Bài dự thi "Việt Nam trong tôi": Ngoại tôi và khoảnh khắc hào hùng sau ngày độc lập

Ngoại tôi sinh ra và lớn lên trong một làng quê nhỏ ven sông, nơi những con đường đất đỏ lấm lem dấu chân dân cày. Thời tuổi trẻ, ngoại sống giữa hai làn sóng: một bên là bom đạn, một bên là đói kém và khổ cực. Nhưng hơn tất cả, trong mắt ngoại luôn sáng lên một niềm tin kỳ lạ rằng ngày mai đất nước sẽ độc lập, rằng người dân nghèo sẽ ngẩng cao đầu, không còn cảnh bị áp bức.

Ngoại kể, mùa thu năm ấy, làng quê ngoại rộn ràng chưa từng thấy. Từ những người đàn ông cầm cuốc, người đàn bà cầm liềm, đến đám trẻ chăn trâu, tất cả đều truyền tai nhau tin tức về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. “Người làng tao hồi đó chỉ mong độc lập để được sống làm người đúng nghĩa”, ngoại nói, đôi mắt lấp lánh như vẫn còn thấy những ngày đầu non sông bừng dậy.

Ngày 2/9/1945, ngoại mới mười sáu tuổi. Sáng hôm đó, tiếng loa ở đầu đình làng vang lên rộn rã: “Đất nước ta đã độc lập! Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân! Hồ Chủ tịch đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Ba Đình!”. Lời loa vang lên giữa trời xanh, giữa những cánh đồng vừa gặt, khiến tim người dân quê đập rộn ràng. Ngoại bảo, chưa bao giờ ngoại khóc nhiều như hôm đó. Khóc vì mừng, vì bao nhiêu năm chịu đựng khổ đau, nay được nghe hai chữ “Độc lập” vang lên từ chính đất nước mình. Ngoại và bà con làng kéo nhau ra đình, nơi cờ đỏ sao vàng được treo lên trang trọng. Lá cờ ấy được nhuộm từ vải chàm, may từ bàn tay những người phụ nữ trong làng. Ngoại cũng là một trong số họ. “Tao nhớ như in cái cảm giác chạm vào tấm vải đỏ ấy, tim tao run lên như đang chạm vào một điều thiêng liêng. Khi cắm lá cờ lên cây tre cao trước đình, tao thấy như cả bầu trời cũng đang cúi chào”, ngoại kể với niềm tự hào.

Đêm đó, cả làng thức trắng. Những ngọn đèn dầu được thắp lên sáng rực, từng mái nhà như lung linh trong ánh lửa và tiếng nói cười rộn rã. Đám trai làng tụ tập bên sân đình, gõ trống, dựng cổng chào bằng tre và lá dừa. Mấy bà mấy chị mang bánh nếp, khoai luộc ra chia cho nhau, vừa ăn vừa kể chuyện về tin thắng lợi, về người dân khắp nơi đang đồng loạt đứng lên. Ngoại bảo, tiếng cười đêm ấy vang xa như chưa từng có trong đời. Có cụ già tóc bạc, run run cầm lá cờ, vừa khóc vừa lẩm bẩm: “Cả đời tao mong thấy ngày này…”.

Sáng hôm sau, không khí hội làng như tràn khắp ngõ xóm. Người ta tự tổ chức lễ mừng độc lập bằng những thứ giản dị nhất: một con trâu được mổ chia cho cả làng, một buổi hát những ca khúc cách mạng ngay trên sân đình, trẻ con ríu rít tập đánh trống, phất cờ. Ngoại kể, những người đàn ông khỏe mạnh thì xung phong tham gia đội tự vệ, còn các cô gái như bà lo nấu cơm, đan sọt, may áo quần. “Hồi đó vui lắm, cái vui từ tận trong tim, cứ muốn làm thật nhiều để cống hiến”, ngoại nói, giọng đầy xúc động.

Không có Ba Đình, không có loa phóng thanh lớn nhưng ở vùng quê nghèo, tiếng reo hò vẫn vang vọng như sóng dậy. Người già nâng chén nước chè xanh mời nhau: “Đất nước ta đã có ngày hôm nay!”. Ngoại bảo, chưa bao giờ dân làng cảm thấy gần nhau đến vậy – ai cũng cười, cũng hát, cũng trao nhau những cái bắt tay thật chặt. Nhưng tự do không phải là kết thúc của khó khăn. Ngay sau ngày độc lập, cả làng lại lao vào dựng trường, khôi phục mùa màng, tổ chức đội tự vệ. Ngoại kể, bà cùng các chị em gùi thóc, gùi muối ra tiếp tế cho những đội thanh niên đang chuẩn bị bảo vệ làng. “Tụi tao hồi đó nghèo nhưng thương nhau lắm, ai có gì chia nấy. Có khi chỉ là nắm cơm vắt với muối mè, nhưng cười với nhau là thấy ấm bụng rồi”, ngoại nói.

Năm nay, đất nước kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh. Ngoại đã đi xa nhiều năm, nhưng hình ảnh bà gánh gạo, gấp cờ, thắp đèn dầu trong đêm để thêu sao vàng vẫn in đậm trong ký ức tôi. Đó không chỉ là câu chuyện của một người bà mà là câu chuyện của cả một thế hệ đã sống trọn tuổi trẻ cho Tổ quốc. Mỗi khi nghe Quốc ca, tôi lại tưởng tượng khoảnh khắc 2/9 năm ấy trong lời kể của ngoại. Không khí hừng hực, tiếng hò reo xen tiếng khóc. Có lẽ ngoại đã đứng giữa sân đình, tay nắm chặt chiếc khăn nâu, mắt hướng về lá cờ đỏ sao vàng bay trong gió thu, lòng thầm nhủ: “Từ nay đất nước là của mình, con cháu mình được sống như người tự do”.

Ngoại tôi không biết chữ nhiều, nhưng bà thuộc làu câu nói của Hồ Chủ tịch: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập”. Ngoại bảo, nghe câu đó, bà cảm giác như hàng trăm năm nô lệ bị xé tan, như tất cả nỗi đau, nỗi đói khổ đều tan biến. Mỗi lần tôi hỏi ngoại: “Ngày ấy bà có sợ không?”, ngoại chỉ cười: “Sợ gì, chỉ thấy mình may mắn vì được sống trong một ngày lịch sử. Tao chẳng làm gì to tát, chỉ góp chút sức của con gái nhà quê – nhưng tao thấy mình cũng góp vào ngọn lửa chung”.

Giờ đây, tôi ngồi viết những dòng này khi đất nước đã hòa bình, ấm no. Nhưng trong lòng tôi, hình ảnh ngoại cùng những người dân quê chân lấm tay bùn reo mừng độc lập vẫn như một bức tranh rực rỡ. Nó nhắc tôi rằng tự do hôm nay được đánh đổi bằng bao mồ hôi và máu, bằng niềm tin sắt đá của những người như ngoại, những người đã chứng kiến và góp sức vào mùa thu vĩ đại 1945.

80 năm đã qua, ngọn lửa ấy vẫn cháy trong tôi như một lời nhắc nhở: hãy sống sao cho xứng đáng với những gì ngoại và thế hệ ấy đã gìn giữ.

×