Ảnh: Làng gốm nghìn năm tuổi ít người biết ở Hà Nội

Làng gốm cổ Kim Lan thuộc huyện Gia Lâm, nằm ở phía đông nam Hà Nội. Theo nhiều nghiên cứu về khảo cổ và lịch sử, nghề gốm ở Kim Lan đã xuất hiện từ rất lâu, có thời kỳ phát triển đến cực thịnh.

Chỉ cách gốm Bát Tràng dòng kênh Bắc Hưng Hải, nhưng làng gốm Kim Lan nức danh một thời lại không được nhiều người biết đến mặc dù Kim Lan cùng với Phù Lãng, Bát Tràng là 3 làng nghề gốm thịnh vượng nhất khu vực phía Bắc.

Các sản phẩm gốm Kim Lan không quá cầu kỳ, chủ yếu phục vụ cho sinh hoạt trong cuộc sống hàng ngày. Bởi vậy, làng Kim Lan được biết đến là nơi sản xuất đồ gốm gia dụng của kinh thành Thăng Long xưa.

Dựa vào các nghiên cứu của nhà khảo cổ Nhật Bản Nishimura Masanari (năm 2001) và đầu năm 2003, khi nhiều nhà nghiên cứu tìm thấy các con kê, mảnh bao nung, đồ gốm sống men, đồ phế phẩm... dấu tích của lò gốm thời Trần còn khá nguyên vẹn. Dựa trên kết quả những lần khai quật trên, các nhà khảo cổ đi đến kết luận: Kim Lan từng là trung tâm sản xuất gốm sứ cổ vào thế kỷ 13-14.

Những người làm gốm ở đây cho biết, nghề làm gốm vất vả, nhưng hiện tại người dân Kim Lan vẫn quyết giữ nghề, 90% người dân ở đây theo nghề gốm.

Gia đình anh Cường (xóm 2, Kim Lan) chuyên sản xuất các lọ gốm. Anh cho biết: "Một ngày làm việc 10 tiếng, công việc tuy vất vả nhưng nó đã ngấm vào máu của mình".

Sau khi lấy gốm từ khuôn, chúng được mang ra ngoài nắng để phơi. Các lò nung gốm thường rất bé, người dân phải chen chúc để qua lại. Hầu hết gốm đều trải qua quá trình nung trong vòng 6 tiếng, nhiệt độ lên tới 1.700 độ.

Từ những nguyên liệu thô này, người thợ phải thực hiện rất nhiều công đoạn chế biến như đánh tan, lọc đất (làm lắng), ép luyện, định hình (nặn, vuốt…).

Một trong những kỹ thuật cổ truyền vẫn được người thợ làng gốm Kim Lan áp dụng là sử dụng đèn soi để sấy khô sản phẩm khi thời tiết có độ ẩm cao.

Điểm đặc biệt của gốm Kim Lan là các sản phẩm không quá cầu kỳ về chi tiết mà tạo được sự tiện dụng, thoải mái cho người sử dụng.

Gốm Kim Lan chính là sự cô đọng những điều tinh túy nhất của con người nơi đây. Bằng bàn tay khéo léo, sự tâm huyết gửi gắm trong từng sản phẩm, người dân làng Kim Lan, cùng với Phù Lãng (Bắc Ninh), Bát Tràng (Hà Nội), đang góp phần làm phong phú, đa dạng và phát triển nghề gốm khu vực phía Bắc nước ta.

Nhiều gia đình khá giả từ nghề gốm.