Bình luận
0
Trong sách Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái, Lý Trần Quán được nhắc tới ở thời điểm Nguyễn Huệ với danh nghĩa “phù Lê diệt Trịnh” mang quân ra đánh thành Thăng Long năm 1786. Bị dồn vào thế cùng đường, chúa Trịnh là Đoan Nam vương Trịnh Khải phải “bỏ của chạy lấy người” tới vùng Hạ Lôi, Yên Lãng (Hà Nội ngày nay). Đi theo Trịnh Khải chỉ dăm bảy viên hoạn quan trẻ cùng Nguyễn Noãn (tức Ba Đóm) vốn là con trai của một gia thần trong phủ chúa.
Thân cô thế cô, Trịnh Khải cho Nguyễn Noãn đi tìm Lý Trần Quán, viên Thiêm sai giữa công việc Lại phiên, trước đây vâng đem tờ hịch đi chiêu mộ nghĩa binh và hiện đang tá túc tại khu vực đó nhờ được người học trò cũ là viên tuần huyện Nguyễn Trang che chở. Khi hay tin, Lý Trần Quán đã nói thác với Trang rằng, có quan Tham tụng Bùi Huy Bích tới tránh loạn và nhờ Trang hộ tống đi ra khỏi địa phương.
Tuy nhiên, khi Lý Trần Quán trực tiếp diện kiến Trịnh Khải, ông đã không giấu được sự cung kính làm lộ ra hành trạng thật của chúa. Và điều này không lọt qua được mắt của Nguyễn Trang, vốn trưởng thành lên từ vai trò một tướng cướp. Chính vì thế nên sau khi Lý Trần Quán ra về và Nguyễn Trang mang theo năm mươi thủ hạ đi hộ vệ cho chúa thì chính y đã giở mặt. Sách Hoàng Lê nhất thống chí kể:
“Lúc qua một ngôi nhà mà Quán đã từng ở, Trang giữ chúa trong một căn phòng bỏ không và hỏi:
- Ông có phải là Đoan Nam vương thì cứ nói thực với tôi. Nếu không rồi xảy ra việc gì ông đừng có trách.
Chúa mới đầu còn định giấu giếm, bèn đáp:
- Sao anh lại đoán xằng như vậy? Ta chỉ là quan tham tụng Bùi Huy Bích mà thôi!
Trang nói:
- Ông chớ nói dối người ta. Cái bộ điệu che đậy của chúa tôi nhà ông lúc nãy tôi đã thấy cả rồi, còn che mắt ai được nữa? Từ xưa đến nay, hưng phế là việc thường, ông cũng không thể tránh khỏi, đừng có làm gì nữa cho thêm nhọc mình!
Rồi Trang đưa chúa về nhà. Chúa giận lắm, đổi sắc mặt mà nói:
- Vua chúa phải có mệnh trời. Chính thật Đại nguyên soái Đoan Nam vương là tao đây! Nếu có chết về tay người trong nước thì cũng là mệnh trời. Tha hồ cho mày làm gì thì làm!
Trang bèn sai người đi báo tin cho quân Tây Sơn. Hết thảy những kẻ đi theo chúa đều bị bắt giữ…”.
Khi Lý Trần Quán nghe tin Nguyễn Trang trở mặt phản bội, ông đã tất tả đến tận chỗ chúa, rập đầu xuống đất mà nói:
- Làm lầm chúa đến nông nỗi này, là do tội của tôi cả!.
Và ông cũng đã trách thằng học trò bất nghĩa:
- Chúa là chúa chung của thiên hạ. Mà ta lại là thầy anh. Vua tôi là nghĩa lớn, sao anh nỡ làm như thế?.
Nguyễn Trang với tâm lý tiểu nhân đã cãi lại ông thầy cũ:
- Quan lớn không bảo tôi trước, khiến tôi trót lầm đến gặp chúa. Nếu chúa trốn thoát ở tay tôi, rồi nữa quân Nam đến hỏi tội tôi, liệu quan lớn có thể biện bạch hộ được không? Sợ thầy chưa bằng sợ giặc, yêu chúa chưa bằng yêu thân mình, tôi không để quan lớn làm cho lầm lỡ đâu!
Rồi tiếp đó, Trang bức Lý Trần Quán phải trở về nhà, rồi quát thủ hạ dìu chúa về Thăng Long. Sách Hoàng Lê Nhất thống chí kể tiếp:
“Quán tới lạy chúa, vừa khóc vừa kêu gào rằng:
- Ối trời ơi! Tôi giết chúa tôi rồi, trời có hay chăng?
Chúa an ủi:
- Tấm lòng trung thành của khanh, “cô” đã biết rồi đừng nên tự oán mình như thế!
Quán muốn nèo chúa ở lại chút nữa, nhưng chưa kịp nói thì chúa đã bị Trang đẩy đi rồi…”.
Trịnh Khải trên đường đi, nghĩ mình “hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn” nên đã tìm cách tự sát ngày 27-6 năm Bính Ngọ (1786). Và Nguyễn Trang chỉ đưa được xác của chúa về Thăng Long để quân Tây Sơn phơi ra ngoài cửa Tuyên Vũ để cho thiên hạ cùng biết. Sau đó, quân Tây Sơn cũng khâm liệm chúa đúng theo lễ vua chúa, rồi dùng kiệu rồng đưa ra chôn ở lăng Cung quốc công (nơi chôn Trịnh Cán, người em cùng cha khác mẹ với Trịnh Khải)…
Trong khi đó ở làng Hạ Lôi, cũng theo Hoàng Lê Nhất thống chí, sau lúc bị bắt buộc phải từ biệt chúa, Lý Trần Quán quay về nhà trọ và nói với chủ nhà rằng:
- Bề tôi mà làm lầm vua, tội thật đáng chết! Nếu ta không chết, không lấy gì tỏ được lòng này với trời đất. Vậy hãy sắm cho ta một cỗ quan tài, mười vuông vải trắng, để ta làm theo cái chí của ta.
Chủ nhà hết sức khuyên giải, nhưng Lý Trần Quán vẫn không nghe, nói rằng:
- Ta đã muốn chết, tự khắc còn có những cách khác, nhà ngươi không thể ngăn nổi đâu. Nếu quả là yêu mến ta, thì cứ để mặc ta làm gì thì làm.
Thời gian càng trôi qua thì Lý Trần Quán càng tỏ ra phẫn uất, bồn chồn, và càng quyết liệt bộc lộ ý muốn quyên sinh. Chủ nhà ngăn ông chẳng được, biết lòng trung của ông không thể lay chuyển, đành phải sắm sửa đầy đủ các thứ theo như lời ông đã bảo.
Lý Trần Quán sai đào huyệt ở ngay vườn sau nơi nhà mình ở đặt sẵn chiếc quan tài xuống đó. Lại lấy vải trắng xé ra làm một chiếc khăn đội đầu và một chiếc dây lưng. Sau đó, đội mũ mặc áo chỉnh tề, hướng về phía nam lạy hai lạy. Lạy xong, lại bỏ mũ, lấy khăn trắng chít lên đầu, lấy dải lưng trắng thắt ngang lưng; rồi nằm vào trong quan tài, bảo chủ nhà đậy nắp lại rồi cho vùi đất lấp đi…
Nguyễn Trang đã được quân Tây Sơn phong làm Tráng nghĩa hầu và cho thêm chức trấn thủ Sơn Tây. Theo Trịnh thị thế gia, trong việc truy bắt Trịnh Tông thì ngoài Nguyễn Trang ra còn có Nguyễn Noãn cũng tham dự vào việc bắt Trịnh Tông. Nhưng lúc Noãn đòi thưởng công thì thủ lĩnh quân Tây Sơn Nguyễn Huệ cho y là kẻ bất nghĩa và sai đem chém ngay…
Không thờ hai chúa
Những tư liệu còn lại cho tới thời nay cho thấy, Lý Trần Quán sinh năm 1734 trong một gia đình rất trọng chữ nghĩa ở thôn Kim Hoàng, xã Vân Canh (nay là xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm, Hà Nội). Cha ông gốc họ Đặng, tên là Trần Diễm (có sách ghi là Diệm), sinh năm 1705, họ xa của Đặng Công Toản, đệ tam giáp đồng tiến sĩ năm 1520, thời nhà Hậu Lê…
Mặc dù nhà nghèo nhưng Đặng Trần Diễm với bản tính thông minh dĩnh ngộ nên vẫn đỗ cử nhân năm 1730 rồi ra làm quan. Năng lực cũng như đạo đức cá nhân đã giúp cho Đặng Trần Diễm được tin dùng và thậm chí còn trở thành Đông các đại học sĩ, chức danh vốn chỉ dành riêng cho những người có học vị tiến sĩ, có tài cao, có công trạng lớn… Khi đã tới tuổi tam thập, Đặng Trần Diễm vẫn chưa có con nối dõi nên đã đến đền Chèm cầu xin Lý Ông Trọng (nhân vật huyền thoại sống ở thế kỉ thứ III trước CN, quê tại đó và đã lập nhiều kỳ tích nên được suy tôn là Đức Thánh Chèm) độ trì cho có con nối dõi.
Về sau, những người vợ của ông quả thực đã sinh được 3 con trai, nên “uống nước nhớ nguồn”, Đặng Trần Diễm đã đổi cho các con mang họ Lý, lập ra một chi họ Lý Trần gốc họ Đặng. Lý Trần Quán là anh cả, tiếp theo là người em cùng mẹ Lý Trần Dự (1740-1777). Người con út là Lý Trần Thản (1746-1810) do người vợ thứ của Đặng Trần Diễm sinh ra. Người cha mẫu mực đã rất quan tâm tới việc dạy dỗ con cái nên cả ba lớn lên đều học rất giỏi và đều đỗ tiến sĩ. Lý Trần Quán đỗ đồng tiến sĩ năm Bính Tuất (1766). Khi đó, ông ở tuổi 31. Lý Trần Dự và Lý Trần Thản cùng “huynh đệ đăng khoa”, đỗ tiến sĩ năm Kỷ Sửu (1769). Người con út trong gia đình về sau đã trở thành con rể cưng của nhà bác học Lê Quý Đôn (1726-1784)…
Lý Trần Quán ngay từ nhỏ đã nổi tiếng là người hiền hậu, giản dị và hiếu nghĩa. Cũng theo sách Hoàng Lê nhất thống chí, khi mẹ ông qua đời, ông đã ở nhà mồ luôn ba năm liền; miệng không ăn thịt cá, thân thể gầy rạc, chỉ còn da bọc xương. Ông thường tự nói: “Ta nay đã bốn chục tuổi đầu, nhưng những việc đã làm trong quãng đời vừa qua của ta, chỉ có ba năm chịu tang này là gần với đạo làm người”… Ngày 29/6, năm Bính Ngọ (1786), khi đã nằm vào quan tài đặt trong huyệt, lúc ván đã đóng vào rồi, ông vẫn nói vọng ra:
- Hãy còn thiếu một câu nữa, phải nói hết cái đã.
Vị chủ nhà nơi ông ở, nghe thấy thế lại mở nắp quan tài ra và Lý Trần Quán đã liền đọc hai câu rằng:
Tam niên chi hiếu dĩ hoàn,
Thập phần chi trung vị tận.
(nghĩa là: Đạo hiếu ba năm đã trọn,/ Chữ trung mười phần chưa xong).
Rồi ông bảo với chủ nhà:
- Phiền ông đem câu ấy dặn lại con ta, bảo nó sau này dán ở nhà thờ mà thờ ta…
Cho tới phút cuối cùng trên cõi thế, Lý Trần Quán vẫn trung trinh một nỗi niềm “tôi ngay không thờ hai chúa”. Sách Hoàng Lê nhất thống chí chép rằng: “Sau khi Quán mất, thiên hạ ai cũng thương chúa và kính trọng Quán là bậc nghĩa khí”. Ông cũng đã được người đời sau xưng tụng tiết nghĩa, truy phong làm Phúc thần
Trong lịch sử phong kiến, hoàng đế Trung Quốc Chu Hậu Chiếu được nhiều người biết đến với một sự việc kỳ lạ. Ông có hơn 100 con trai nhưng không ai trong số họ là con ruột. Chuyện kỳ quái gì đã xảy ra với vị hoàng đế này?
Đoàn Văn Hậu đã có màn tái xuất sân cỏ vô cùng ấn tượng khi chơi trọn vẹn trận đấu trong màu áo CLB CAHN ở cuộc đọ sức gặp Buriram United tại Shopee Cup 2025/2026.
Chia sẻ
Một nhóm gây ra nhiều vụ cướp giật tài sản ở phường Tân Khánh và Tân Đông Hiệp, TP.HCM vào ban đêm, trên đoạn đường vắng vừa bị cảnh sát bắt giữ.
Chia sẻ
Sáng 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề thông tin về những chính sách mới liên quan thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) và quy định tại Thông tư 51/2025/TT-BTC về giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Những thay đổi được đánh giá vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, vừa tăng cường kỷ cương quản lý thuế.
Chia sẻ
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong giao dịch tài chính dành cho các du khách tới Việt Nam du lịch, công tác, từ đó thu hút lượng lớn khách nước ngoài đến Việt Nam, gia tăng sự kết nối giao lưu thương mại, du lịch giữa các nước, Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) liên kết với các ngân hàng, trong đó có BVBank triển khai dịch vụ thanh toán xuyên biên giới qua mã QR và mã VIETQRGlobal được lựa chọn là tên gọi chính thức để du khách quốc tế khi đến Việt Nam dễ dàng nhận biết được các điểm chấp nhận thanh toán qua mã QR.
Chia sẻ
Chỉ sau 72 giờ mở bán vào tháng 8/2025, The Privé đã “sold out” 1.027 sản phẩm giai đoạn 1. Tiếp tục sức nóng với giai đoạn 2, The Privé cho ra mắt bộ đôi Tháp 10 & 11 - lựa chọn an cư lý tưởng ngay trung tâm TP.HCM.
Chia sẻ
Theo chuyên gia, nếu so sánh với một số quốc gia có GDP bình quân cao hơn Việt Nam, chính sách thuế mới được đề xuất chưa hỗ trợ cho người kinh doanh nuôi dưỡng nguồn thu.
Chia sẻ
Kinh tế Đà Nẵng năm 2025 có nhiều điểm sáng, dự báo 2026 là năm bản lề của chu kỳ tăng trưởng, thông tin vừa được đưa ra tại Hội nghị Thành uỷ Đà Nẵng đưa ra sáng nay.
Chia sẻ
Lấy cảm hứng từ vẻ đẹp đa phong cách của người phụ nữ hiện đại, TrenD by DOJI mang đến những thiết kế trẻ trung, thời thượng và dễ ứng dụng, phù hợp với mọi bối cảnh cho những cô nàng đa sắc.
Chia sẻ
Danh hài Tấn Beo hồi phục sức khỏe sau thời gian điều trị đột quỵ, suy thận, tích cực dưỡng bệnh và được gia đình chăm sóc.
Chia sẻ
Nhiều chung cư ở Hà Nội liên tiếp siết chỗ gửi xe điện vì quá tải và lo ngại cháy nổ. Mới nhất, CT1 Thạch Bàn thông báo dừng nhận xe điện từ 20/12, khiến cư dân buộc phải tìm phương án thay thế.
Chia sẻ
Không chỉ để Buriram United cầm hoà 1-1 ở những phút cuối, CLB CAHN còn chịu tổn thất lực lượng khi Hugo Gomes dính chấn thương khá nặng. Nhiều khả năng trung vệ người Brazil này sẽ phải nghỉ ngơi ít ngày.
Chia sẻ
Loại cá này có thịt vừa béo ngậy vừa giàu protein, vitamin cùng nhiều khoáng chất, được nhiều người ưa thích bởi hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao.
Chia sẻ
Một người đàn ông đồng tính ở miền Bắc Trung Quốc qua đời trong vụ tai nạn giao thông đã để lại "cuộc chiến" tranh chấp tài sản giữa những người thân.
Chia sẻ
UBND TP.HCM tiếp tục coi kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã (HTX) là thành phần quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn tới, khu vực này phải thích ứng mạnh mẽ với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và những biến động khó lường của kinh tế thế giới.
Chia sẻ
Sáng 4/12, thảo luận về các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước và Chính phủ, các đại biểu Quốc hội đã có những đánh giá đầy tâm huyết về một nhiệm kỳ Quốc hội " diễn ra trong bối cảnh đặc biệt chưa từng có".
Chia sẻ
Rơi từ độ cao hơn 10.000m sau khi máy bay nổ tung, nữ tiếp viên 22 tuổi Vesna Vulović vẫn sống sót một cách không tưởng. Trong khi toàn bộ 27 hành khách thiệt mạng, cô gái trẻ trở thành nhân chứng duy nhất của thảm kịch, một kỳ tích khiến giới khoa học trong suốt nhiều thập kỷ vẫn chưa thể lý giải.
Chia sẻ
Ô Lâm là xã có tỷ lệ đồng bào dân tộc Khmer cao nhất tỉnh An Giang, với gần 25.000 người. Sau sáp nhập, xã đứng trước thách thức kép, vừa phải xóa bỏ gánh nặng của xã đặc biệt khó khăn, vừa phải duy trì thành quả nông thôn mới đã đạt được. Đây là một thử thách lớn về nguồn lực và năng lực đối với xã trong giai đoạn mới.
Chia sẻ
Với quyết tâm chạm đích phường đạt chuẩn về văn minh đô thị, phường An Phú, TP.HCM tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp trong việc lập lại trật tự đô thị.
Chia sẻ
Đoàn Thể thao Việt Nam tham dự SEA Games 33 tại Thái Lan với 1.165 thành viên, hướng tới mục tiêu Top 3 toàn đoàn.
Chia sẻ
Cựu chánh văn phòng của ông Zelensky, Andriy Yermak, đã phá hoại các mệnh lệnh của nhà lãnh đạo chính quyền Kiev, cựu thư ký báo chí của tổng thống, Yulia Mendel tiết lộ trên kênh Telegram "Strana.ua".
Chia sẻ
Sao nhí Ngải Mễ tạm dừng việc học để tập trung đóng phim. Hành động của cô làm dấy lên tranh cãi về việc nghệ sĩ có nên theo đuổi học vấn hay không?
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa chấp thuận cho Công ty Khang Điền tài trợ và thi công chỉnh trang tuyến đường Lê Lợi (phường Sài Gòn) và yêu cầu hoàn thành trước ngày 30/12, ngay trước thềm năm mới.
Chia sẻ
Trao đổi với PV Dân Việt, ông Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy phường Cửa Nam (Hà Nội) cho biết, đang yêu cầu xác minh clip 2 phụ nữ đi thu tiền ủng hộ người dân miền Trung bị lũ lụt nhưng thẳng thừng "chê" 30.000 đồng.
Chia sẻ
Từ hơn 4.300 cơ sở được kiểm tra PCCC, Sở Xây dựng TP.HCM phát hiện hàng loạt dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng và yêu cầu địa phương khẩn trương xác minh, xử lý nghiêm.
Chia sẻ
Hiện khách hàng Philippines đang liên hệ với doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam để đàm phán ký kết hợp đồng, nhận giao hàng từ tháng 1-2026. Từ ngày 1 đến 24-11-2025, có 15 tàu vào các cảng khu vực TPHCM và cảng Mỹ Thới (tỉnh An Giang) để xếp hàng gạo xuất khẩu giao cho đối tác với tổng khối lượng trên 131.000 tấn, trong đó, châu Phi, Malaysia và Philippines là ba thị trường nhập khẩu gạo chính.
Chia sẻ
Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân lập nên những chiến công hiển hách trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Chia sẻ
Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM sở hữu quy mô kinh tế trang trại lớn và đa dạng hơn bao giờ hết. Thành phố cần sớm ban hành một văn bản chỉ đạo thống nhất, tạo nền tảng vững chắc cho mô hình kinh tế trang trại giai đoạn mới.
Chia sẻ
Được mệnh danh là "thủ phủ" dâu tằm với diện tích lớn nhất tỉnh Lào Cai (gần 700 ha), xã Trấn Yên hiện đạt sản lượng kén tằm ấn tượng lên tới 1.180 tấn mỗi năm.
Chia sẻ
UBND TP. Hà Nội vừa giao hơn 7,5 ha đất tại phường Phúc Lợi cho Công ty CP Him Lam triển khai dự án nhà ở xã hội.
Chia sẻ
Sáng 4/12, Tỉnh ủy Điện Biên tổ chức công bố quyết định điều động, phân công công tác đối với hai thành viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đặng Đình Nguyên (Theo Báo Công an Nhân dân) 
