộng đường vào EU

Tại Hội thảo quốc tế về các quy định đối với xuất khẩu gạo vào thị trường Liên minh châu Âu (EU) do Bộ NNPTNT tổ chức tại TP.HCM hôm 4/11, Phó Cục trưởng Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản - ông Lê Thanh Hòa, cho biết: 9 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo vào châu Âu đạt trên 10,05 triệu USD, tăng 23,49% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, nếu so với tổng nhu cầu nhập khẩu gạo lên đến 2,3 triệu tấn mỗi năm của EU, giá trị 1,4 tỷ Euro năm 2019 thì lượng gạo của Việt Nam vào EU vẫn rất khiêm tốn.

"So với các nước ASEAN khác, xuất khẩu gạo Việt Nam vào EU chỉ bằng 1/6 của Thái Lan, 1/10 Myanmar và 1/4 Campuchia. Đây là thị trường còn nhiều dư địa, dự báo xuất khẩu gạo trong đó có gạo thơm sang EU từ nay đến hết năm dự kiến sẽ tiếp tục tăng dù vẫn chịu tác động từ dịch bệnh Covid-19" - ông Hòa nhận định.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam - ông Đỗ Hà Nam - cho biết thêm: Hai nguồn cung lớn của EU thời gian qua là Campuchia và Myanmar, đang phải chịu thuế suất tuyệt đối đến hết năm 2021. 

Cụ thể là 175 Euro/tấn (2019), 150 Euro/tấn (2020) và 125 Euro/tấn (2021). Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 8, đối với sản phẩm từ gạo, EU cam kết đưa thuế suất về 0% sau 3-5 năm. Ông Nam nhận định cánh cửa vào thị trường EU đối với ngành gạo Việt Nam đang được mở ra.

Theo cam kết EVFTA, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm, gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn chưa xay xát, 30.000 tấn gạo thơm và đặc biệt tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm. Ông Nam cập nhật trong 2 tháng qua, đã có 10 doanh nghiệp nộp đơn xin chứng nhận với khối lượng gần 6.000 tấn gạo thơm. 

"Kỳ vọng xuất khẩu gạo thơm sang EU trong thời gian tới sẽ lạc quan hơn vì đây là cơ hội rất lớn để Việt Nam có thể cạnh tranh trên thị trường này về giá và chất lượng", ông Nam nhận định.

Ông Daniel Dobrev - Tham tán kinh tế và thương mại của Đại sứ quán Bulgaria tại Hà Nội, cho rằng: Bulgaria là quốc gia nhập khẩu gạo quan trọng của Việt Nam. Theo ông, Bulgaria có thể được xem là "trạm trung chuyển" cho Việt Nam xuất khẩu gạo vào EU, bởi thuế thấp nhất trong khu vực, chi phí đóng gói hợp lý và cơ sở hạ tầng tốt.

 "Năm nay, tôi kỳ vọng các công ty của Bulgaria nhờ EVFTA sẽ nhập khẩu khoảng 2.000 tấn gạo từ Việt Nam", ông Daniel Dobrev, nói.

Cần đáp ứng tiêu chuẩn nào?

Dù tiềm năng xuất khẩu gạo vào EU được đánh giá là rất lớn nhưng đây lại là một thị trường khó tính, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt.

Ông Tạ Quang Kiên - quyền Trưởng phòng, chính sách thương mại nông sản (Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản), cho hay:  Theo yêu cầu về gạo thơm xuất khẩu, để được hưởng miễn thuế nhập khẩu của EU theo hạn ngạch, phải có chứng nhận đúng chủng loại được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

Ngoài ra, EU quy định khắt khe đối với chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, bắt buộc cung cấp chứng từ chứng nhận xuất xứ khi làm thủ tục hải quan. Từ tháng 1/2018, Ủy ban châu Âu (EC) quy định mức dư lượng tối đa mặc định chung thuốc bảo vệ thực vật cho phép trong gạo nhập khẩu 0,01 mg/kg.

"EU là thị trường rất khó tính với các yêu cầu về giống, truy xuất nguồn gốc. Việc chứng nhận sẽ thể hiện được chất lượng, uy tín, giá trị và thương hiệu của gạo Việt. Doanh nghiệp phải có chứng nhận Global GAP và phải thay đổi quy trình canh tác, trồng trọt so với trước đây", ông Kiên cho biết thêm.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam - ông Đỗ Hà Nam, cho rằng: Để nắm bắt cơ hội, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần phải nghiên cứu, cải tiến công nghệ và tổ chức dây chuyền sản xuất khép kín theo các tiêu chuẩn quốc tế như HACPP, HALAL hay BRC nhằm đảm bảo khả năng cung ứng sản phẩm phù hợp thị hiếu và yêu cầu khó tính của thị trường cao cấp như EU.

"Nhà nước cũng nên cân nhắc các chính sách mạnh tay nhằm kiểm soát tốt việc sử dụng vật tư nông nghiệp trong quy trình sản xuất lúa, đặc biệt là phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, hỗ trợ thúc đẩy và nhân rộng các quy trình sản xuất thực hành tốt (GAP) để đảm bảo 100% sản phẩm gạo dù xuất khẩu hay tiêu dùng nội địa đều đảm bảo yêu cầu an toàn vệ sinh thực phẩm", ông Nam khuyến nghị.